Kryptowaluta, rzadziej waluta kryptograficzna – rozproszony system księgowy bazujący na kryptografii, przechowujący informację o stanie posiadania w umownych jednostkach.
Kryptowaluta – jest to rodzaj waluty cyfrowej, emisja i rejestr której jest oparty na metodach kryptograficznych i schemacie udowodnienia wykonania pewnych czynności.
Kryptografia jest jedną z dwóch dyscyplin kryptologii, która zajmuje się szyfrowaniem (utajnieniem) informacji oraz opracowuje różne sposoby przekazywania tejże informacji tak, aby niepożądane osoby nie mogły tej wiadomości zrozumieć (rozszyfrować).
Bitcoin – kryptowaluta wprowadzona w 2009 roku przez osobę (bądź grupę osób) o pseudonimie Satoshi Nakamoto. Bitcoin jest formą waluty cyfrowej stworzonej i prowadzonej w formie elektronicznej. Nie jest przez nikogo kontrolowana. Bitcoiny nie są drukowane jak dolary lub euro – są one „wykopywane” przez wiele osób na całym świecie za pomocą oprogramowania, które rozwiązuje skomplikowane problemy matematyczne (algorytm).
Bit – w kryptografii jest to jednostka pomiaru wielkości informacji. W świecie kryptowalut bit oznacza podjednostkę bitcoina, gdzie 1 000 000 bitów równy jest 1 BTC.
Satoshi jest to najmniejsza jednostka Bitcoina 0.00000001 BTC
Satoshi Nakamoto – pseudonim twórcy Bitcoin.
mBTC – jedna tysięczna Bitcoina, czyli 0.001 BTC
Blok – jest to zapis w łańcuchu bloków (blockchain). Blok zawiera w sobie wiele oczekujących transakcji, a także je potwierdza. Każdy nowy blok wydobywa się co 10 minut.
Struktura bloku – blok składa się z nagłówka oraz spisu transakcji. Nagłówek bloku włącza w siebie swój hash, hash poprzedniego bloku, hashi transakcji oraz dodatkową informację. Pierwsza transakcja w bloku jest zapisywana jako generacja nowych bitcoin monet, które w razie skutecznej generacji bloku będą przekazane użytkownikowi jako wynagrodzenie za odnalezienie kolejnego bloku. Następnie są wpisywane wszystkie lub tylko niektóre transakcje, które nie zostały dopisane do poprzedniego bloku. Bardziej szczegółowo zapoznać się z strukturą bloków można tutaj.
Łańcuch bloków (blockchain) – to publiczny zapis wszystkich potwierdzonych transakcji wykonanych w sieci Bitcoin. Informacja jest zapisywana w kolejności chronologicznej od pierwszego do bieżącego bloku, gałęzi (bloki) boczne (nie potwierdzone) są odcinane. Każda transakcja podlega sprawdzeniu, a następnie po pozytywnej weryfikacji jest zapisywana w bloki. Struktura oraz sposób zapisywania informacji w blokach ma swoje określone reguły, dzięki czemu każdą informację można szybko zweryfikować. Każdy następny blok zawiera informację o poprzednim, co daje możliwość uporządkowania wszystkich transakcji w jeden łańcuch. Dany łańcuch bloków (blockchian) przedstawia się jako rozproszony system danych, który włącza w siebie informację o wszystkich transakcjach kiedykolwiek odbytych w sieci bitcoin.
Transakcja – zapis o przekazaniu pewnej kwoty BTC z jednego adresu bitcoin na drugi. Transakcja zawiera w sobie 3 kategorie danych: 1.wejście ( input) – informacja o poprzednich transakcjach, w tym informacja o tym, z którego adresu otrzymaliśmy bitcoiny, 2.kwota ( amount) – informacja o tym, ile BTC chcemy przesłać innej osobie, 3.wyjście ( output) – informacja o odbiorcach (adres bitcoin tej osoby, której przesyłamy BTC). Transakcja zawiera również informację o dacie i godzinie złożenia takiego zlecenia. Dany zapis jest podpisywany naszym kluczem prywatnym, a następnie jest rozsyłany innym użytkownikom sieci bitcoin w celu potwierdzenia naszej transakcji.
Potwierdzenie transakcji – jest to proces dołączenia transakcji do nowego bloku. Dołączenie do 1 bloku = 1 potwierdzeniu, gdy takich potwierdzeń jest 6 lub więcej, transakcja jest uważana za potwierdzoną. Dana funkcja chroni sieć bitcoin przed podwójnym wydatkowaniem.
