Krótka sprzedaż akcji to jedna ze strategii inwestycyjnych najczęściej wykonywanych na rynku akcji.
Krótka sprzedaż pozwala m.in. czerpać zyski ze spadających cen akcji. Jest to strategia o stosunkowo prostej strukturze, ale niesie pewne ryzyko, o którym każdy inwestor powinien wiedzieć przed użyciem. Ze względu na szczególny charakter transakcji krótkiej sprzedaży warunki ich realizacji są ściśle określone przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie. Każdy inwestor powinien znać przepisy giełdy w tym zakresie, a także zapoznać się z zasadami zawierania transakcji określonymi przez dom maklerski prowadzący rachunek inwestycyjny.
Tradycyjnym sposobem na zwrot z inwestycji na giełdzie jest kupowanie papierów wartościowych na sprzedaż po wyższej cenie. Cel inwestycji jest identyczny w przypadku krótkiej sprzedaży. Jedyną różnicą jest to, że kolejność transakcji jest odwrotna. Po pierwsze, inwestor sprzedaje papiery wartościowe w celu dokonania zakupu po obniżeniu ceny. Jak sprzedać papiery wartościowe pomimo ich braku na rachunku inwestycyjnym? Czy taka transakcja jest możliwa i na jakich warunkach? Postaramy się wyjaśnić poniższe wątpliwości.
Krótka sprzedaż akcji krok po kroku
Krótka sprzedaż to specjalna transakcja, w której sprzedajemy papiery wartościowe pomimo ich braku na rachunku papierów wartościowych w momencie składania zamówienia. Aby zrozumieć, dlaczego taka transakcja jest możliwa, należy pamiętać o zasadach księgowania transakcji magazynowych.
Wszystkie transakcje na akcjach własnych i obligacjach mają określony cykl rozliczeniowy. W przypadku akcji cykl wynosi T + 3 dni, a w przypadku obligacji skarbowych T + 2 dni. Cykl rozliczeniowy wskazuje, kiedy Krajowy Depozyt rozliczy transakcje, tj. Bezpieczeństwo zmieni właściciela. Jeżeli inwestor zawarł transakcję sprzedaży akcji, zostaną one zapisane na rachunku nabywcy w ciągu 3 dni od daty transakcji. Na przykład, jeśli transakcja została dokonana w poniedziałek, akcje zmienią własność w czwartek.
Oczywiście w praktyce osoba, która kupiła akcje w poniedziałek, może je sprzedać tego samego dnia. W takim przypadku sprzedaje jednak prawo do otrzymania akcji, a nie akcji faktycznie zarejestrowanych na jego rachunku.
Gdy inwestor składa regularne zlecenie sprzedaży, czyli sprzedaż wcześniej zakupionych papierów wartościowych, wówczas:
- w momencie przyjmowania zlecenia biuro maklerskie sprawdza, czy inwestor posiada na rachunku papiery wartościowe będące przedmiotem jego zlecenia, jeśli go nie ma – zlecenie sprzedaży zostanie odrzucone przez biuro maklerskie, jeżeli ma zabezpieczenia na rachunku – zamówienie sprzedaży zostanie przyjęte.
- w wyniku przyjęcia zlecenia sprzedaży do realizacji papiery wartościowe zostaną zablokowane na rachunku inwestycyjnym inwestora.
- po transakcji papiery wartościowe zostaną usunięte z rachunku inwestora trzeciego dnia rozliczeniowego po dacie transakcji.
Powyższa procedura nie dotyczy zleceń krótkiej sprzedaży, ponieważ w ich przypadku biuro maklerskie przyjmuje zlecenie sprzedaży pomimo braku papierów wartościowych będących przedmiotem zlecenia na rachunku inwestycyjnym sprzedającego. Biuro maklerskie nie sprawdza zatem pokrycia papierów wartościowych, a tym samym nie blokuje papierów wartościowych na rachunku.
Po zrealizowaniu zlecenia krótkiej sprzedaży inwestor i dom maklerski prowadzący rachunek muszą zapewnić prawidłowe rozliczenie transakcji krótkiej sprzedaży w dniu rozliczenia, tj. W przypadku akcji T + 3 i obligacji T + 2. Inwestor jest zobowiązany do nabycia i dostarczenia papierów wartościowych sprzedanych w transakcji krótkiej sprzedaży w dniu rozliczenia.
