Rynek aktywów niepublicznych jest dla większości inwestorów nieznanym segmentem rynku kapitałowego. Aktualnie nie ma wyceny spółek jako notowanych na giełdzie. Potencjał tego trudnego do oszacowania rynku jest wykorzystywany przez fundusze private equity, które często osiągają zyski w wielu przypadkach.
W funduszu aktywów niepublicznych co najmniej 80% jej aktywów znajduje się w aktywach innych niż 1) papiery wartościowe będące przedmiotem oferty publicznej lub papiery wartościowe dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, chyba że papiery wartościowe stały się przedmiotem oferty publicznej lub zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym po ich nabyciu przez fundusz; 2) instrumenty rynku pieniężnego, chyba że zostały wyemitowane przez spółki niepubliczne, których akcje lub udziały stanowią część portfela inwestycyjnego funduszu. Fundusz inwestycyjny zamknięty lub wyspecjalizowany fundusz inwestycyjny otwarty, stosujący zasady inwestycyjne i ograniczenia funduszu zamkniętego, może działać jako fundusz private equity.
Obustronne korzyści
Fundusze aktywów niepublicznych mają na celu generowanie zysków ze wzrostu wyceny udziałów w przejmowanych spółkach. Inwestują w spółki niepubliczne, które mają szansę na rozwój i osiągnięcie sukcesu rynkowego. Fundusze private equity kierują swoją ofertę do spółek przygotowujących się do ekspansji, ale bez kapitału. Oczekują wysokiego zwrotu z kapitału, ale nie od razu, ale po kilku latach – nawet dziesięciu. Zbierają pieniądze od zagranicznych banków, funduszy emerytalnych i inwestycyjnych, firm ubezpieczeniowych, agencji rządowych i osób prywatnych.
Szczególną formą private equity jest venture capital (VC). Następnie inwestorzy wchodzą z kapitałem w początkowej fazie istnienia firmy. W praktyce dotyczy to fazy: zalążkowej, rozruchu lub ekspansji.
Ryzyko takiej inwestycji jest bardzo wysokie i wiele z nich ponosi porażkę. Jednak w przypadku sukcesu przedsiębiorstwa inwestorzy często osiągają wysokie zyski. Wyższym ryzykiem są więc fundusze obciążone funduszami ukierunkowanymi na inwestycje venture capital (VC).
Jedną z metod inwestowania funduszy private equity jest kupowanie stosunkowo niedrogich firm działających w potencjalnych sektorach. Fundusz przejmuje nadzór właścicielski poprzez delegowanie swoich przedstawicieli do organów przejmowanego podmiotu. Majątek takich firm może być źródłem finansowania kolejnych projektów poprzez zaciąganie pożyczek, kredytów lub emisję obligacji. Nabycie znacznych pakietów akcji poprzez kapitał pożyczkowy określane jest mianem wykupu lewarowanego („LBO”). Dłużnie zabezpieczone inwestycje kapitałowe są sposobem na zwiększenie stopy zwrotu, ponieważ kapitał dostarczony przez stronę inwestującą stanowi niewielką część wartości inwestycji.
Z drugiej strony, cały kapitał działa na wynik finansowy. Wyjaśnia to, dlaczego stopa zwrotu, a tym samym stopa zwrotu na akcję, z inwestycji lewarowanej jest wyższa niż w przypadku pełnego finansowania kapitałowego. Jednak wraz ze wzrostem dźwigni finansowej wzrasta również ryzyko inwestycyjne.
Spółki, których akcje znajdują się w portfelu funduszu, otrzymują od funduszu wsparcie na rozwój długoterminowy – leży to w interesie obu stron. Sukces spółki przekłada się bezpośrednio na wynik inwestycyjny funduszu.
Oprócz kapitału, fundusz inwestycyjny dostarcza wiedzy menedżerskiej, która pozwala na restrukturyzację przejmowanych spółek. Podmioty zarządzane przez fundusze private equity cieszą się dużą renomą na rynku.
Fundusz może przejmować kilka spółek działających w tej samej branży w celu ich konsolidacji, co może zwiększyć ich wartość księgową na akcję (efekt synergii). Operacje fuzji przyczynią się do zwiększenia efektywności spółek, które po spłacie zadłużenia będą mogły być sprzedawane inwestorom branżowym lub giełdowym.
Fundusze private equity mogą inwestować w spółki z określonej branży lub rynku. Mogą również inwestować oportunistycznie, poszukując możliwości. W tym przypadku głównym kryterium wyboru inwestycji będzie oczekiwana stopa zwrotu, a nie branża, wielkość czy lokalizacja firmy.
Realizując swoją politykę inwestycyjną, fundusze private equity mogą zawierać umowy z podmiotami specjalizującymi się w poszukiwaniu i wycenie spółek prywatnych, ich nabywaniu, restrukturyzacji, sprzedaży i publicznych emisji akcji.
Fundusze nie dla każdego inwestora
Fundusze aktywów niepublicznych charakteryzują się niską płynnością ze względu na swój charakter oraz średnio- i długoterminowy horyzont inwestycyjny. Wyjście z inwestycji w taki fundusz jest zazwyczaj trudne przed upływem czasu, na który fundusz został utworzony. Fundusze, których certyfikaty inwestycyjne są przedmiotem obrotu na rynku regulowanym, są pozbawione tej niekorzystnej sytuacji. Cena giełdowa może być wyższa lub niższa niż wartość bieżąca aktywów netto przypisanych do certyfikatu. Fundusze private equity przeznaczone są dla inwestorów, którzy nie boją się podejmować większego ryzyka inwestycyjnego, gotowych oczekiwać wysokiej stopy zwrotu przez kilka lat. Można się spodziewać, że wartość certyfikatów może podlegać dużym wahaniom. Jednak zmiany ich wartości są często słabo skorelowane z rynkiem giełdowym.
Uczestnicy funduszy private equity, choć pośrednio nabywają akcje spółek prywatnych, nie mają prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy ani innych praw wynikających z akcji spółek wchodzących w skład portfela funduszu. Mogą oni jednak mieć kontrolę nad działalnością funduszu poprzez udział w radzie inwestorów.
W praktyce, aby inwestować w aktywa niepubliczne na rynku, konieczne jest nabycie certyfikatów inwestycyjnych funduszu private equity w drodze oferty niepublicznej lub publicznej. Można je również kupić składając zlecenie kupna, jeśli są notowane na giełdzie, podobnie jak w przypadku zakupu akcji. Dobra inwestycja może się zwrócić z wysoką stopą zwrotu.
