Główny Urząd Statystyczny (GUS) jest to centralny urząd administracji rządowej, który gromadzi i udostępnia informacje statystyczne dotyczące większości dziedzin życia publicznego i niektórych podmiotów życia prywatnego. Dane te są wymagane przez odpowiednie przepisy prawa (ustawa o statystyce publicznej oraz program badań statystycznych, który jest ogłaszany corocznie). Dane te mogą być udostępniane wyłącznie w formie zbiorczej, co uniemożliwia identyfikację poszczególnych respondentów (poufność statystyczna).
| Główny Urząd Statystyczny | |
| Państwo | Polska |
| Data utworzenia | 13 lipca 1918 |
Tajemnica statystyczna
Tajemnica statystyczna mówi, że dane indywidualne i osobowe zbierane przez pracowników związanych z GUS są poufne i podlegają szczególnej ochronie. W ustawie o statystyce publicznej można przeczytać, że pracownicy służb statystyki publicznej, księgowi spisowi, ankieterzy statystyczni i inne osoby wykonujące czynności w imieniu i na rzecz statystyki publicznej, mające bezpośredni dostęp do danych osobowych, są zobowiązani do ścisłego przestrzegania tajemnicy statystycznej i mogą być dopuszczeni do wykonywania tych czynności po złożeniu pisemnego przyrzeczenia Prezesowi Głównego Urzędu Statystycznego, Dyrektorowi Urzędu Statystycznego lub kierownikowi innej jednostki służb statystyki publicznej: „Obiecuję, że będę wykonywać swoją pracę na rzecz statystyki publicznej z zachowaniem wszelkiej rzetelności, zgodnie z etyką zawodową w statystyce, oraz będę utrzymywać w tajemnicy dane jednostkowe znane podczas ich wykonywania przed osobami trzecimi”.
Można powiedzieć obietnicę, ale co się stanie, jeśli ktoś nie dotrzyma tej tajemnicy? Tu przychodzą grzywny i więzienie. Na przykład, jeśli ktoś naruszy tajemnicę statystyczną, podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat. Jeśli wykorzysta on dane statystyczne zdobyte w celu uzyskania korzyści materialnych lub osobistych, kara jest jeszcze surowsza – może sięgać do 5 lat więzienia.
Źródła danych statystycznych
Skąd Główny Urząd Statystyczny uzyskuje dane statystyczne? Źródła mogą być bardzo różne. Kiedy pracowałem w księgowości, wielokrotnie musiałem wypełniać różne formularze dla klientów-przedsiębiorców, adresowane do Głównego Urzędu Statystycznego. Przykładami takich formularzy są F-01, DG-1, P-01. Myślę, że każdy, kto choć raz prowadził własną działalność gospodarczą, spotkał się z formularzem dla GUS, który musiał wypełnić.
Poza tym prowadzone są różne badania. Od spisów powszechnych po ankiety adresowane do wybranej, znacznie mniejszej grupy osób. Niektóre z nich są obowiązkowe, inne dobrowolne. Za każdym razem, gdy bierzesz udział w ankiecie, warto dowiedzieć się, przez kogo jesteś przygotowany, jak wygląda anonimowość i czy musisz odpowiedzieć na wszystkie pytania.
Nie należy zapominać o źródłach administracyjnych. GUS otrzymuje dane z Urzędów Pracy, Urzędów Stanu Cywilnego, Policji, ZUD, GPW, Ministerstwa i wszystkich podobnych instytucji.
A co Ty możesz odczytać z danych statystycznych?
Dane statystyczne mogą pomóc w znalezieniu odpowiedzi na różne pytania. Na przykład, możesz się od nich uczyć:
- gdzie można kupić najtańsze mieszkanie
- w którym zawodzie będziesz najlepiej opłacany
- gdzie jest najwięcej zanieczyszczeń powietrza
- do których szkoły są najbardziej lub najmniej skłonne się stosować
- w którym mieście jest najwięcej miejsc w przedszkolach
- itp.