Podpis elektroniczny – jest to sposób na udowodnienie własności. Możemy podpisać wiadomość w taki sposób, aby każdy mógł sprawdzić, że podpis jest prawdziwy, natomiast żadna inna osoba nie będzie w stanie go podrobić. Podpis elektroniczny jest generowany bazując na naszym kluczu prywatnym po to, aby sieć mogła zweryfikować, iż podpis odpowiada wydanym bitcoinom.
Atak „Double Spending” lub „atak 51% „ (podwójne wydatkowanie) – proces, w którym jeden z użytkowników sieci o złych zamiarach chce przesłać środki, które już wcześniej były wykorzystane. Praktycznie dana sytuacja jest mało prawdopodobna, gdyż wszystkie transakcje w sieci bitcoin są weryfikowane, a proces miningu jest rozproszony między użytkownikami sieci. Każda transakcja musi mieć co najmniej 6 potwierdzeń, aby została uznana za potwierdzoną i dołączoną do kolejnego bloku. Teoretycznie natomiast dana sytuacja jest możliwa pod warunkiem, iż w rękach jednego użytkownika znajdzie się ponad 50 % mocy miningu. Przy takim założeniu taka osoba może tworzyć swój równoległy łańcuch bloków, a po publikacji go w sieci za główny łańcuch będzie uznany ten, który będzie dłuższy. Dana sytuacja może doprowadzić do uznania nieprawidłowości transakcji, potwierdzonej nawet kilkoma blokami wcześniej, a także może doprowadzić do podwójnego wydatkowania środków.
Altcoiny (alternatywy Bitcoina) – są to wszystkie kryptowaluty oprócz Bitcoina. Altcoiny są nazywane alternatywą bitcoina ze względu na to, iż większość kryptowalut stara się zamienić samego Bitcoina pod względem popularności bądź użyteczności albo zamienić chociażby jeden z jego parametrów.
Adres Bitcoin – jest swojego rodzaju identyfikatorem, składającym się z około 33 symboli, dzięki któremu możemy wykonywać dowolne transakcje z Bitcoinem. Adres Bitcoin jest odpowiednikiem numeru konta bankowego każdego z klientów banku.
Znając taki adres, możemy spokojnie wysyłać oraz otrzymywać dowolną ilość Bitcoinów. Każda osoba może generować dowolną liczbę bitcoin adresów, a dla każdej nowej transakcji zaleca się wykorzystywać oddzielne adresy w celu zachowania swojej anonimowości. Bardziej szczegółowo o tym, jak się tworzy adres bitcoin, można zapoznać się tutaj.
Przykład adresu Bitcoin: 1DwzWjT9pNKNntp7SovsRyi6XRk6TRoXjC
Para kluczy – prywatny i publiczny klucz. Wykorzystywane są do generacji adresu oraz do podpisu transakcji na przekazywanie BTC.
Klucz prywatny jest tajną informacją, zapisywaną alfanumerycznym ciągiem znaków, której nie należy udostępniać osobom trzecim. Klucz prywatny potwierdza nasze prawo do przesyłania Bitcoinów z naszego portfela. Klucze prywatne są przechowywane na naszym komputerze, jeżeli korzystamy z portfela komputerowego, bądź są przechowywane na zdalnych serwerach, jeżeli korzystamy z portfeli sieciowych. Klucz prywatny służy do dekodowania wiadomości, którą otrzymujemy od innej osoby.
Klucz publiczny tak jak i prywatny jest zapisywany alfanumerycznym ciągiem znaków. Klucz publiczny wywodzi się z klucza prywatnego. Na ich podstawie jest tworzony adres Bitcoin. Klucz publiczny służy do kodowania wiadomości, którą wysyłamy do innej osoby.
Portfel (wallet) bitcoin – najprościej mówiąc jest to miejsce, w którym przechowujemy swoje bitcoiny. Głównym zadaniem portfela bitcoin jest przechowywanie naszego klucza prywatnego, dzięki któremu mamy dostęp do naszego adresu bitcoin, a zarazem i dostęp do własnych środków. Uumożliwia również podpisywanie naszych transakcji.
Mining (ang. mining – wydobycie cennych minerałów) – w świecie kryptowalut mining oznacza „kopanie” walut cyfrowych. Takie kopanie odbywa się za pomocą komputerów, które rozwiązują skomplikowane zadania matematyczne, w wyniku których są tworzone bitociny oraz inne altcoiny.
