Metody wyceny zapasów
Różne sposoby rozliczania kosztów zapasów w kolejnych fazach cyklu operacyjnego. Istnieją cztery zasadnicze metody wyceny, wśród których występują także różne warianty:
Konieczność przyjęcia metody wyceny zapasów wynika z faktu, że bilans odzwierciedla stan zapasów na dany moment, podczas gdy w rzeczywistości stan ten ulega ciągłym zmianom (podobnie jest ze wszystkimi pozycjami bilansowymi). Z kolei stan zapasów uzależniony jest od dwóch czynników: zakupu (lub wytworzenia) zapasów i ich sprzedaży na rynku (z którą wiążą się koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów). Zależność między tymi dwoma czynnikami można przedstawić na dwa sposoby:
W dowolnym okresie obrotowym, przed sporządzeniem sprawozdania finansowego, lewe strony równania są znane. Jednak konieczność dokonania rozliczenia kosztów między koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, a zapasy na dzień bilansowy wymaga poczynienia odpowiedniego założenia odnośnie przepływu kosztów. W okresach, w których występują zmiany cen, założenie takie może mieć wpływ na wyniki finansowe. Poniższa tabela przedstawia różnice między dwoma podstawowymi metodami wyceny zapasów w okresie rosnących cen:
Analiza finansowa może skupiać się między innymi na ilościowym określeniu wpływu zastosowania danej metody wyceny zapasów na składniki sprawozdania finansowego (w szczególności przy dokonywaniu porównań między przedsiębiorstwami o podobnych uwarunkowaniach). Istnieje jednak kilka praktycznych przyczyn, dla których wiele kwestii związanych z metodami wyceny zapasów traci na znaczeniu. Ceny (a przynajmniej stopy inflacji w uprzemysłowionych krajach Grupy G7) były w latach 90. XX wieku bardziej stabilne. Równocześnie poszerzył się usługowy sektor gospodarki, w którym (w odróżnieniu od sektora wytwarzającego produkty i sprzedającego towary) zapasy nie występują. Ponadto, dzięki usprawnieniu zarządzania zapasami (np. w systemie „dokładnie na czas”), udział zapasów w całkowitych aktywach bilansowych wykazuje tendencję malejącą.
