Podmiot specjalnego przeznaczenia
Podmiot prawny zarejestrowany w celu spełnienia określonego, konkretnego zadania, którym zazwyczaj jest nabycie i posiadanie pewnych aktywów. Powszechnym przykładem jest spółka wykorzystywana w procesie sekurytyzacji w celu posiadania puli aktywów należących uprzednio do sprzedającego. W zależności od spełnianych warunków, podmioty specjalnego przeznaczenia podlegają lub nie podlegają konsolidacji w księgach właściciela. Przykładowo, MSSF 27 wymaga konsolidacji w każdej sytuacji, w której występuje kontrola (niezależnie od statusu w zakresie własności). Kluczowym testem dla potraktowania pozabilansowego jest brak prawa regresu do właścicieli z tytułu obsługi zadłużenia. Podmioty specjalnego przeznaczenia pomyślane są jako środek do osiągnięcia jasnego i uzasadnionego celu: wyizolowania i ograniczenia ryzyka finansowego. Typowo są więc one wykorzystywane np. w finansowaniu projektów w celu wydzielenia związanych z projektem aktywów i zadłużenia. Podmioty specjalnego przeznaczenia ułatwiają ochronę zarówno sponsora projektu, jak i jego kredytodawców. Dzięki ograniczeniu prawa regresu do takiego podmiotu, sponsor jest chroniony przed ryzykiem związanym z projektem; z drugiej zaś strony, ewentualne problemy sponsora nie mają żadnego wpływu na taki podmiot. Tym niemniej, ponieważ w podmiotach specjalnego przeznaczenia można ukryć zadłużenie, są one potencjalnym polem do nadużyć w postaci upiększania wyników – co wyszło na jaw na przykładzie Enronu. W nadużyciu tym uczestniczyli inwestorzy zewnętrzni, których wkład kapitałowy był niewielki (np. 3% aktywów podmiotu) w celu uniknięcia konsolidacji z Enronem, jego prawdziwym właścicielem w sensie posiadania pośredniego udziału gospodarczego, i jednocześnie gwaranta zadłużenia SPE. Zob. także przedsięwzięcia pozabilansowe, spółka pusta i spółka Stanu Delaware. Porównaj z podmiotem o zmiennych udziałach.
