Steve Jobs, w całości Steven Paul Jobs, (ur. 24 lutego 1955 r. w San Francisco, Kalifornia, USA – data urodzenia: 5 października 2011 r., Palo Alto, Kalifornia), współzałożyciel Apple Computer, Inc. (obecnie Apple Inc.), oraz charyzmatyczny pionier ery komputerów osobistych.
Założenie Apple
Praca została wychowana przez rodziców adopcyjnych w Cupertino w Kalifornii, położonym w tak zwanej Dolinie Krzemowej. Mimo że interesował się inżynierią, jego młodzieńcze pasje były różnorodne. Porzucił Reed College w Portland w Oregonie, podjął pracę w Atari Corporation jako projektant gier wideo na początku 1974 r. i zaoszczędził wystarczająco dużo pieniędzy, aby pielgrzymować do Indii i doświadczyć buddyzmu.
Jesienią 1974 roku Jobs powrócił do Doliny Krzemowej i nawiązał współpracę ze Stephenem Wozniakiem, byłym przyjacielem ze szkoły średniej, który pracował dla firmy Hewlett-Packard. Kiedy Wozniak powiedział Jobs o swoich postępach w projektowaniu własnej komputerowej tablicy logicznej, Jobs zasugerował, że idą do biznesu razem, co zrobili po Hewlett-Packard formalnie odrzucił projekt Wozniaka w 1976 roku. Jabłko I, jak nazywali tablicę logiczną, zostało zbudowane w garażu rodzinnym Jobsów za pieniądze, które uzyskali ze sprzedaży minibusa Volkswagena Jobs i programowalnego kalkulatora Woźniaka.
Jobs był jednym z pierwszych przedsiębiorców, którzy zrozumieli, że komputer osobisty spodoba się szerokiej publiczności, przynajmniej jeśli nie będzie należał do gimnazjalnych targów nauki. Z zachętą Jobsa, Wozniak zaprojektował ulepszony model, Apple II, wraz z klawiaturą, i zaaranżował elegancką, formowaną obudowę z tworzywa sztucznego, wykonaną w celu zamknięcia urządzenia.
Mimo, że Jobs miał długie, nieokiełznane włosy i omijał strój biznesowy, udało mu się uzyskać finansowanie, dystrybucję i reklamę dla firmy Apple Computer, założonej w 1977 roku – w tym samym roku, w którym ukończono Apple II. Maszyna odniosła natychmiastowy sukces, stając się synonimem boomu na komputery osobiste. W 1981 r. firma miała rekordową ofertę publiczną, a w 1983 r. najszybciej weszła (do tej pory) na listę Fortune 500 najlepszych firm w Ameryce. W 1983 roku firma zatrudniła firmę PepsiCo, Inc., prezesa Johna Sculley’a na stanowisko dyrektora generalnego (CEO) i, domyślnie, mentora Jobs’a w drobnych sprawach związanych z prowadzeniem dużej korporacji. Firma Jobsa przekonała Sculley’a, aby zaakceptował to stanowisko, rzucając mu wyzwanie: „Czy chcesz sprzedawać wodę z cukrem do końca życia?” Linia była sprytnie skuteczna, ale ujawniła też niemal mesjańską wiarę Jobsa w rewolucję komputerową.
Niezwykle Wielki
W tym samym okresie Jobs kierował najważniejszym projektem w historii firmy. W 1979 r. poprowadził niewielką grupę inżynierów Apple na pokazie technologii w Palo Alto Research Center (PARC) firmy Xerox Corporation, aby sprawdzić, w jaki sposób graficzny interfejs użytkownika może ułatwić obsługę i zwiększyć wydajność komputerów. Wkrótce potem Jobs opuścił zespół inżynierów, który projektował komputer biznesowy Lisa, aby poprowadzić mniejszą grupę budującą tańszy komputer. Oba komputery zostały przeprojektowane w celu wykorzystania i udoskonalenia pomysłów PARC, ale Jobs wyraźnie opowiedział się za komputerami Macintosh lub Mac, w miarę jak nowy komputer stał się znany. Jobs kodował swoich inżynierów i określał ich mianem artystów, ale jego styl był bezkompromisowy; w pewnym momencie zażądał przeprojektowania wewnętrznej płytki drukowanej tylko dlatego, że uważał ją za nieatrakcyjną. W pewnym momencie zażądał przeprojektowania wewnętrznej płytki drukowanej tylko dlatego, że uważał ją za nieatrakcyjną. Później zasłynąłby z tego, że nalegał, by Macintosh był nie tylko wielki, ale „szalenie wielki”. W styczniu 1984 r. sam Jobs przedstawił Macintosha w genialnie przygotowanej demonstracji, która była centralnym punktem niezwykłej kampanii reklamowej. Zostałby on później wskazany jako archetyp „event marketingu”.
