Środki pieniężne
Wszelkie zasoby pieniężne (jak monety, banknoty, depozyty bankowe, zbywalne papiery wartościowe, waluty obce), które są powszechnie akceptowane przez osoby trzecie, a więc mogą zostać wykorzystane jako zapłata za towary i usługi. Środki pieniężne porównuje się do krwioobiegu gospodarki, ponieważ są uniwersalne (występują we wszystkich księgowaniach, z wyjątkiem tych, które dotyczą biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów, amortyzacji i reklasyfikacji), łatwo wymienialne na zbliżone aktywa, oraz płynne. Tym niemniej, środki pieniężne same w sobie są bezproduktywnym składnikiem majątku, tzn. nie przynoszą zysku, jeżeli nie zostaną zainwestowane. Dla osiągnięcia sukcesu, odpowiednia kwota środków pieniężnych jest więc warunkiem „koniecznym, ale niewystarczającym” – patrz gospodarka pieniężna. Zlikwidowanie, lub przynajmniej zminimalizowanie, ciężaru posiadania bezproduktywnych środków pieniężnych jest jednym z zadań banku, realizowanym poprzez udzielanie kredytów w oparciu o zaufanie. Patrz również dźwignia. (Źródłosłów: z łacińskiego „capsa” = ‘szkatułka na pieniądze’; później włoskie „casse” i francuskie „caisse”.)
Środki pieniężne z działalności operacyjnej
Jedna z kilku różnych definicji przepływów środków pieniężnych, odnosząca się do środków pieniężnych generowanych przez przedsiębiorstwo w ramach zwykłej działalności operacyjnej w danym okresie. Na środki pieniężne z działalności operacyjnej składają się gotówkowe wpływy ze sprzedaży i ściągnięcia należności, pomniejszone o rozchody na pokrycie kosztów i płatności, przy czym nie uwzględnia się płatności z tytułu odsetek i podatku dochodowego. Kalkulację środków pieniężnych z działalności operacyjnej można przeprowadzać dość często (co miesiąc, co tydzień, lub nawet codziennie) ponieważ nie wymaga ona odwoływania się do rachunku zysków i strat, lecz raczej wymaga zrozumienia przepływów w obrębie kont kapitału obrotowego. Praktycznym i powszechnie wykorzystywanym odpowiednikiem środków pieniężnych z działalności operacyjnej jest wykazywana w rachunku zysków i strat wartość EBITDA (Zysk na działalności operacyjnej przed amortyzacją). Faktycznie odzwierciedla ona jednak nie tyle przepływ środków pieniężnych, co przepływ funduszy lub kapitału obrotowego, ponieważ rachunek zysków i strat sporządzany jest na bazie zasady memoriałowej. Stosunek środków pieniężnych z działalności operacyjnej do EBITDA wygląda następująco:
Środki pieniężne z działalności operacyjnej stanowią podstawę dla kontynuacji działalności gospodarczej. Jeżeli kwota ta nie jest dodatnia, prędzej czy później nastąpi przerwanie cyklu operacyjnego, ponieważ dostawcy, którym przedsiębiorstwo zalega z zapłatą, zaprzestaną dostarczać towary lub usługi. W przypadku trudności finansowych, dopóki wartość środków pieniężnych z działalności operacyjnej pozostaje dodatnia, kontynuacja działalności może nadal być uzasadniona z ekonomicznego punktu widzenia. Może tak być nawet w przypadku niewywiązania się ze zobowiązań wobec wierzycieli, o ile uznają oni udzielone przedsiębiorstwu kredytu za koszty poniesione nieodwołalnie. Jeżeli jednak wartość środków pieniężnych z działalności operacyjnej jest ujemna, oznacza to, że przedsiębiorstwo traci środki pieniężne i najprawdopodobniej będzie musiało zakoń- czyć działalność – chyba że znajdzie się źródło finansowania niedoboru środków pieniężnych. Porównaj z przepływem środków pieniężnych netto z działalności operacyjnej, miarą zbliżoną, lecz uwzględniającą płatności z tytułu odsetek i zobowiązań podatkowych. Zob. także przepływy pieniężne a zysk księgowy, polemiki.