W transakcji krótkiej sprzedaży po drugiej stronie transakcji mamy nabywcę papierów wartościowych, który musi otrzymać zakupione papiery wartościowe w terminie T + 3. Oznacza to, że inwestor, który dokonał transakcji krótkiej sprzedaży, tj. W momencie transakcji, nie posiadać rachunek papierów wartościowych – jest absolutnie zobowiązany do ich uzyskania, aby transakcja mogła zostać prawidłowo rozliczona w dniu rozliczenia. Jeżeli papiery wartościowe nie zostaną dostarczone, wówczas rozliczenie tej transakcji zostanie zawieszone.
Nie ma różnic w sposobie obliczania przez KDPW zwykłych transakcji giełdowych i transakcji krótkiej sprzedaży. W obu przypadkach w dniu rozliczenia papiery wartościowe są usuwane z konta sprzedającego, które są następnie zapisywane na koncie kupującego. Jedyna różnica polega na tym, że w przypadku zwykłych transakcji giełdowych sprzedawca musi (lub mieć prawo do otrzymania) papierów wartościowych w momencie składania zamówienia giełdowego, natomiast w przypadku transakcji krótkiej sprzedaży dopuszcza się sprzedaż papierów wartościowych, których nie mamy w momencie składania zamówienia konto zobowiązujemy się jednak do jego otrzymania i dostarczenia w dniu rozliczenia transakcji.
Dlatego inwestor, który zawarł transakcję krótkiej sprzedaży, ma: a) 3 dni na akcje i b) 2 dni na obligacje na nabycie sprzedawanych papierów wartościowych. Przepisy dotyczące krótkiej sprzedaży (Ustawa o obrocie) nie wskazują, w jaki sposób inwestor może uzyskać papiery wartościowe w celu rozliczenia transakcji. Jednak najbardziej popularne będzie zaciągnięcie pożyczki na papiery wartościowe, np. z twojego domu maklerskiego.
Poprzez zawarcie transakcji krótkiej sprzedaży inwestor otwiera tzw. Pozycję krótką. Aby zamknąć krótką pozycję, musisz odkupić wcześniej sprzedane papiery wartościowe. Jeżeli cena, po której inwestor odkupi papiery wartościowe, jest niższa niż cena zakupu, inwestor zarabia. W przeciwnym razie – przegrywa. Po zamknięciu krótkiej pozycji inwestor zwraca wcześniej pożyczone papiery wartościowe.
Ryzyka wynikające z transakcji krótkiej sprzedaży akcji
Najpoważniejszym ryzykiem związanym z transakcją krótkiej sprzedaży jest ryzyko rozliczenia, ponieważ nie ma pewności, czy inwestor przeprowadzający transakcję uzyska i dostarczy sprzedane papiery wartościowe w dniu rozliczenia.
Prawo dotyczące transakcji krótkiej sprzedaży wskazuje, że taka transakcja jest możliwa pod warunkiem zawarcia umowy między inwestorem a biurem maklerskim ustanawiającej obowiązek i określającej zasady nabywania oraz termin dostarczenia przez inwestora papierów wartościowych niezbędnych do rozliczenia transakcji w dniu rozliczenia. Obowiązek zawarcia takich umów ogranicza do pewnego stopnia ryzyko rozliczenia, jednak nie daje 100% gwarancji prawidłowego rozliczenia.
Drugim ryzykiem towarzyszącym transakcjom krótkiej sprzedaży jest ryzyko tzw. Krótkiego queeze. Efekt ten dotyczy papierów wartościowych o dużej liczbie otwartych pozycji (tj. Sprzedawanych na krótki okres). Jeśli inwestorzy z krótkimi pozycjami zdecydują się jednocześnie zamknąć swoje pozycje, wówczas na rynku istnieje duże zapotrzebowanie na niektóre papiery wartościowe (istnieje wysoka wartość zleceń kupna), co może spowodować nienaturalny wzrost ich stóp procentowych. Krótki kurs dotyczy głównie papierów wartościowych o niższej płynności – w przypadku papierów wartościowych o wysokiej płynności trudniej jest wpłynąć na ich kurs walutowy.
