Jak kupić obligacje skarbowe (skarbu państwa)?

2322

Obligacje skarbowe to dłużne papiery wartościowe Skarbu Państwa o terminie zapadalności od 1 roku do nawet 20 lat. Dostępność poszczególnych rodzajów obligacji na rynku zależy od bieżących emisji przeprowadzanych przez Skarb Państwa.

Obligacje skarbowe należą do najbardziej stabilnych instrumentów finansowych. Obligacje skarbowe są papierami wartościowymi na okaziciela, co stanowi dowód udzielenia pożyczki Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Finansów.

Państwo zobowiązuje się do zwrotu pożyczki w określonym terminie wraz z odsetkami. Gwarantem wykupu obligacji i spłaty należnych odsetek jest Skarb Państwa, odpowiedzialny za to zobowiązanie wraz ze wszystkimi jego aktywami.

Pod względem sposobu oprocentowania, na rynku dostępne mogą być trzy rodzaje obligacji:

  • Obligacje o zmiennym oprocentowaniu – oprocentowanie zależy od zmian wybranego wskaźnika, którym może być między innymi rentowność bonów skarbowych lub stawka WIBOR.
  • Obligacje o stałym oprocentowaniu – stopa procentowa pozostaje niezmieniona przez cały okres trwania obligacji.
  • Obligacje zerokuponowe – obligacje sprzedane z dyskontem i wykupione za kwotę równą ich wartości nominalnej. Posiadacz nie otrzymuje żadnych płatności odsetek w okresie obowiązywania obligacji. Zysk to różnica między ceną zakupu a ceną nominalną obligacji (cena wykupu).

Skrócone nazwy obligacji

Bardzo często możemy spotkać się ze skróconymi nazwami obligacji. I tak naprawdę nie wiemy, co wybrać? Dlatego w tym paragrafie opiszemy kilka skróconych nazw:

  • Obligacje trzymiesięczne: (OTS- Oszczędnościowe Trzymiesięczne Stałokuponowe)
  • Obligacje dwuletnie (DOS – Dwuletnie Oszczędnościowe Stałoprocentowe)
  • Obligacje trzyletnie (TOZ – Trzyletnie Oszczędnościowe Zmiennoprocentowe)
  • Czteroletnie obligacje (COI – Czteroletnie Oszczędnościowe Indeksowane)
  • Sześcioletnie obligacje (ROS – Rodzinne Oszczędnościowe Sześcioletnie)
  • Obligacje dziesięcioletnie (EDO – Emerytalne Dziesięcioletnie Oszczędnościowe)
  • Dwunastoletnie obligacje (ROD- Rodzinne Oszczędnościowe Dwunastoletnie)

Zakup Obligacji Skarbu Państwa

Inwestorzy indywidualni mogą inwestować w polskie detaliczne obligacje skarbowe. Istnieją trzy sposoby ich zakupu. Pierwszym z nich jest zakup obligacji w jednym z oddziałów banku PKO BP – wystarczy przynieść dowód osobisty. Obligacje skarbowe można również nabyć przez Internet i telefon, szczegółowe informacje można znaleźć na stronie www.obligacjeskarbowe.pl. Minimalna kwota inwestycji to 100 PLN.

Obligacje skarbowe można nabywać na rynku pierwotnym, tj. bezpośrednio od agenta sprzedaży lub na rynku wtórnym. W tym ostatnim przypadku kupujemy papiery wartościowe od inwestora, który już je posiada. Może to być samodzielna transakcja kupna-sprzedaży lub zakupu papierów wartościowych na rynku giełdowym, pod warunkiem, że seria jest przedmiotem obrotu.

Różnice pomiędzy rynkiem pierwotnym i wtórnym są znaczne. Przede wszystkim kupujemy obligacje po różnych cenach.

W przypadku rynku pierwotnego (chyba że emitent założył inaczej i sprzedaje zdyskontowane obligacje, tzn. po cenie niższej niż wartość nominalna obligacji), cena nominalna obligacji jest równa cenie sprzedaży. Przykładowo, detaliczne obligacje skarbowe sprzedawane są po cenie 100 zł. Jednocześnie jest to wartość nominalna papieru wartościowego, od którego naliczane są odsetki według stałej stopy procentowej. Może to być: stała stopa procentowa (niezależnie od poziomu inflacji, stóp procentowych itp.), zmienna stopa procentowa oparta na stopie WIBOR (która jest ściśle powiązana z poziomem rynkowych stóp procentowych), zmienna stopa procentowa indeksowana inflacją (uzależniona od średniego rocznego wzrostu ceny).

Decydując się na zakup obligacji na rynku pierwotnym, możemy to zrobić na kilka sposobów: w placówkach agenta sprzedaży, przez Internet lub telefonicznie. Wyjaśniamy, jak to zrobić.