Pierwsze komputery Mac były jednak niedopracowane i drogie, a ich oprogramowanie miało niewiele zastosowań – wszystko to powodowało rozczarowującą sprzedaż. Apple stale ulepszało tę maszynę, tak aby w końcu stała się siłą napędową firmy, a także modelem dla wszystkich kolejnych interfejsów komputerowych. Ale widoczne niepowodzenie Jobs w rozwiązaniu problemu szybko doprowadziło do napięć w firmie, a w 1985 roku Sculley przekonała zarząd Apple do usunięcia słynnego współzałożyciela firmy.
NeXT i Pixar
Jobs szybko rozpoczął inną firmę, NeXT Inc., projektującą potężne komputery typu workstation dla rynku edukacyjnego. Jego partnerami finansowymi byli teksański przedsiębiorca Ross Perot i japońska firma elektroniczna Canon Inc. Mimo że komputer NeXT wyróżniał się konstrukcją inżynierską, został zaćmiony przez mniej kosztowne komputery konkurencji, takiej jak Sun Microsystems, Inc. Na początku lat 90. firma Jobs skoncentrowała się na innowacyjnym systemie oprogramowania, NEXTSTEP.
W międzyczasie, w 1986 roku Jobs nabył pakiet kontrolny w firmie Pixar, firmie zajmującej się grafiką komputerową, która została założona jako oddział Lucasfilm Ltd., firmy produkcyjnej hollywoodzkiego reżysera filmowego George’a Lucasa. W ciągu następnej dekady Jobs przekształcił Pixara w duże studio animacji, które między innymi wyprodukowało w 1995 roku pierwszy pełnometrażowy film fabularny całkowicie animowany komputerowo, Toy Story. Publiczna oferta akcji Pixara w tym roku sprawiła, że Jobs po raz pierwszy stał się miliarderem. Ostatecznie sprzedał studio firmie Disney Company w 2006 roku.
Oszczędności firmy Apple
Pod koniec 1996 roku firma Apple, obarczona ogromnymi stratami finansowymi i na skraju upadku, zatrudniła nowego dyrektora naczelnego, Gilberta Amelio. Kiedy Amelio dowiedział się, że firma, po intensywnych i długotrwałych badaniach, nie zdołała opracować akceptowalnego substytutu starzejącego się systemu operacyjnego Macintosha (OS), wybrał NEXTSTEP, kupując firmę Jobs za ponad 400 milionów dolarów USD – i sprowadzając Jobs z powrotem do Apple jako konsultanta. Jednakże, zarząd Apple szybko rozczarował się niezdolnością Amelio do obrócenia finansów firmy i w czerwcu 1997 roku poprosił marnotrawnego współzałożyciela Apple o ponowne objęcie kierownictwa nad firmą. Miejsca pracy szybko zawiązały sojusz z dawnym wrogiem Apple, Microsoft Corporation, zerwali umowy Amelio na Mac-klony i uprościli linię produktów firmy. Opracował także wielokrotnie nagradzaną kampanię reklamową, która zachęcała potencjalnych klientów do „myślenia inaczej” i kupowania komputerów Macintosh. Równie ważne jest to, czego nie zrobił: oparł się pokusie tworzenia maszyn z systemem operacyjnym Windows Microsoftu, a także, jak niektórzy namawiali, wyłączył Apple jako firmę zajmującą się wyłącznie oprogramowaniem. Jobs uważał, że Apple, jako jedyny duży producent komputerów osobistych z własnym systemem operacyjnym, jest w wyjątkowej pozycji do innowacji.
To on wprowadził innowacje. W 1998 roku firma Jobs wprowadziła na rynek iMaca, jednoczęściowy komputer w kształcie jajka, który oferował szybkie przetwarzanie danych za stosunkowo niską cenę i zapoczątkował modę na nowoczesne komputery. Do końca roku komputer iMac był najlepiej sprzedającym się komputerem osobistym w kraju, a firma Jobs była w stanie ogłosić stałe zyski dla tej niegdyś zamorskiej firmy. W następnym roku triumfował po raz kolejny ze stylowym iBookiem, laptopem zbudowanym z myślą o studentach, a G4, komputerem stacjonarnym wystarczająco potężnym, aby (tak chwalił się Apple) nie mógł być eksportowany w pewnych okolicznościach, ponieważ kwalifikował się jako superkomputer. Choć Apple nie odzyskał dominacji w branży miał kiedyś, Steve Jobs uratował swoją firmę, a w procesie przywrócił się jako mistrz wysokiej technologii marketer i wizjoner.
