Bank Kandady, lub Bank of Canada, zwany także Banque du Canada (oczywiście, ponieważ duża część Kanady jest francuskojęzyczna), działa jako bank centralny Kanady – jest to kanadyjski odpowiednik Narodowego Banku Polski.
Bank of Canada został założony na podstawie ustawy Bank of Canada 4 lipca 1934 roku, ale zaczął działać niecały rok później. 100 procent akcji Central Bank of Canada jest własnością kanadyjskiego Ministerstwa Finansów – a konkretnie jest to dokładnie sto tysięcy akcji o wartości nominalnej 50 dolarów każda. Zatem akcje banku są w rękach Ministra Finansów, a zyski banku należą do Skarbu Państwa. Siedziba Banku Kanady znajduje się w stolicy prowincji Ottawa, w prowincji Ontario.
Podstawowym zadaniem Banku Kanady jest zapewnienie rozwoju gospodarczego i bezpieczeństwa finansowego Kanady, formułowanie polityki pieniężnej, emisja dolara kanadyjskiego, utrzymanie stabilności finansowej kanadyjskiego sektora finansowego i zarządzanie funduszami rządowymi, a także świadczenie usług bankowych na rzecz federalnego rząd, banki i inni klienci. Można zatem stwierdzić, że zakres obowiązków Banku Kanady nie różni się niczym od banków centralnych innych krajów wolnego rynku.
Prowadzenie polityki monetarnej przez BoC
Bank Kanady jako bank centralny jest raczej specyficzną instytucją, ponieważ, jak już wspomniano powyżej, w przeciwieństwie do większości banków centralnych działających w krajach funkcjonujących jako gospodarki rynkowe, nie jest niezależny od działań rządu.
Ostatecznym kierunkiem Banku Kanady jest kanadyjski minister finansów, który jest jasno określony w ustawie Bank of Canada: „Powinna pojawić się różnica zdań między ministrem a bankiem w sprawie polityki pieniężnej, którą należy stosować, Minister może, po konsultacji z gubernatorem i za zgodą gubernatora w Radzie, przekazać gubernatorowi pisemną dyrektywę dotyczącą polityki pieniężnej, na szczególnych warunkach i obowiązującą przez określony czas, a bank będzie przestrzegać tej dyrektywy. co w wolnym tłumaczeniu oznacza: „Ministerstwo i bank nie powinny się spierać co do planowanej polityki pieniężnej. Minister może, po konsultacji z gubernatorem Banku Kanady i za zgodą gubernatora generalnego, wydać gubernatora wytyczne Banku dotyczące prowadzenia polityki pieniężnej w określonych warunkach i przez ograniczony okres, a działania banku muszą być zgodne z tymi wytycznymi. ”
Podsumowując, w przypadku braku porozumienia między rządem reprezentowanym przez Ministra Finansów a Zarządem Banku Kanady w sprawie prowadzonej polityki pieniężnej, Minister Finansów po uprzedniej konsultacji z szefem Banku i za zgodą Gubernatora Generalnego ma prawo wysłać do szefa Central Bank of Canada pisemne instrukcje wskazujące, w jaki sposób polityka pieniężna banku została zmieniona na określony czas w określonych warunkach. W praktyce jednak taka sytuacja się nie zdarza, a gubernator Banku Kanady wraz z zarządem samodzielnie określają politykę pieniężną. Kandydatura na szefa Banku Kanady lub prezesa Banku Kanady musi zostać zatwierdzona przez zarząd Banku Kanady, a jego kadencja trwa siedem lat.
Cele i zadania Bank of Canada
Cele i zadania Central Bank of Canada są określone w ustawie o nazwie Bank of Canada Act. Są one pierwotnie opisane w następujący sposób: „Pożądane jest ustanowienie banku centralnego w Kanadzie, aby regulować kredyty i walutę w najlepszym interesie życia gospodarczego kraju, kontrolować i chronić wartość zewnętrzną krajowej jednostki monetarnej oraz łagodzić przez wpływ wahania ogólnego poziomu produkcji, handlu, cen i zatrudnienia, o ile jest to możliwe w ramach działań monetarnych, i ogólnie w celu wspierania dobrobytu gospodarczego i finansowego Kanady. ”W wolnym tłumaczeniu oznacza to : „Zaleca się, aby bank centralny regulował rynek kredytowy i rynek walutowy w najlepszym interesie życia gospodarczego kraju, w celu kontrolowania i ochrony wartości zewnętrznej krajowej jednostki monetarnej oraz łagodzenia wpływu wahań jej wartości w sprawie produkcji, handlu, cen i zatrudnienia, o ile to możliwe w ramach polityki pieniężnej, oraz w celu wspierania dobrobytu gospodarczego i finansowego Kanady ”.
Faktem jest jednak, że ustawowe obowiązki banków centralnych wydają się bardzo wzniosłe (mają strzec bezpieczeństwa gospodarczego i finansowego krajów oraz przyczyniać się do ich rozwoju i wzbogacać społeczeństwo w imię najwyższego dobra), a rzeczywistość jest o wiele bardziej prozaiczne – przede wszystkim Bank Kanady odpowiada za utrzymanie niskiej, stabilnej i przewidywalnej inflacji oraz za bezpieczeństwo waluty kanadyjskiej – dolara kanadyjskiego. Cel inflacyjny ustalono na 2% z możliwym odchyleniem 1 p.p. w górę i w dół. Bank Kanady jest również odpowiedzialny za emisję banknotów. Kanadyjska mennica, Royal Canadian Mint, odpowiada za kanadyjskie monety.