Zakup obligacji skarbowych przez Internet

Transakcja internetowa to dobre rozwiązanie dla osób, które zamiast ustawiać się w kolejce w oddziale banku, wolą przejść przez cały proces w domu, korzystając z komputera.

Wystarczy wejść na stronę internetową www.zakup.obligacjeskarbowe.pl – transakcyjną Ministerstwa Finansów.

Naciskamy przycisk “Nie kupowałem wcześniej obligacji przez Internet” i przystępujemy do wypełnienia formularza zgłoszeniowego. Będziemy potrzebować podstawowych informacji, które będziemy czytać z dowodu osobistego lub paszportu.

Podane przez nas dane muszą być zgodne z danymi rachunku bankowego, z którego zostanie dokonana pierwsza transakcja zakupu obligacji. W przeciwnym razie system odrzuci transakcję. Po utworzeniu darmowego konta, w kolejnym kroku wskazujemy liczbę obligacji, które chcemy kupić. Aktywacja konta nastąpi dopiero po przelaniu środków na wskazane konto rejestrowe. Ostateczny termin to siedem dni. Po transakcji wejdziesz również w posiadanie odpowiedniej liczby skarbowych papierów wartościowych.

Na podany we wniosku adres e-mail zostanie wysłana wiadomość – informacja o zakupie obligacji. Pieniądze zostaną przelane na rachunek bankowy wskazany we wniosku (nie mylić z rachunkiem ewidencyjnym, na który wpłacamy pieniądze), po przetrzymaniu obligacji do końca okresu, tj. terminu wykupu lub złożeniu dyspozycji wcześniejszej sprzedaży – pieniądze zostaną przelane wraz z należnymi odsetkami. Co ważne, odsetki (kupon na obligacjach) będą dodawane do rachunku przez cały okres trwania inwestycji. Odbywa się to zgodnie z kapitalizacją ustaloną przez emitenta, a tym samym odsetki – również wpływają na wynik końcowy. Im częstsza kapitalizacja, tym większy efekt odsetek złożonych.

Zakup obligacji skarbowych w placówce

Obligacje można również nabyć w oddziale agenta sprzedaży. Wystarczy dowód osobisty lub inny dokument tożsamości, np. paszport. Podajemy liczbę obligacji i ich rodzaj. Od doradcy otrzymamy konto rejestracyjne, na które powinniśmy przelać pieniądze. Nie musimy posiadać konta u agenta sprzedaży.

Zakup obligacji skarbowych telefonicznie

Jest to metoda, która w tej chwili wydaje się archaiczna, ale jeśli ktoś chce kupić obligacje w rozmowie z konsultantem, ma taką możliwość.

Obligacje można też kupić na rynku wtórnym. Zakup papierów wartościowych odbywa się na podstawie warunków umowy kupna-sprzedaży. Dlatego musimy znaleźć osobę, która jest gotowa odsprzedać nam papiery wartościowe, a następnie napisać odpowiednią umowę.

Innym sposobem inwestowania w skarbowe papiery dłużne jest wybór funduszu inwestycyjnego, który inwestuje w obligacje skarbowe. Należy jednak pamiętać, że wiąże się to z kosztami zarządzania, zakupu i sprzedaży jednostek uczestnictwa, a czasem także dodatkowych opłat manipulacyjnych. W rezultacie, przy relatywnie niskim oprocentowaniu oferowanym przez obligacje skarbowe (pochodna niskich stóp procentowych i dobrej kondycji gospodarki), rentowność takich funduszy jest dużym znakiem zapytania.

Należy pamiętać, że na ostateczny wynik inwestycji mają wpływ takie czynniki jak wysokość kuponu (oprocentowanie obligacji), zysk z reinwestycji zapłaconych odsetek (najczęściej dodawanych do obligacji, co oznacza, że działają one tak samo efektywnie jak same obligacje) oraz ogólna sytuacja na rynku, w tym zmiana stóp procentowych (ich wzrost powoduje spadek ceny obligacji).

Co ważne, w przeciwieństwie do wielu depozytów bankowych, w przypadku wcześniejszego wykupu obligacji lub ich sprzedaży na warszawskiej giełdzie odsetki nie są tracone i są naliczane do daty płatności.

Inwestowanie w obligacje skarbowe – zysk i  ryzyko

W przypadku polskich obligacji skarbowych ryzyko niewypłacalności emitenta można praktycznie wykluczyć. Inwestorzy powinni jednak wziąć pod uwagę ryzyko stopy procentowej. Cena obligacji zmienia się w przeciwieństwie do zmian stóp procentowych – maleje wraz ze wzrostem stóp procentowych i maleje wraz ze spadkiem stóp procentowych. Jeżeli Skarb Państwa skorzysta z opcji wcześniejszego wykupu, cena obligacji może spaść poniżej ceny zakupu z powodu wzrostu stóp procentowych.

