Niezależność (biegłego rewidenta)
Postanowienie biegłego rewidenta sporządzenia bezstronnej i obiektywnej opinii z badania sprawozdania finansowego, bez względu na jakiekolwiek komercyjne lub osobiste powiązania z zarządem przedsiębiorstwa. Z prawnego punktu widzenia, biegli rewidenci działają na rzecz akcjonariuszy, a ich zadaniem jest kontrolowanie sprawozdań finansowych sporządzanych przez zarząd (patrz cerber). Z oczywistych więc względów, biegli rewidenci nie mogą być materialnie zainteresowani w prezentacji wyników w takiej czy innej wysokości. Obok specjalistycznej wiedzy, niezależność jest rzeczą niezbędną dla nale- żytego uwiarygodnienia zbadanego sprawozdania i zdobycia zaufania użytkowników. Z tych powodów, prawo zazwyczaj zabrania biegłym rewidentom następujących powiązań z badanym przedsiębiorstwem:
- posiadania akcji (nawet w ilości nieistotnej w porównaniu z majątkiem osobistym rewidenta),
- powiązań rodzinnych z właścicielami lub zarządem,
- statusu klienta przedsiębiorstwa, a w szczególności jego pożyczkobiorcy,
- uczestnictwa w działalności zarządu, a w szczególności przeprowadzania badania własnej pracy.
W najlepszym razie, powyższe uregulowania pomagają stworzyć pozory poprawności. Prawdziwa niezależność zależy w istocie od nastawienia biegłego rewidenta. Poddawana jest próbie w przypadkach, gdy zachodzi konieczność ujawnienia niepomyślnych informacji lub gdy ktoś próbuje sfałszować (spreparować) księgi. W sytuacjach takich niezależność oznacza odwagę niezgadzania się. Podstawowy problem polega jednak na tym, że zarząd często posiada silną pozycję w tego rodzaju dyskusjach. Jeżeli nadzór właścicielski jest słaby, zarząd może zastąpić rewidentów innymi, motywując to „złą jakością usług”, „wygórowanymi stawkami” itp. Ponadto, jeżeli zakres usług świadczonych przez firmę badającą sprawozdania obejmuje także doradztwo w zakresie zarządzania, lub inne doradztwo finansowe, firma taka może ulec pokusie przymknię- cia oczu na pewne niedociągnięcia, nie chcąc zrazić poważnego klienta. W miarę jak rośnie poczucie lojalności w stosunku do zarządu, niezależność staje się coraz trudniejsza. Świadomość tych problemów stała się źródłem kilku następujących środków zaradczych:
Niezależność biegłych rewidentów stanowi kluczowy element anglosaskiej tradycji księ- gowej, która dopuszczając pewną dowolność w ramach obowiązujących standardów, pozostawia nadzór bezstronnym organom zewnętrznym. W krajach o długiej tradycji zawodu księgowego, niezależność przychodzi rewidentom w sposób bardziej naturalny, płynąc ze zdrowego poczucia zawodowej dumy i obowiązku ochrony interesów akcjonariuszy. Elementem wzmacniającym niezależność jest również siła rynkowa firm Wielkiej Czwórki, które nie są zbyt uzależnione od żadnego pojedynczego klienta, nawet jeżeli jest nim duża międzynarodowa korporacja. Firmy te muszą dbać o swoje dobre imię i unikać ryzyka utraty reputacji (patrz wartość marki). Publiczny szacunek, jakim się cieszą, jest często na tyle silny, że pozwala im przekonać klientów do swojego punktu widzenia w drodze perswazji moralnej.
