Współczesna myśl ekonomiczna odrzuca obiektywną teorię, że wartość towaru jest określana przez obiektywne czynniki, takie jak ilość pracy potrzebnej do jego wytworzenia lub koszt produkcji. Źródła wartości dóbr widziane są w sądach działającej istoty ludzkiej. To właśnie subiektywne opinie poszczególnych osób determinują strukturę cen na rynku.
Wymiana dóbr jest możliwa właśnie dlatego, że ludzie inaczej oceniają ich wartość. Robinson daje piątek jabłko w zamian za pomarańczę, ponieważ uważa, że jest warte więcej. Piątek widzi rzeczy odwrotnie – oddaje pomarańczę, bo jest ona dla niego warta mniej niż jabłko.
W wyniku subiektywnych metod niektórzy myśliciele uważali, że ekonomia nie może być postrzegana jako nauka obiektywna. Ich zdaniem ta dziedzina nie może formułować praw uniwersalnych, ponieważ ludzie mają różne cele i dlatego podejmują różne decyzje.
Inni ekonomiści natomiast, wobec faktu, że każdy człowiek przestrzega własnego systemu wartości i że ideały jednego mogą być dla drugiego niezrozumiałe, postanowili wprowadzić podział na działania racjonalne i irracjonalne. Zachowania racjonalne to tylko takie, które mają na celu zwiększenie dobrobytu materialnego. Dlatego osoba, która decyduje się porzucić swoje rzeczy i prowadzić pustelniczy tryb życia, zachowuje się irracjonalnie. Zdaniem teoretyków środek taki służy nadaniu gospodarce charakteru obiektywnej nauki. W ten sposób jej teoria wykraczałaby poza subiektywne osądy oceniające jednostki. Chociaż uznanie danej grupy działań za racjonalne, a innych zachowań za irracjonalne, jest samo w sobie oceną wartości.
Teoria ekonomii w ogóle nie zajmuje się jednak celami i ocenami ludzi. Dlaczego jednostki podejmują konkretne decyzje jest przedmiotem badań w innych dziedzinach nauki: fizjologii, psychologii czy teorii moralnej. Ekonomia traktuje oparte na nich osądy i wybory wartości jako założenia, na których opiera swoją myśl. Nie analizuje ich. Nie zajmuje się samymi celami i związkiem między środkami a celami. Ekonomiści nie są w stanie odpowiedzieć na pytanie, jakie decyzje powinni podejmować ludzie. Potrafią jednak określić, czy środki wybrane przez człowieka są odpowiednie do osiągnięcia założonego celu. Twierdzą na przykład, że system socjalistyczny jest niemożliwy do osiągnięcia. UwaĪają, Īe nie dlatego, Īe nie moĪna zastosowaü zalecanych przez zwolenników socjalizmu (nacjonalizacja czynników produkcji itp.), ale dlatego, Īe nie służą one celom socjalistów – powszechny dobrobyt.
Innym przykładem jest palenie papierosów. Ekonomista bierze za pewnik fakt, że ludzie chcą konsumować papierosy i jak bardzo to robią. Z ekonomicznego punktu widzenia sama decyzja o kupnie i produkcji papierosów jest ważna. Jednak to, dlaczego palimy, co stoi za naszym wyborem, jest również rozważane w innych obszarach.
Narzędzia stosowane przez ekonomistów umożliwiają analizę wszystkich działań człowieka i ich konsekwencji. Teoria ekonomii może zyskać status obiektywnej i uniwersalnej nauki tylko wtedy, gdy konsekwentnie stosuje subiektywistyczne metody, a przyczyny oceniania poszczególnych osób pozostają poza obszarem jej zainteresowań.