Krótka sprzedaż w regulacjach GPW
Regulamin Giełdy określa kryteria, według których papiery wartościowe mogą być zakwalifikowane do krótkiej sprzedaży. Kryteria dotyczące zamówień złożonych przez inwestorów i dealerów (instytucje finansowe działające na własny rachunek) są odrębne i odrębne dla animatorów rynku (instytucji finansowych, które wspierają płynność rynku na podstawie umowy z giełdą). Na podstawie tych kryteriów GPW tworzy i publikuje dwie listy papierów wartościowych dopuszczonych do krótkiej sprzedaży, przy czym biura maklerskie mogą ograniczyć swoją listę papierów wartościowych dostępnych w transakcjach krótkiej sprzedaży dla swoich klientów.
Kryteria kwalifikacji zostały wskazane w Regulaminie GPW i nie będziemy się tutaj do nich odnosić. Należy jednak podkreślić, że pozwalają one jedynie spółkom płynnym o wysokich obrotach i odpowiednich udziałach w wolnym obrocie na dopuszczenie krótkiej sprzedaży. Celem tego podejścia jest ograniczenie ryzyka krótkiego wzrostu cen, który dotyczy głównie spółek o niskiej płynności. To rozwiązanie nie jest jednak idealne, ponieważ prowadzi do ograniczenia krótkiej sprzedaży. Jednak ze względu na fakt, że inwestorzy nie wiedzą o liczbie otwartych krótkich pozycji wynikających z transakcji krótkiej sprzedaży (a tym samym nie wiedzą o poziomie ryzyka ściśnięcia), to rozwiązanie wydaje się najbardziej rozsądne z punktu widzenia interesów uczestników rynku.
Zawieszanie przyjmowania zleceń krótkiej sprzedaży
GPW ma prawo tymczasowo zawiesić przyjmowanie zamówień krótkiej sprzedaży dla określonego papieru wartościowego. Dlatego może zaistnieć sytuacja, w której pomimo faktu, że dany papier znajduje się na liście dopuszczonych krótkich sprzedaży, możliwość składania zamówień krótkiej sprzedaży na tym papierze zostanie tymczasowo zawieszona. Informacje o zawieszonych dokumentach są dostępne na stronie internetowej giełdy papierów wartościowych lub domu maklerskiego.
Zawieszenie przyjmowania zleceń krótkiej sprzedaży może nastąpić, gdy na określonym papierze stawki rozliczeniowe transakcji określone przez KDPW zostaną przekroczone lub ze względu na bezpieczeństwo obrotu i interesy jego uczestników.
Wykorzystując określone wskaźniki (tzw. Stawki rozliczenia transakcji zawieszenia dla transakcji giełdowych), KDPW analizuje, czy istnieje potrzeba powiadomienia GPW o konieczności zawieszenia zleceń krótkiej sprzedaży. Po otrzymaniu tych informacji giełda zawiesza składanie zamówień krótkiej sprzedaży dla danego papieru i usuwa wcześniej złożone i niezrealizowane zamówienia krótkiej sprzedaży.
Zawieszenie obowiązuje, dopóki KDPW nie zgłosi poprawy sytuacji rozliczeniowej. KDPW może zgłosić potrzebę zawieszenia krótkiej sprzedaży w odniesieniu do konkretnego domu maklerskiego dla danego papieru wartościowego lub wszystkich zamówień krótkiej sprzedaży danego domu maklerskiego. Informacje o zawieszeniu krótkiej sprzedaży dotyczące danego domu maklerskiego nie są publicznie dostępne.
Giełda może zawiesić przyjmowanie zamówień krótkiej sprzedaży, gdy na danej sesji handlowej występują zarówno znaczące spadki, jak i wysoka aktywność transakcji krótkiej sprzedaży. Jeżeli spadki dotyczą dużej liczby akcji, GPW może zawiesić przyjmowanie zleceń krótkiej sprzedaży wszystkich akcji.
