Poręczyć czyli obiecać spłatę cudzego długu pod warunkiem niespłacenia go przez dłużnika (co zwykle związane jest z formalnym mechanizmem, np. żądaniem wysuniętym po niespłaceniu należności). Gwarancja bądź poręczenie dotyczyć może całej należnej kwoty (pełne pokrycie) lub ograniczać się do konkretnego limitu. Aby zabezpieczenie było egzekwowalne, konieczne jest sporządzenie takiej gwarancji na piśmie. Możliwe jest zastosowanie klauzuli rekompensaty, obligującej gwaranta nawet w przypadku technicznej wady umowy. Wierzyciel oczekuje zwykle instrumentu „czystego” (a nie warunkowego). Na ogół wystarczy wykazać, że przedstawił on gwarantowi prawidłowe wezwanie do zapłaty należności, która jednak nie została przez tego ostatniego uregulowana. Motywem takiej obietnicy mogą być: przestrzeganie zasady wzajemności, dochód z opłaty za udzieloną gwarancję, altruizm oraz prawo własności.
Większość gwarancji wystawia się ze świadomością, że nie trzeba będzie wykładać pieniędzy (dlatego w momencie otrzymania wezwania do zapłaty występuje brzemienny w skutki „czynnik zaskoczenia”). Gwarantom (osobom udzielającym gwarancji) przysługują pewne prawa, np. do informacji o kontraktach zawieranych przez dłużnika, oczekiwania od niego odpowiedzialnego zachowania oraz zatwierdzania wszelkich istotnych zmian gwarantowanego zobowiązania. Wszystko to oznacza, że kredytodawca korzystający z gwarancji musi zachować daleko idącą ostrożność. Zwykle możliwe jest jednostronne wycofanie gwarancji, ale wymaga to wcześniejszego zawiadomienia wierzyciela, który wówczas zazwyczaj wzywa dłużnika do natychmiastowej zapłaty zobowiązania. Ze względu na niebezpieczeństwo „ucieczki” gwaranta, wierzyciel musi sformułować gwarancję z dużym znawstwem materii prawnej (przy niewielkich kwotach korzysta się najczęściej ze standardowych formularzy).
Kredytodawca musi także zadbać o swoje prawa (np. przekazując gwarantowi kopie ważnych pism wysyłanych do dłużnika). Gwarancja sama w sobie jest zobowiązaniem niezabezpieczonym. Gdy niezbędne jest wiarygodne źródło spłaty, wierzyciele dążą niekiedy do wzmocnienia tego instrumentu poprzez zabezpieczenia majątkowe. Silniejszą formą gwarancji jest nieodwołalna akredytywa, umożliwiająca wypłatę środków w dowolnym momencie według uznania wierzyciela – bez względu na to, czy nastąpiło naruszenie warunków umowy przez dłużnika.
Pismo Święte
Kto za drugiego ręczy, w zło wpadnie,
kto poręczać nie lubi – bezpieczny.
Księga Przysłów 11,15