Historia Banku Kanady
Bank of Canada rozpoczął działalność 11 marca 1935 roku. Dlatego jego historia nie jest zbyt długa, zwłaszcza jeśli porównamy ją do wielowiekowej historii najważniejszego banku brytyjskiego lub oczywiście Bank of England – historii Bank of Canada ma nieco ponad 80 lat. Co ciekawe, na początku swojego istnienia Bank of Canada (BoC) był podmiotem prywatnym, który miał zapobiegać presji rządu na bank – jak ma to miejsce w przypadku amerykańskiego systemu rezerwy federalnej, który jest nadal w prywatnych rękach.
Wracając jednak do początków Banku Kanady – trzeba powiedzieć, że głównym orędownikiem jego powstania był premier Kanady RB Bennett, który w 1933 r. Utworzył Królewską Komisję Bankowości i Waluty, a także wydał zalecenia dotyczące utworzenie banku centralnego Kanady, który był podstawą jego późniejszego utworzenia. Projekt był wspierany przez członków komisji królewskiej i grup bankowych z Kanady i Wielkiej Brytanii. Po projekcie nastąpił także premier Alberty – jednej z prowincji kanadyjskich, co było związane z faktem, że rolnicy z zachodniej Kanady zaapelowali o regulację kosztów kredytu na szczeblu centralnym.
Cztery lata po utworzeniu banku podmiot ten stał się szczególnym rodzajem przedsiębiorstwa państwowego i tym samym oficjalnie stał się zależny od władz kanadyjskich (chociaż zależność banków centralnych od rządów jest otwarcie krytykowana w krajach działających w gospodarce wolnorynkowej, jednakże Kanadyjczykom więcej wybaczono w tej sprawie, ponieważ kraj ten jest uważany nie tylko za podstawę demokracji, ale także za kraj płynący z mlekiem i miodem – byłoby inaczej, gdyby sytuacja polityczna i gospodarcza w tym kraju była niestabilna, a rząd próbowałby uratować gospodarkę rękami zarządu Banku Kanady ze szkodą dla stabilności dolara kanadyjskiego).
Kiedy Bank Kanady stał się instytucją państwową, przejął obowiązki drukowania banknotów i funkcję tzw. Bankiera rządowego, tj. Banku obsługującego przepływy rządowe – wcześniej za pierwsze zadanie odpowiadało kanadyjskie Ministerstwo Skarbu HM największy bank Kanady – Bank of Montreal.
Jako ciekawostkę można powiedzieć (choć nie było to coś szczególnego w skali globalnej), że Bank of Canada odegrał ważną rolę w finansowaniu kosztów przeprowadzenia II wojny światowej przez Kanadę. Zrobił to w bardzo prosty sposób – wydrukował pieniądze i kupił za to kanadyjskie obligacje skarbowe – dziś tę działalność można opisać jako zakup aktywów, które znamy z bieżącej polityki pieniężnej. Jedyną różnicą jest to, że papiery wartościowe zostały następnie odkupione bezpośrednio od emitenta (bezpośrednia transakcja na linii Skarb – Bank of Canada), a nie pośrednio od banków komercyjnych (pośrednia transakcja na Skarb Państwa – podmioty komercyjne – banki centralne).
Ponadto bardzo interesującym i godnym uwagi projektem było utworzenie we wrześniu 1944 r. Spółki zależnej Banku Kanady – Business Development Bank of Canada (BDC), która została zaprojektowana w celu stymulowania inwestycji przez kanadyjskie firmy.
Banki kanadyjskie
W Kanadzie jest sześć dużych rodzimych banków komercyjnych, z których każdy dysponuje siecią oddziałów w każdym kraju, szczyci się co najmniej 175-letnią historią i prowadzi stosunkowo konserwatywną politykę (dominacja modelu „udzielić i trzymać” na zdywersyfikowanym rynku detalicznym). W dwóch z nich pracował swego czasu autor tego kompendium. Banki te systematycznie przynoszą akcjonariuszom zyski (zob. niżej). Ostatnio tym „uśpionym olbrzymom” poświęca się nieco więcej uwagi. Po kryzysie kredytowym lat 2007–2009 żaden z banków kanadyjskich nie potrzebował ratunku rządu. Zmniejszyła się ich rentowność, ale poza tym przeszły przez kryzys suchą stopą. W roku 2008 Światowe Forum Ekonomiczne uznało banki kanadyjskie za najzdrowsze na świecie (źródło: Soundness of Banks w: World Economic Forum: Global Competitiveness Report 2008–2009, s. 456). W roku 2010 pod względem kapitalizacji rynkowej należały one do największych banków na świecie.
Rozsądek
Skąd więc bierze się kanadyjski geniusz? Z rozsądku. W ostatnich 15 latach w USA i Europie zliberalizowano rynek usług finansowych. Kanadyjczycy natomiast nie mieli takiego zamiaru – uważali, że dotychczasowe reguły nadzoru dobrze pochłaniają wstrząsy. Banki kanadyjskie wykorzystują najczęściej dźwignię 18 do 1, instytucje z USA – 26 do 1, a banki europejskie straszą lewarem wynoszącym aż 61 do 1. Wynika to częściowo z typowej dla Kanady awersji do ryzyka, ale też z konserwatywnych zasad bankowości.
Worthwhile Canadian Initiative, „Newsweek”, 16 lutego 2009 r
