Tworzenie rezerw
Wykazywanie w rachunku zysków i strat kosztu z tytułu przewidywanych strat lub utraty wartości przez aktywa, połączone z równoczesnym zapisem w bilansie na koncie przeciwstawnym/korygującym* lub na koncie rezerw na przewidywane straty. Zapisy na tych kontach utrzymywane są do czasu faktycznego poniesienia straty lub do momentu zniknięcia zagrożenia. Ponieważ tworzenie rezerw wiąże się z przewidywaniem przyszłości, jest jednym z przykładów oszacowań księgowych. Z natury jest to czynność subiektywna, aczkolwiek uzasadniona zasadą ostrożnej wyceny oraz zasadą współmierności przychodów i kosztów. (Należy zauważyć, że zasady rachunkowości nie zezwalają na przewidywanie przyszłych przychodów). Zgodnie z zasadą podwójnego zapisu, tworzenie rezerw przebiega w następujący sposób:
Dt rachunek zysków i strat – zwiększenie kosztów: w zależności od okoliczności:
- rezerwa na pokrycie strat,
- rezerwa na przewidywane straty,
- utrata wartości przez aktywa,
- aktualizacja wartości,
- odpis w koszty,
- amortyzacja.
Cr bilans – zwiększenie na koncie przeciwstawnym/korygującym: „rezerwa na utratę wartości przez aktywa”
lub
Cr bilans – zwiększenie zobowiązań: „rezerwa na przewidywane straty”.
Rezerwy powinno się tworzyć w każdym przypadku, gdy transakcje gotówkowe nie odzwierciedlają zmniejszenia wartości przez aktywa lub zwiększenia poziomu zobowiązań. Oto kilka standardowych przykładów:
- nieściągalne należności,
- przestarzałe zapasy,
- utrata wartości przez aktywa,
- naprawy gwarancyjne,
- amortyzacja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.
Istnieją pewne kontrowersje odnośnie faktycznej natury rezerw (patrz rezerwy, sporne definicje). Należy zauważyć, że sam proces amortyzacji w istocie stanowi tworzenie rezerwy. Tym niemniej tworzenie rezerw zwyczajowo kojarzone jest z wystąpieniem strat o charakterze nagłym lub nadzwyczajnym. Rezerwę powinno się utworzyć jedynie w przypadku zaistnienia następujących okoliczności: 1) pojawiło się wynikające z przeszłego zdarzenia zobowiązanie, 2) jest prawdopodobne, że z uregulowaniem tego zobowiązania wiązać się będzie odpływ korzyści ekonomicznych, 3) wysokość zobowiązania można oszacować w sposób miarodajny. Należy zauważyć, że generalnie nie tworzy się rezerw na przyszłe straty operacyjne. Wyjątkiem od tej reguły są rezerwy na restrukturyzację, a także rezerwy na straty z tytułu realizacji skazanych na niepowodzenie kontraktów. W przypadku określonych zobowiązań lub aktywów warunkowych niewykazywanych w sprawozdaniu finansowym, wymagane jest ich odrębne ujawnienie. Patrz MSR nr 37 – „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe”.
*Konto przeciwstawne/korygujące tworzone jest w przypadku, gdy aktywa, na które utworzono rezerwę wykazywane są w bilansie w wartości netto, np. należności pomniejszone o należności wątpliwe, na które utworzono rezerwę.
