Poniżej przedstawiamy sylwetki wybranych wybitnych numizmatyków i kolekcjonerów, których działalność i wkład w rozwój nauki – numizmatyki, historii Polski i świata – jest nieoceniony. Oprócz biografii wymieniane są najważniejsze publikacje numizmatyków i kolekcjonerów, głównie dla początkujących. Publikacje te i analizy stanowią doskonałe źródło wszechstronnej wiedzy, nie tylko o charakterze numizmatycznym.
Beyer Karol (1818 -1877 r.)
Jeden z najwybitniejszych kolekcjonerów i znawców numizmatyki XIX wieku. W 1845 r. zainicjował powstanie pierwszego na ziemiach polskich Warszawskiego Towarzystwa Numizmatycznego. W 1857 r. opublikował trzy zeszyty Gabinetu Medali Polskich. W latach 1851-1861 przygotował katalog wydany w formie reedycji z 1973 r. zatytułowany “Skorowidz monet polskich od 1506 do 1825 r.”. (“Index of Polish coins from 1506 to 1825”), napisany przez Karola Beyera w 1862 roku. W 1876 r. opublikował cenne dzieło poświęcone skarbowi Wielenii Wykopalisko Wieleńskie (Warszawa 1876).
Gumowski Marian (1881-1974 r.)
Jedna z najbardziej znanych polskich numizmatyków. W latach 1909-1919 był redaktorem Wiadomości Numizmatyczno-Archeologicznych. Był również członkiem Komisji Rewindykacyjnej, która w latach 1924-1925 przyjmowała dzieła sztuki ze Związku Radzieckiego. Był autorem wielu ważnych publikacji, m.in. polskiego podręcznika numizmatycznego (Kraków 1914), wydanego również w wersji niemieckiej Handbuch der polnischen Numismatik (Graz 1960). Historia pieniądza w Polsce została upowszechniona w publikacji “Monety polskie” (Warszawa 1924). Do dziś korzystamy z publikacji Bibliografia numizmatyki polskiej (Toruń 1967), przygotowanej przez Gumowskiego. Wiele z jego prac można uznać za przestarzałe, ale nadal stanowią one punkt odniesienia dla współczesnych numizmatyków, takich jak Corpus nummorum Poloniae (Kraków 1939). Wspaniałą historię polskiej numizmatyki można znaleźć w książce Gumowskiego Wspomnienia numizmatyka (Kraków 1965), która powinna być obowiązkową lekturą dla każdego początkującego kolekcjonera. Gumowskiego i zostało wykonane 10 maja 1947 roku podczas otwarcia Biblioteki Uniwersyteckiej Mikołaja Kopernika w Toruniu, pochodzi ze strony internetowej Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.
Hutten-Czapski Emeryk (1828-1896 r.)
Jeden z największych kolekcjonerów i numizmatyków w Polsce. Twórca jednej z największych kolekcji monet polskich (wiele unikalnych, w tym dukat Władysława I Łokietka) i medali. Katalog jego kolekcji został wydany (w języku francuskim): Katalogue de la collection des médailles et monnaies polonaises, t. I-IV: Petersburg 1871-1891, t. V: Kraków 1916. Katalog był odnawiany dwukrotnie: w Austrii (w 1957 r.) i ostatnio w Polsce. Do dziś katalog Czapskiego jest często niezastąpiony i nadal szeroko stosowany, zwłaszcza w biurach numizmatycznych, przez numizmatyków zajmujących się tą dziedziną wiedzy naukowo i zagranicą (ze względu na powszechnie znany język francuski używany w publikacji). Opracowana przez Czapskiego skala rzadkości numizmatycznej (od R do R*) jest stosowana do dziś. Całą swoją kolekcję numizmatyczną Czapski przekazał gminie miejskiej Krakowa wraz z ufundowanym przez siebie budynkiem muzealnym – obecnie jego kolekcja znajduje się w Gabinecie Numizmatycznym Muzeum Narodowego w Krakowie.