Ponowne wynalezienie Apple
W 2001 roku firma Jobsa zaczęła na nowo tworzyć Apple na miarę XXI wieku. W tym samym roku firma Apple wprowadziła iTunes, program komputerowy do odtwarzania muzyki i konwertowania jej do kompaktowego, cyfrowego formatu MP3, powszechnie stosowanego w komputerach i innych urządzeniach cyfrowych. Jeszcze w tym samym roku firma Apple rozpoczęła sprzedaż przenośnego odtwarzacza MP3 – iPoda, który szybko stał się liderem na rynku. W 2003 r. Apple rozpoczęło sprzedaż przez Internet przenośnych kopii utworów głównych firm płytowych w formacie MP3. Do 2006 roku sprzedano ponad miliard piosenek i filmów za pośrednictwem internetowego sklepu iTunes Store firmy Apple. W uznaniu rosnącej zmiany w działalności firmy, Jobs oficjalnie zmienił nazwę firmy na Apple Inc. 9 stycznia 2007 roku.
W 2007 roku firma Jobsa weszła do branży telekomunikacyjnej, wprowadzając na rynek dotykowy telefon iPhone, telefon komórkowy z możliwością odtwarzania plików MP3 i wideo oraz dostępu do Internetu. Jeszcze w tym samym roku firma Apple wprowadziła iPoda Touch, przenośne urządzenie do odtwarzania plików MP3 i gier, które zawierało wbudowany interfejs Wi-Fi oraz ekran dotykowy podobny do iPhona. iPhone i iPod Touch, wspierane przez sklep iTunes Store, w którym sprzedawane jest oprogramowanie Apple i innych firm, wkrótce mogły pochwalić się większą ilością gier niż jakikolwiek inny przenośny system do gier. W 2008 roku ogłoszono, że przyszłe wydania iPhone’a i iPoda Touch będą oferować lepsze funkcje gier. W ironicznym rozwoju, firma Apple, która nie wspierała deweloperów gier w pierwszych latach z obawy przed tym, że jej komputery nie są traktowane poważnie jako maszyny biznesowe, teraz stawia na większą rolę w branży gier, aby iść wraz z jej przejściem do telekomunikacji.
Problemy zdrowotne
W 2003 roku rozpoznano rzadką formę raka trzustki. Odłożył operację na około dziewięć miesięcy, wypróbowując metody medycyny alternatywnej. W 2004 r. przeszedł poważną operację rekonstrukcyjną znaną jako operacja Whipple’a. W 2003 r. zdiagnozowano u niego rzadką postać raka trzustki. Podczas zabiegu usunięto część trzustki, część przewodu żółciowego, pęcherzyka żółciowego i dwunastnicy, po czym odtworzono to, co pozostało z trzustki, przewodu żółciowego i jelita, aby skierować wydzielinę żołądkową z powrotem do żołądka. Po krótkim okresie rekonwalescencji, Jobs wrócił do działającego Apple.
Przez cały 2008 r. Jobs stracił znaczną wagę, co spowodowało znaczne spekulacje, że jego rak był z powrotem. (Średni wskaźnik przeżycia pacjentów, którzy przeszli operację Whipple’a wynosił tylko 20 procent w ciągu pięciu lat). Być może bardziej niż w przypadku jakiejkolwiek innej dużej korporacji, akcje firmy Apple były związane ze zdrowiem jej dyrektora generalnego, co doprowadziło do żądania przez inwestorów pełnego ujawnienia jego stanu zdrowia – zwłaszcza, że pierwsze powody podane dla jego utraty wagi wydawały się niewystarczające do wyjaśnienia jego chorego wyglądu. W dniu 9 stycznia 2009 r. Jobs wydał oświadczenie, że cierpi na zaburzenia równowagi hormonalnej, z powodu których jest leczony i że będzie kontynuował swoje obowiązki korporacyjne. Niespełna tydzień później ogłosił jednak, że korzysta z natychmiastowego urlopu do końca czerwca, aby odzyskać zdrowie. Po usunięciu się, przynajmniej tymczasowo, ze struktury korporacyjnej, Jobs wznowił swoje wcześniejsze stanowisko, że jego zdrowie jest sprawą prywatną i odmówił ujawnienia dalszych szczegółów.
W czerwcu 2009 r. Wall Street Journal poinformował, że Jobs otrzymał przeszczep wątroby w kwietniu ubiegłego roku. Nie ujawniono, czy rak trzustki, na który był wcześniej leczony, rozprzestrzenił się na jego wątrobę. Operacja została przeprowadzona w Tennessee, gdzie średni okres oczekiwania na przeszczep wątroby wynosił 48 dni, w przeciwieństwie do średniej krajowej wynoszącej 306 dni. Do pracy powrócił 29 czerwca 2009 roku, wypełniając swoje zobowiązanie do powrotu przed końcem czerwca. W styczniu 2011 r. Jobs skorzystał jednak z kolejnego zwolnienia lekarskiego z powodu nieobecności w pracy. W sierpniu zrezygnował z funkcji dyrektora generalnego, ale został prezesem. Zmarł dwa miesiące później.