Górnik – osoba, która zajmuje się wydobyciem kryptowalut na własnym komputerze bądź też na wyspecjalizowanych urządzeniach, przeznaczonych do miningu.
Trudność miningu (wydobycia) – u każdej krytpowaluty, w tym również Bitcoin, jest taki parametr jak difficulty (trudność). Od tego parametru zależy ilość monet wykopywanych w jednostkę czasu. Im większa trudność wydobycia, tym mniej monet wydobywa się w określonym przedziale czasowym.. Bardziej szczegółowo o trudności wydobycia można przeczytać tutaj.
Mining w chmurze (cloud mining) – jest to jeden z rodzajów miningu kryptowalut. Charakteryzuje się tym, iż wynajmujemy od jakiejś strony moce obliczeniowe za stałą opłatą. W praktyce wygląda to w ten sposób, iż jakieś przedsiębiorstwo wykupuje specjalistyczne urządzenia przeznaczone do miningu walut cyfrowych, zajmuje się całościową obsługą danego urządzenia, a także wynajmuje część mocy obliczeniowej swoim klientom. Takie rozwiązanie jest bardzo wygodne, gdyż nie musimy nabywać kapitałochłonnych urządzeń, a także nie musimy martwić się o to, jakie rachunki za pracę takich urządzeń będziemy musieli zapłacić pod koniec miesiąca. Całościowa odpowiedzialność za to i niektóre inne rzeczy leży po stronie wynajmującego. Mining w chmurze pozwala osiągać może niezbyt wysokie, ale stabilne zyski. Bardziej szczegółowo z cloud mining można zapoznać się tutaj.
Pool – zjednoczone siły wielu górników (siły wydobywcze) w celu szybszego i bardziej efektywnego odnalezienia kolejnych bloków w łańcuchu. Ze względu na zwiększającą się trudność wydobycia, samodzielne odnalezienie kolejnych bloków w łańcuchu Bitcoin czy też innych kryptowalut, staje się bardzo energochłonne i nieopłacalne. Ze względu na ten fakt powstały tak zwane Pool, które skupiają siły wydobywcze wielu górników w celu szybszego odnalezienia kolejnych bloków, a wynagrodzenie za bloki jest dzielone najczęściej proporcjonalnie między uczestników takich poolów, aczkolwiek istnieje kilka innych wariantów podziału wynagrodzenia. Bardziej szczegółowo o pool można przeczytać tutaj.
Pool hopping – świadome przełączenia się z jednego pool na drugi w celu złowienia mniejszych bloków oraz zarobienia większej ilości monet niż byłoby to możliwe pracując standardowo na jednym pool. Warto wspomnieć, że coraz więcej pool na chwilę obecną stara się ograniczać takie działania.
Asic (angl. Application-specific integrated circuit) – są to specjalistyczne urządzenia, przeznaczone tylko i wyłącznie do miningu kryptowalut.
Hash funkcja ( hashowanie) – jest to proces przekształcania informacji o pewnej długości w hash o stałej długości. Hash jest jednostronną funkcją przekształcania, wynik której prawie niemożliwe jest odwrócić tak, aby otrzymać początkową informację. Czyli jeżeli niepożądana osoba będzie miała dostęp do naszego hasha, to i tak nie będzie mogła odczytać samej informacji. Hash najczęściej jest wykorzystywana do przechowywania haseł. Długość hasha zależy od algorytmu hashowania.
Wśród kryptowalut najczęściej wykorzystywane algorytmy hashowania to:
• SHA 256
• Scrypt
• Scrypt – Jane
• X11, X13, X15
• Dagger
• ECDSA
Hashrate – jednostka pomiaru mocy obliczeniowej w sieci bitcoin.
Fork ( ang. fork – widelec, rozwidlenie) – interwencja w blockchain i jego edycja. W świecie kryptowalut najprościej można ująć to w ten sposób, iż jest to proces rozdwojenia projektu na dwa nowe projekty. Przy czym projekty te mogą być realizowane zupełnie innymi autorami i funkcjonować niezależnie od siebie. W jednym z widelców mogą być realizowane możliwości, których nie ma w drugim.
Soft fork – algorytm soft forka pozwala wprowadzać zmiany, nie przerywając pracy tak nowych, jak i starych węzłów sieci. Tym samym daje możliwość wyboru uczestnikom sieci czy chcą aktualizować oprogramowanie, które posiada nowe funkcje, czy wolą pozostać przy poprzedniej wersji.
