System cen jest to środek organizacji działalności gospodarczej, który czyni to przede wszystkim poprzez koordynację decyzji konsumentów, producentów i właścicieli zasobów produkcyjnych. Miliony podmiotów gospodarczych, które nie mają bezpośredniej komunikacji ze sobą, są kierowane przez system cenowy do zaspokajania swoich potrzeb. W nowoczesnej gospodarce system cenowy pozwala konsumentowi na zakup produktu, którego nigdy wcześniej nie kupił, wyprodukowanego przez firmę, o której istnieniu nie ma pojęcia, a która działa ze środków uzyskanych częściowo z własnych oszczędności.
Ceny są wyrazem konsensusu co do wartości różnych rzeczy, a każde społeczeństwo, które dopuszcza wymianę między ludźmi, ma ceny. Ponieważ ceny wyrażone są w kategoriach powszechnie akceptowanego towaru, pozwalają na łatwe porównanie wartości porównawczych różnych towarów – jeśli buty kosztują 15 dolarów za parę, a chleb 30 centów za bochenek, para butów jest warta 50 bochenków chleba. Cena czegokolwiek jest jego wartością w zamian za powszechnie akceptowany towar: cena samochodu może wynosić około 50 uncji złota lub 25 sztuk waluty papierowej. (Zobacz też pieniądze).
System cen istnieje, ponieważ poszczególne ceny są ze sobą powiązane. Jeżeli, na przykład, pręty miedziane kosztują 40 centów za funt, a proces wciągania pręta do walcówki kosztuje 25 centów za funt, to opłacalne będzie wyprodukowanie drutu z pręta miedzianego, jeżeli jego cena przekroczy 65 centów. I odwrotnie, produkcja drutu będzie nieopłacalna, jeśli jego cena spadnie poniżej 65 centów. Konkurencja utrzyma cenę drutu na poziomie około 25 centów za funt powyżej ceny walcówki. Różne tego typu siły ekonomiczne wiążą ze sobą całą strukturę cen. (funt jednostka miary)
System cen może być tak skonstruowany, aby nagradzać lub karać każdy rodzaj działalności. Społeczeństwo zniechęca do produkcji elektrycznych maszyn do szeycia poprzez prostą celowość uczynienia osiągalnej ceny sprzedaży takiej maszyny niższą od cen zasobów niezbędnych do jej produkcji. Społeczeństwo stymuluje ludzi o wielkich sportowych obietnicach nauki golfa (a nie polo czy krykieta) poprzez przyznawanie znaczących nagród (=cen) zwycięzcom turniejów. Powietrze w wielu miastach jest brudne, ponieważ nikt nie płaci ceny za jego zanieczyszczenie i nikt nie może zapłacić ceny za jego oczyszczenie.
Podstawowe funkcje systemów gospodarczych
Każdy system gospodarczy dostarcza rozwiązań dla czterech pytań: jakie towary i usługi będą produkowane; w jaki sposób będą produkowane; dla kogo będą produkowane; oraz jak będą one rozdzielone pomiędzy konsumpcję (do obecnego wykorzystania) i inwestycje (do wykorzystania w przyszłości). W zdecentralizowanym (zazwyczaj prywatnym przedsiębiorstwie) systemie gospodarczym kwestie te są rozwiązywane, a koordynacja ekonomiczna jest osiągana poprzez mechanizm cenowy.
Produkt i ilość
Nawet prostsza gospodarka tradycyjnego społeczeństwa musi wybierać pomiędzy jedzeniem i schronieniem, bronią i narzędziami, a kapłanami i myśliwymi. W nowoczesnej gospodarce potencjalna różnorodność towarów i usług, które mogą być wytwarzane, jest ogromna. Weźmy na przykład tysiące nowych tytułów książek, które są wydawane każdego roku – albo setki kolorów farb lub tysiące stylów odzieży, które są wprowadzane na rynek każdego roku. Każda z tych rzeczywistych kolekcji jest znacznie mniejsza niż ilość, która mogłaby być wyprodukowana.
System cenowy waży pragnienia konsumentów pod względem cen, które są gotowi zapłacić za różne ilości każdego towaru lub usługi. Płatność za usługi wykwalifikowanego chirurga (cena, na którą duży wpływ ma liczba chirurgów) odzwierciedla unikalny charakter tych umiejętności dla kupującego-pacjenta, podczas gdy cena popcornu elektrycznego odzwierciedla niewielką wygodę, jaką zapewnia. Oczywiście, na kwotę, jaką zgodzą się zapłacić konsumenci, będzie miał wpływ zarówno ich zamożność, jak i pragnienia, ale dla każdego pojedynczego konsumenta względna chęć jest proporcjonalna do oferowanej ceny.
Powszechne prawa nie są powszechne w życiu społecznym. Niemniej jednak ekonomiści pokładają ogromną wiarę w propozycję, że konsument będzie kupował mniej jakiegokolwiek towaru, gdy jego cena wzrośnie. To prawo popytu nie jest bynajmniej koniecznym faktem życiowym; jest to raczej zasada empiryczna, od której nie ma znanych, wiarygodnych wyjątków. Chleb, kawior, edukacja, kupujący zainteresowani narkotykami będą kupować więcej każdego z nich, gdy jego cena spadnie. Te ceny popytu są wskazówkami, które w rzeczywistości mówią producentom, jakie produkty produkować i w jakich ilościach.
