Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy
Płatności dokonywane na rzecz pracowników odchodzących z przedsiębiorstwa pracodawcy przed uzyskaniem, lub z chwilą uzyskania, uprawnień emerytalnych (w którym to przypadku nabywają prawo do otrzymywania emerytury). Dlaczego płacić pracownikowi odchodzącemu wcześniej z pracy? Powody można podzielić na pozytywne i negatywne. Świadczenia mogą być nagrodą za dobre wywiązywanie się z obowiązków, być może określoną w planie premii motywacyjnych. W przypadku prezesów zarządu, których praca przyczyniła się do znacznej zwyżki cen akcji, mamy do czynienia ze słusznym podzia- łem wkładu w tworzenie wartości. W przypadku redukcji etatów w przedsiębiorstwie, wypłaca się świadczenia z tytułu zwolnień pracowniczych, zwane również odprawami. Przyczyna zwolnienia (którą może być naruszenie regulaminu, wyniki pracy, uwarunkowania ekonomiczne, dobrowolne rozwiązanie umowy o pracę, bądź inne motywy) ma wpływ na przewidywalność oraz wysokość wypłat. W przypadku kierownictwa wyższego szczebla zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, odprawy są ekwiwalentem kary za naruszenie umowy przez pracodawcę. Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy zazwyczaj nie są wypłacane, gdy pracownik okaże się niekompetentny lub zostanie zwolniony z konkretnej przyczyny (np. nieuczciwości, złamania istotnych zasad). Wypłaty świadczeń rodzą kwestię ich ujęcia w rachunkowości. Najpowszechniejszym sposobem ich rozliczania jest ujęcie kosztu i zobowią- zania w momencie ich zaistnienia, czyli z chwilą złożenia pracownikowi wypowiedzenia. Podejście alternatywne polega natomiast na potraktowaniu takich świadczeń (analogicznie do świadczeń emerytalnych) jako integralnej części kosztów wynagrodzeń i księgowaniu ich jako kosztów okresów przyszłych. Podejście takie nie polega na rozliczaniu świadczeń konkretnych pracowników, lecz kosztów świadczeń zbiorowo (spodziewając się zwolnienia np. 5% pracowników, przedsiębiorstwo może z góry wykazać koszt przewidywanych wypłat świadczeń). Patrz również koszty restrukturyzacji i zawyżony odpis. Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy rodzą również kwestie w zakresie etyki i sprawiedliwości. Zbyt skąpe świadczenia odbierane są jako zostawienie pracowników „na lodzie” po latach lojalnej pracy. Z kolei zbyt wysokie świadczenia, zwłaszcza dla osób na wysokim szczeblu, wydają się nie na miejscu w sytuacji, gdy inne osoby są poszkodowane. Przykładowo w 2002 roku wyszło na jaw, że Percy Barnevik, były prezes zarządu szwajcarsko-szwedzkiego koncernu ABB, w roku 1996 otrzymał nieujawnioną odprawę określoną jako „premia za wyniki” w wysokości 78 milionów dolarów („BusinessWeek Magazine”, 4 marca 2002, s. 20–21). Fakt nieujawnienia tej premii oraz jej wysokość (zwłaszcza w świetle kiepskich wyników ABB na giełdzie po odejściu Barnevika) spowodowały duże poruszenie oraz naciski do zwrócenia tej kwoty.