Hard fork – algorytm hard forka doprowadza do tego, iż niezaktualizowane i zaktualizowane węzły sieci są niezgodne między sobą. Każdy z uczestników systemu powinien zaktualizować oprogramowanie przed ustalonym terminem. W innym wypadku środki mogą być utracone. Węzły, które nie przyjmą pewnej zmiany, będą wyrzucone z sieci. Dana sytuacja może również doprowadzić do powstania 2 oddzielnych sieci, tak jak w przypadku hard forka Ethereum ( podział na Ethereum i Ethereum Classic).
Bitcoin krany ( faucet) – są to reklamowe strony internetowe, które za odwiedzanie i wykonanie pewnych czynności, zazwyczaj rozwiązanie captcha, wynagradzają swoich użytkowników częścią walut cyfrowych. Bardziej szczegółowo z bitcoin faucet można zapoznać się tutaj.
P2P (peer-to-peer) – model zdecentralizowanej komunikacji w sieci komputerowej. P2P umożliwia wszystkim użytkownikom sieci bitcoin ogłaszanie swoich transakcji bezpośrednio między sobą, bez ingerencji pośredników czy centralnego serwera.
2FA ( Two Factory Authentication) – jeden ze sposobów uwierzytelnienia swojej osobowości. Jest wykorzystywany jako metoda zabezpieczenia dostępu do pewnej usługi. Charakteryzuje się tym, iż składa się z dwóch czynników, standardowego loginu i hasła oraz dodatkowych czynności, którymi mogą być: wpisanie hasła sms, jednorazowych kodów mailowych, jednorazowego kodu na papierze, specjalnych kart czy linii papilarnych palca.
Procesor graficzny (Graphical Processing Unit, GPU ) – chip komputerowy, znajdujący się w karcie graficznej. Jest odpowiedzialny za skomplikowane obliczenia matematyczne, które są niezbędne do generowania obrazu na naszych komputerach. GPU dobrze również nadaje się do obliczeń kryptograficznych przy miningu kryptowalut. Bardziej szczegółowo o miningu na GPU można przeczytać tutaj.
Procesor (Central Processing Unit, CPU ) – centralna jednostka obliczeniowa czy też wykonawcza. CPU odpowiedzialne jest za pobieranie danych z pamięci, jej interpretacje a następnie wykonanie na nich działań. Jakiś czas temu CPU był wykorzystywany do transakcji bitcoin, obecnie natomiast jego moce nie są wystarczające. Na chwilę obecną CPU jest wykorzystywany do miningu altcoinów. Bardziej szczegółowo o miningu na CPU można zapoznać się tutaj.
Transakcja z zerowym potwierdzeniem (Zero – confirmation transaction) – transakcja podczas której jedna ze stron sprzedaje towar lub usługę, nie czekając, aż transakcja bitcoin będzie potwierdzona przez minera i dodana do łańcucha bloków. Dana operacja jest narażona na podwójne wydatkowanie.
TOR (The Onion Router) – browser komputerowy. Zapewnia swoim użytkownikom anonimowy dostęp do wszystkich zasobów w Internecie poprzez miksowanie i podstawianie różnych adresów IP.
Proof of work (POW) – dowód wykonania pewnych czynności. Jest to rodzaj bezpieczeństwa zdecentralizowanych sieci komputerowych przed nieuczciwymi użytkownikami. Charakteryzuje się tym, iż uczestnicy sieci muszą wykonać pracochłonne i dosyć trudne zadania ( POW – zadania) które są jednakowe dla każdego z użytkowników tej sieci, wynik i prawdziwość której mogą łatwo sprawdzić inne użytkownicy. W świecie kryptowalut, udowodnieniem wykonania czynności jest znalezienie kolejnych bloków w łańcuchu.
Proof of stake (POS) – udowodnienie posiadania pewnej doli. Rodzaj bezpieczeństwa w świecie kryptowalut. Charakteryzuje się tym, iż użytkownicy sieci muszą udowodnić iż przechowują określoną ilość środków w swoich portfelach. Jest to alternatywa algorytmu POW. Przy wykorzystaniu danej metody bezpieczeństwa z dużym prawdopodobieństwem algorytm kryptowalut wybierze jaką kolejny blok w łańcuchu ten, w którym znajdzie się informacja o większej ilości środków niż w pozostałych. Metoda POW z kolei z dużym prawdopodobieństwem wybierze blok, w którym decydujące znaczenie miałaby większa moc obliczeniowa.