Trzy-, cztero- i dziesięcioletnie obligacje skarbowe chronią kapitał inwestora przed inflacją. W przypadku dwuletnich obligacji o stałym oprocentowaniu istnieje teoretyczne ryzyko, że zysk będzie niższy niż inflacja.

Zyski z inwestycji w obligacje skarbowe podlegają 19% podatkowi – tak zwanemu podatkowi Belki. Uzyskany dochód nie musi jednak być ujawniany przez inwestora w deklaracji rocznej.

Ryzyko przy obligacjach skarbowych

Inwestycja w dłużne papiery wartościowe Skarbu Państwa na okres krótszy niż termin zapadalności obarczona jest umiarkowanym ryzykiem rynkowym związanym z możliwością niekorzystnego poziomu cen lub braku płynności na rynku. Jeśli papier jest przechowywany w portfelu do terminu zapadalności, ryzyko to jest niskie, ponieważ gwarantowany jest zwrot z zainwestowanego kapitału i należnych odsetek. Ponadto inwestycja w te instrumenty finansowe wiąże się z ryzykiem kredytowym emitenta, polegającym na niewypełnieniu przez niego zobowiązań z tytułu wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych. Należy zauważyć, że emitentem dłużnych papierów skarbowych jest Skarb Państwa (emisja odbywa się za pośrednictwem Ministerstwa Finansów).

Korzyści z zakupu obligacji skarobywch

  • Rentowność – możliwość uzyskania wyższej rentowności niż w przypadku tradycyjnych depozytów bankowych,
  • Bezpieczeństwo – Skarbowe papiery wartościowe są emitowane i gwarantowane przez Skarb Państwa,
  • Dywersyfikacja – możliwość dywersyfikacji instrumentów znajdujących się w portfelu inwestycyjnym,
  • Elastyczność – duży wybór terminów zapadalności pozwala na łatwe dostosowanie do potrzeb klienta,
  • Płynność – organizacja rynku wtórnego umożliwia transakcje skarbowymi papierami wartościowymi przed terminem ich wymagalności,
  • Spłata – Skarbowe papiery wartościowe mogą służyć jako zabezpieczenie innych transakcji, np. spłacanie pożyczek.

Informacje o instrumencie finansowym

Opis instrumentu Obligacja skarbowa to dłużny papier wartościowy emitowany przez Skarb Państwa, o określonym terminie wykupu, o stałym lub zmiennym oprocentowaniu. Bardziej szczegółowy opis obligacji skarbowych można między innymi znaleźć na stronie internetowej GPW: www.gpw.pl

Złożoność Niska

Warianty instrumentu Zależnie od mechanizmu oprocentowania: o zmiennej stopie procentowej albo o stałej stopie procentowej.

Dokumenty informacyjne List emisyjny dostępny na stronach internetowych Ministerstwa Finansów.

Profil zysków i strat Instrument liniowy

Rynek obrotu Obligacje skarbowe mogą podlegać wtórnemu obrotowi na rynku międzybankowym oraz na rynku regulowanym.

Depozyt zabezpieczający Brak wymogów

Opis składników Instrument prosty

Gwarancje Brak

Dźwignia finansowa Brak

Zmienność ceny Niska / średnia – zależnie od terminu do wykupu oraz mechanizmu oprocentowania

Ryzyko płynności Niskie / średnie / wysokie – zależnie od rynku obrotu oraz od kształtowania się popytu i podaży na poszczególne emisje obligacji.

Ryzyko stopy procentowej Niskie / średnie / wysokie – zależnie od terminu do wykupu oraz mechanizmu oprocentowania

Ryzyko kredytowe Niskie

Podsumowanie – Obligacje skarbowe

Dłużne papiery wartościowe Skarbu Państwa o dłuższym terminie zapadalności. Dostępność obligacji zależy od emisji prowadzonych przez Skarb Państwa.

  • Terminy zapadalności wahają się od jednego do nawet 20 lat.
  • Wyróżnia się trzy rodzaje obligacji o różnym oprocentowaniu: obligacje o stałym oprocentowaniu, obligacje o zmiennym oprocentowaniu (w zależności od zmian w wybranym wskaźniku, np. rentowność WIBOR lub bonów skarbowych) oraz obligacje zerokuponowe (sprzedawane z dyskontem i wykupione po wartości nominalnej).
  • Niektóre banki posiadają status Dealera Skarbowych Papierów Wartościowych i umożliwiają nabywcom kupno obligacji skarbowych na rynku wtórnym, a także zapewniają organizację rynku wtórnego, czyli obrót obligacjami skarbowymi przed terminem zapadalności.