GPW może również zawiesić przyjmowanie zleceń krótkiej sprzedaży na wniosek Komisji Nadzoru Finansowego.
Transparentność krótkiej sprzedaży akcji
Każde zamówienie krótkiej sprzedaży musi być oznaczone tak zwanym znacznikiem krótkiej sprzedaży, który umożliwia odróżnienie ich od innych zleceń maklerskich danego inwestora. Oznaczenie zamówień krótkiej sprzedaży jest obowiązkiem inwestora.
Giełda publikuje informacje w czasie rzeczywistym na temat każdej transakcji krótkiej sprzedaży. Informacja o skumulowanym wolumenie obrotu, liczbie transakcji i wartości obrotu krótką sprzedażą jest publikowana dla każdego papieru wartościowego na stronach internetowych GPW z 15-minutowym opóźnieniem.
Po sesji publikowane jest podsumowanie sesji w transakcjach krótkiej sprzedaży. Skumulowany wolumen obrotu, wartość handlowa i liczba transakcji krótkiej sprzedaży są publikowane dla każdego papieru wartościowego.
Wpływ krótkiej sprzedaży na rynek
Przede wszystkim należy zauważyć, że krótka sprzedaż poprawia płynność notowanych papierów wartościowych. Wynika to z tego, że poprzez krótką sprzedaż i powiązane pożyczki papierów wartościowych papiery wartościowe znajdujące się w portfelach inwestycyjnych długoterminowych inwestorów instytucjonalnych (naturalnych pożyczkodawców) „wracają” na rynek, zwiększając liczbę akcji w rzeczywistym obrocie. Instytucje będące naturalnymi pożyczkodawcami są na przykład fundusze inwestycyjne, których strategia inwestycyjna zazwyczaj zakłada długoterminowy horyzont inwestycyjny.
Zamiast trzymać akcje w swoich portfelach, fundusze mogą je udostępnić do zaciągnięcia pożyczki w zamian za wynagrodzenie. Korzyść leży zatem po obu stronach transakcji: inwestorzy, którzy przeprowadzają transakcje krótkiej sprzedaży, mają szansę uzyskać papiery wartościowe do rozliczenia tych transakcji, a fundusz inwestycyjny otrzymuje wynagrodzenie z papierów wartościowych, które planował zachować na swoim rachunku inwestycyjnym .
Wpływ krótkiej sprzedaży na poprawę płynności jest niekwestionowany i został udowodniony w licznych badaniach przeprowadzonych na zagranicznych rynkach kapitałowych. Jednocześnie należy zauważyć, że wyższa płynność oznacza wyższą efektywność wyceny papierów wartościowych, a ze względu na węższy spread rynkowy (różnica między najlepszą ofertą kupna i sprzedaży) – niższe koszty transakcyjne dla inwestora.
Istnieje również pogląd, że z powodu krótkiej sprzedaży negatywne informacje o danej spółce są szybciej uwzględniane w cenie jej akcji, niż gdyby nie było możliwe przeprowadzenie takich transakcji. Niewątpliwie krótka sprzedaż redukuje bańki cenowe, czyli nadmierną wycenę spółek w stosunku do ich rzeczywistej wartości.
Jest również kwestionowane, że krótka sprzedaż zawsze powoduje spadek cen. Oczywiście nie można wykluczyć obecności sesji, gdy wzrost krótkiej sprzedaży spowoduje spadki na rynku, ale mechanizmy przyjęte przez GPW nie pozwolą na bardzo duże wyprzedaże. Należy pamiętać, że zarówno zwykłe transakcje giełdowe, jak i transakcje krótkiej sprzedaży zaopatrują rynek w popyt i podaż (w odwrotnej kolejności). Oznacza to, że na spadającym rynku krótka sprzedaż jest źródłem popytu ze strony tych, którzy zamykają krótkie pozycje – paradoksalnie, krótka sprzedaż w takich sytuacjach zatrzyma spadki (a jeśli duża liczba otwartych pozycji zostanie zamknięta, może powodować krótkie zacięcie). Ze względu na płynność, jaką zapewnia, krótka sprzedaż zmniejsza również zmienność rynku (zawsze wyższa płynność oznacza mniejsze „skoki” cen).
