Bank rozwoju, krajowa lub regionalna instytucja finansowa mająca na celu zapewnienie średnio- i długoterminowego kapitału na inwestycje produkcyjne, często uzupełnione pomocą techniczną, w krajach ubogich.
Bank, który dąży do świadomego promowania rozwoju gospodarczego dla dobra społeczeństwa. Z konieczności zrezygnuje z krótkoterminowych celów gospodarczych, wybierając wymagającą cierpliwości, perspektywę długoterminową. Zamiast maksymalizacji rentowności dla udziałowców, banki rozwoju koncentrują się na wspieraniu tworzenia kapitału, zatrudnienia, MŚP i eksportu. Ich narzędzia zawierają kredyty preferencyjne, pożyczanie na warunkach (np. 10, 20-letni termin spłaty) korzystniejszych
niż rynkowe, o wyższej tolerancji ryzyka i strategicznym zapewnieniu funduszy na inwestycje w infrastrukturę.
Banki rozwoju są najbardziej aktywne w krajach słabiej rozwiniętych, na rynkach wschodzących i rynkach przejściowych. Ponieważ ich cele stoją w sprzeczności z dopasowywaniem płynnych aktywów i krótkoterminowych zobowiązań, zwykle znajdują się w rękach państwa. Mimo to banki rozwoju w miarę możliwości starają się zapewnić rentowność swojej działalności. To nie tylko pozwala im działać, ale też nakłada zdrową dyscyplinę finansową na kredytobiorców. Banki rozwoju poszukują niszy pomiędzy twardymi/nieprzejednanymi pośrednikami handlowymi, a środkami pieniężnymi służącymi altruistycznej pomocy. Klasycznymi przykładami banków rozwoju są: Bank Światowy, Międzynarodowa Agencja Rozwoju, Bank Rozwoju Rady Europy, KfW oraz Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
Liczba banków rozwoju gwałtownie wzrosła od lat 50-tych XX wieku; wspierał je Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju i jego podmioty stowarzyszone. Do dużych regionalnych banków rozwoju należą: Międzyamerykański Bank Rozwoju, założony w 1959 r.; Azjatycki Bank Rozwoju, który rozpoczął działalność w 1966 r.; oraz Afrykański Bank Rozwoju, założony w 1964 r. Mogą one udzielać pożyczek na konkretne projekty krajowe lub regionalne podmiotom prywatnym lub publicznym lub też działać wspólnie z innymi instytucjami finansowymi. Jednym z głównych działań banków rozwoju jest uznawanie i promowanie prywatnych możliwości inwestycyjnych. Chociaż wysiłki większości banków rozwoju skierowane są na sektor przemysłowy, niektóre z nich zajmują się również rolnictwem.
Banki rozwojowe mogą być własnością publiczną lub prywatną i być prowadzone, chociaż rządy często wnoszą znaczący wkład w kapitał banków prywatnych. Forma (akcje lub pożyczki) i koszty finansowania oferowane przez banki rozwojowe zależą od kosztów pozyskania kapitału i konieczności wykazania przez nie zysku i wypłaty dywidendy.
Praktyki rozwojowe wywołały pewne kontrowersje. Ponieważ banki rozwojowe są zazwyczaj zarządzane przez rząd i nie odpowiadają przed finansującymi je podatnikami, istnieje niewiele mechanizmów kontroli i równowagi, które uniemożliwiają bankom dokonywanie złych inwestycji. Niektóre międzynarodowe banki rozwoju są obwiniane za narzucanie polityk, które ostatecznie destabilizują gospodarki krajów otrzymujących pomoc. Kolejna obawa dotyczy „pokusy nadużycia”, a mianowicie możliwości skutecznego nagradzania nieodpowiedzialnej polityki fiskalnej krajów otrzymujących pomoc, a tym samym zachęcania ich do udzielania pożyczek ratunkowych. Chociaż teoretycznie jest to poważny problem, nie udowodniono istnienia takiej „pokusy nadużycia”.
Przykładem udanego prywatnego banku rozwoju jest Grameen Bank, założony w 1976 roku w celu obsługi małych pożyczkobiorców w Bangladeszu. Podejście banku opiera się na mikrokredytach – małych pożyczkach wynoszących zaledwie kilka dolarów. Stopy procentowe spłaty pożyczek są bardzo wysokie, ponieważ pożyczkobiorcy są zobowiązani do przyłączenia się do „kręgów pożyczkowych”. Koleżanki i koledzy z kręgu, który zazwyczaj składa się z mniej niż 10 osób, są innymi kredytobiorcami, których rating kredytowy jest zagrożony w przypadku niewywiązania się jednego z ich członków ze zobowiązań. W związku z tym każdy członek zmusza innych członków do płacenia w terminie. Podejście Grameena przyczyniło się do powstania podobnych banków w wielu krajach rozwijających się.
Granice
„Chociaż pieniądze są bardzo przydatne, nie ma dowodów, że mogą czynić cuda.
Walter Bagehot The Credit Mobilier, 1856„