Kałkowski Tadeusz (1899-1979 r.)
Kolekcjoner, który łączy najwyższe kwalifikacje numizmatyczne z pasją kolekcjonerską. Zebrał ogromną kolekcję numizmatyczną i bogatą bibliotekę numizmatyczną. Organizował ruch numizmatyczny i popularyzował numizmatykę. Redagował czasopisma “Numizmatyk Krakowski” i “Śląskie Zapiski Numizmatyczne”. Autor cennej publikacji “Tysiąc lat polskiej monety”.
Kiersnowski Ryszard (1925-2006 r.)
Jeden z najwybitniejszych polskich numizmatyków XX wieku. – Jest uważany za eksperta w dziedzinie numizmatyki średniowiecznej na skalę europejską. Od 1961 roku jest profesorem w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. W latach 1970-1981 był prezesem Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego. W latach 1973-1979 wiceprzewodniczący Międzynarodowej Komisji Numizmatycznej, a obecnie członek honorowy tej organizacji. Wieloletni redaktor Wiadomości Numizmatycznych. Autor wielu epokowych prac z zakresu numizmatyki, zwłaszcza numizmatyki średniowiecznej, np. Pieniądze rudy we wczesnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 1960; Początki pieniądza polskiego, Warszawa 1962; Wprowadzenie do polskiej numizmatyki średniowiecza, Warszawa 1964; Wielka reforma monetarna XIII i XIV wieku, Warszawa 1969; Pradzieje grosza, Warszawa 1975; Moneta w kulturze średniowiecza, Warszawa 1988. Profesor Kiersnowski zmarł w lipcu 2006 roku.
Stronczyński Kazimierz (1809-1896 r.)
Znawca średniowiecznej monety polskiej, zajmował się także paleografią, dyplomacją, sphragistyką i historią architektury. Pisał m.in. “Pieniądze Piastów”. Od najwcześniejszych czasów do 1300 roku, rozbiór współczesnych źródeł i wykopalisk oraz porównanie typów mennic wyjaśnione w Warszawie, 1847. To nowatorskie dzieło z tamtych czasów zostało wznowione jako przedruk w 1980 roku. Jego podstawowym dziełem – jeszcze w wielu miejscach dzisiaj – jest praca aktualna: Staropolskie monety Piastów i Jagiellonów, część II, część II. I: Monety pierwszych czterech wieków po podziale wykopalisk wyjaśniono, część II: Monety pierwszych czterech wieków w porządku chronologicznym uporządkowanym i opisanym, część III: Monety XIV, XV i XVI wieku uporządkowane i wyjaśnione, Piotrków 1883-1885 został również wyemitowany w formie reedycji.
Suchodolski Stanisław (ur. 1936)
Naukowiec łączący najwyższe kwalifikacje numizmatyczne i archeologiczne. Wieloletni współredaktor i redaktor Numizmatycznych Wiadomości. Autor wielu nowatorskich opracowań z zakresu historii mennictwa polskiego i europejskiego. W latach 1981-1987 był prezesem Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego. Jego najważniejsze prace są: Początki bicia w Europie Środkowej, Wschodniej i Północnej, Wrocław 1971, Monet i obrót pieniężny w Europie Zachodniej, Wrocław 1982.
Terlecki Władysław (1904-1967 r.)
Po II wojnie światowej założył Warszawskie Towarzystwo Numizmatyczne, którego był również prezesem (od 1950 r.). Od 1962 r. był wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Archeologicznego, kuratorem Gabinetu Numizmatycznego Mennicy Polskiej (1926-1940) i dyrektorem Mennicy Polskiej (1946-1947). Inicjator tworzenia Wiadomości Numizmatycznych (od 1957) i Biuletynu Numizmatycznego (od 1965). Autor cennej publikacji Mennica Warszawska 1765-1965.
