Parabank – podmiot prowadzący działalność charakterystyczną dla banków na zasadach innych niż prawo bankowe.
Działalność instytucji Parabanku stanowi uzupełnienie systemu banków komercyjnych i spółdzielczych. We współczesnym systemie finansowym, poza bankami – objętymi regulacjami prawnymi, nadzorem finansowym i gwarantowaniem depozytów – które tworzą sektor bankowy, można wyróżnić równoległy system bankowy, w skład którego wchodzą instytucje finansowe, które wykonują czynności zastępcze w stosunku do działalności bankowej, ale nie podlegają regulacjom prawnym, nadzorowi finansowemu, oraz system gwarantowania depozytów charakterystyczny dla banków – instytucje takie nazywane są parabankami.
Pojęcie parabanki nie jest określone w polskim prawie. Przepisy aktów prawnych nie zawierają definicji ani nie używają pojęcia parabanku lub instytucji parabankowej. Definicje te nie są również zawarte w Polskiej Klasyfikacji Działalności ani w klasyfikacji stosowanej w sprawozdawczości Narodowego Banku Polskiego.
W dostępnej literaturze podejmuje się jednak próby definicji pojęcia parabanku lub instytucji parabankowej. Najszersza definicja mówi, że parabankami są wszystkie instytucje finansowe świadczące usługi podobne do bankowych. W takim ujęciu pojęcie parabanku będzie obejmowało: towarzystwa ubezpieczeniowe, firmy oferujące pożyczki pieniężne lub inwestycje kapitałowe, pozabankowe firmy wydające karty płatnicze, firmy kurierskie działające na rynku płatniczym, hipermarkety przyjmujące od społeczeństwa płatności okresowe. Kategoria ta obejmuje również podmioty świadczące usługi pośrednictwa finansowego, kredytowe, brokerskie, leasingowe, faktoringowe, kantory wymiany walut, platformy internetowe oferujące usługi finansowe (kredyty socjalne), a nawet systemy argentyńskie.
W węższym znaczeniu instytucje parabankowe definiuje się jako podmioty inne niż banki, które zostały upoważnione na mocy odrębnych aktów prawnych do podejmowania działalności bankowej w najściślejszym znaczeniu, wymienionych w art. 1. 5, par. 1 Prawa bankowego (np. przyjmowanie wkładów pieniężnych, udzielanie pożyczek, gwarancji bankowych, przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych, wydawanie instrumentów pieniądza elektronicznego), oraz te, które wykonują czynności wymienione w art. 5 ust. 1 Prawa bankowego. 5 Prawa bankowego (np. udzielanie pożyczek, wydawanie kart płatniczych, dokonywanie operacji przy ich użyciu, nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, dokonywanie zakupu i sprzedaży wartości dewizowych, udzielanie i potwierdzanie poręczeń).
