Ryzyko księgowe (rachunkowe) – możliwość, że sprawozdanie finansowe w istotny sposób odbiega od rzetelnego obrazu rzeczywistości gospodarczej przedsiębiorstwa – co z kolei prowadzi do podejmowania błędnych decyzji przez kredytodawców i inwestorów. W najgorszym przypadku mogą występować zniekształcenia wynikające z fałszowania (preparowania) ksiąg. Tak rażą- cym nadużyciom przeciwdziała nadzór właścicielski, biegli rewidenci i organy nadzorujące przestrzeganie standardów rachunkowości. Z uwagi na to, że rachunkowość memoriałowa wymaga stosowania oszacowań i przewidywań, pewna doza takiego ryzyka jest nieodłączną cechą większości sprawozdań finansowych. Oto kilka przykładowych kwestii, co do których trudno jest mieć całkowitą pewność:
- określenie wartości istotnej dla użytkowników sprawozdań finansowych,
- uznawanie strat z tytułu utraty wartości przez aktywa,
- szacowanie zużycia moralnego lub gospodarczo uzasadnionego okresu używania aktywów operacyjnych,
- ustalenie czy aktywować poniesione wydatki, czy zaliczyć je do kosztów okresu
- określanie wartości zobowiązań warunkowych.
Wątpliwości tego rodzaju wymagają stosowania zasady ostrożnej wyceny. Błędy popeł- nione w rachunkowości, podobnie jak wszystkie przypadkowe zdarzenia, często równoważą się wzajemnie. Natomiast sprawą powodującą szkodliwe ryzyko księgowe jest jednostronna tendencyjność, która wynikać może np. z konfliktu w stosunkach agencyjnych. Najlepszym lekarstwem na ryzyko księgowe jest ujawnianie informacji (tzn. prezentacja założeń i ostrzeżenie czytelników). W niektórych systemach prawnych wymaga się formalnego naświetlenia każdej wątpliwej kwestii (patrz wydane przez AIPCA Stanowisko nr 6: „Ujawnianie pewnych przypadków istotnego ryzyka i wątpliwości”). Największe ryzyko księgowe występuje na rynkach wschodzących oraz na rynkach znajdujących się w okresie przejściowym, gdzie infrastruktura instytucjonalna dopiero się rozwija.
