Jednostka zależna
Jednostka gospodarcza kontrolowana przez inne przedsiębiorstwo. Kontrola zdefiniowana jest jako zdolność do kierowania polityką finansową i operacyjną przedsiębiorstwa, w tym do zmiany zarządu, w celu uzyskania większych korzyści z jego działalności. Innymi słowy, oznacza więc zdolność do przegłosowania własnego stanowiska w obliczu opozycji. Zdolność taka wynika zazwyczaj z posiadania co najmniej 50% akcji uprawnionych do głosowania. W niektórych jednak przypadkach kontrolę można sprawować posiadając pakiet mniejszy niż 50%, co określa się jako kontrolę mniejszościową. Jednostka zależna posiada własną, odrębną osobowość prawną. Inaczej jest w przypadku filii lub oddziału, których aktywa i zobowiązania stanowią część jednostki dominującej. Z posiadaniem jednostki zależnej wiążą się pewne naturalne niewydajności (wynikające z duplikacji zasobów, podziału kontroli wewnętrznej i luki w systemie zarządzania) – niemniej jednak, rozwiązanie takie jest zazwyczaj uzasadnione konkretnymi powodami. Do powodów tych należeć może:
- istnienie odrębnego rynku (między innymi działalność za granicą)
- potrzeba lub chęć pozyskania współfinansowania lub podzielenia ryzyka między innych właścicieli (akcjonariuszy mniejszościowych)
- chęć zabezpieczenia podmiotu dominującego przed ewentualnym regresem ze strony kredytodawców spółki zależnej
- strategia dywersyfikacji decyzji zarządu
Rachunkowość koncentruje się na pomiarze wpływu działalności jednostki zależnej na wyniki jednostki dominującej. Zgodnie z regułami dotyczącymi rozliczania różnych form współdziałania przedsiębiorstw, sprawozdania finansowe większości jednostek zależnych podlegają konsolidacji w sprawozdaniu finansowym jednostki dominującej, co polega na przedstawieniu obu podmiotów jako jednej jednostki gospodarczej. Jeżeli natomiast chodzi o finansowanie, nacisk kładzie się na inną kwestię. Kredytodawcy jednostki dominującej chcą w sposób wymierny określić, jaki wpływ na jej przepływy pieniężne mają dywidendy lub opłaty za zarządzanie pobierane od jednostki zależnej. Akcje jednostki zależnej, w zakresie w jakim można je zbyć, przedstawiają dla jednostki dominującej wartość aktywów. Tym niemniej, jest to jedynie potencjalne źró- dło środków pieniężnych, ponieważ płynność takich akcji bywa czasem wątpliwa. Kredytodawca może traktować oba podmioty jako jedną jednostkę jedynie w przypadku, gdy posiada gwarancje jednostki zależnej.
Jednostka zależna nie objęta konsolidacją
Jednostka zależna, która wbrew normalnym procedurom konsolidacji w rachunkowo- ści nie jest konsolidowana w sprawozdaniu finansowym jednostki dominującej (zamiast tego wykazuje się ją jako inwestycję metodą praw własności). Większość standardów rachunkowości i/lub uregulowań prawa spółek dopuszcza takie podejście na zasadzie wyjątku, w następujących sytuacjach:
Wyłączenie z konsolidacji motywuje się nadrzędną zasadą rzetelnej prezentacji, która mówi, że stosowane metody rachunkowości są uzasadnione jedynie wtedy, gdy służą lepszemu odzwierciedleniu rzeczywistości finansowej.
Jednostkowe sprawozdanie finansowe jednostki dominującej
Nieskonsolidowane sprawozdanie finansowe jednostki sprawującej kontrolę nad inną spółką. Inwestycje jednostki dominującej (spółki macierzystej) w inną spółkę ujmuje się w bilansie jako finansowe aktywa trwałe („inwestycje w jednostkach zależnych”). Generalnie, nieskonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki macierzystej nie jest uważane za odzwierciedlenie sytuacji finansowej zgodne z zasadami rzetelnej prezentacji. Tym niemniej, w niektórych krajach (np. w Wielkiej Brytanii) wymaga się jego załączenia jako uzupełnienia skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
