Polityczny cykl koniunkturalny, fluktuacja działalności gospodarczej wynikająca z zewnętrznej interwencji podmiotów politycznych. Terminu politycznego cyklu koniunkturalnego używa się głównie do określenia stymulacji gospodarki tuż przed wyborami w celu poprawy perspektyw reelekcji urzędującego rządu. Pomimo licznych prób ustalenia ich istnienia, empiryczne dowody na istnienie politycznych cyklów koniunkturalnych pozostają raczej niejednoznaczne.
Ekspansywna polityka monetarna i fiskalna ma na krótką metę konsekwencje polityczne, takie jak spadek bezrobocia, wzrost gospodarczy i korzyści z wydatków rządowych na usługi publiczne. Jednak ta sama polityka, zwłaszcza jeśli jest prowadzona w nadmiarze, okazuje się mieć nieprzyjemne konsekwencje w dłuższej perspektywie, takie jak przyspieszenie inflacji i zniszczenie bilansu handlu zagranicznego. Mogą one zatem zaszkodzić długoterminowemu potencjałowi wzrostu gospodarki. Politycy, uważani za racjonalne podmioty o krótkoterminowych horyzontach kalkulacyjnych, będą prowadzić popularną ekspansywną politykę monetarną i fiskalną bezpośrednio przed wyborami. Zdając sobie sprawę z negatywnych skutków ekspansywnej polityki, nie będą jednak zamierzali utrzymać tych środków po ich wybraniu. Tak więc po zakończeniu wyborów politycy często będą odwracać kurs, co może obejmować cięcie wydatków, spowolnienie wzrostu podaży pieniądza i umożliwienie wzrostu stóp procentowych. W rezultacie regularne przeprowadzanie wyborów będzie powodować cykliczne wahania aktywności gospodarczej z powodu powtarzających się wzorców bodźców rządowych i ograniczeń w celu wywołania sztucznego boomu w czasie wyborów.
Racjonalne przedkładanie przez polityków krótkoterminowych obaw politycznych nad obliczeniami makroekonomicznymi w kształtowaniu polityki gospodarczej może mieć również wpływ na ogólną politykę pieniężną i fiskalną. Politycy będą starali się zwiększyć naturalną lub zrównoważoną stopę zatrudnienia. W ten sposób stopa inflacji i stóp procentowych będzie wyższa niż musi być.
Podobnie jest z cyklem politycznym występującym w systemach opieki społecznej. W związku z tym urzędnicy państwowi będą starali się uczynić system opieki społecznej bardziej hojnym w okresie przedwyborczym, a następnie przywrócić powściągliwość i motywację do pracy.
Przywódcy niedemokratyczni mają również bodźce do przydzielania budżetów i kredytów swoim strategicznym partnerom, ale bez regularnych wyborów będą mieli niewiele powodów do angażowania się w oportunistyczne manipulacje polityką fiskalną lub monetarną. Jednak ich horyzonty czasowe mogą zostać skrócone przez bezpośrednie zagrożenia dla przetrwania, takie jak wojna. Ogólnie rzecz biorąc, teoretycy politycznego cyklu koniunkturalnego uważają, że politycy demokratyczni będą zarządzać polityką pieniężną i fiskalną w sposób mniej odpowiedzialny niż przywódcy niedemokratyczni lub politycy w reżimach o mniejszej konkurencji politycznej.
Wyjaśnienie politycznego cyklu biznesowego
Teorie politycznego cyklu koniunkturalnego opierają się na kilku założeniach. Po pierwsze, ekonomiści są ogólnie zgodni co do tego, że istnieje krótkoterminowy kompromis pomiędzy poziomem wykorzystania i zatrudnienia w gospodarce a stopą inflacji. Po drugie, zakłada się, że politycy są racjonalnymi podmiotami, nadającymi priorytet swoim krótkoterminowym celom politycznym. W okresie poprzedzającym wybory będą oni handlować inflacją za niższy poziom bezrobocia. Po trzecie, osoby badające cykl koniunkturalny często uważają, że istnieje jedno najlepsze rozwiązanie polityczne w danej sytuacji, które leży w interesie publicznym. Rozwiązanie to prowadzi do naturalnej równowagi między inflacją a bezrobociem. Bardzo często pojmowanie takiej równowagi jest przeciwinflacyjne.
W literaturze dotyczącej politycznego cyklu koniunkturalnego istnieją dwa nurty teorii. Po pierwsze, teorie partyzanckie podkreślają różnicę preferencji fiskalnych i monetarnych między partiami. Podczas gdy oczekuje się, że partie lewicowe pobudzą realną aktywność gospodarczą (zatrudnienie), partie prawicowe skupią się na walce z inflacją. Drugi zestaw modeli koncentruje się na manipulowaniu instrumentami polityki przez polityków, którzy starają się o reelekcję.
Odpolitycznienie polityki pieniężnej
Według teoretyków politycznego cyklu koniunkturalnego, konkurencja polityczna systematycznie wpływa na politykę fiskalną i pieniężną w sposób niekorzystny dla ogólnego dobrobytu gospodarczego. Rządy mają preferencje polityczne, które są niezgodne z potrzebami gospodarki, a zatem nie można im ufać, że realizują odpowiednią politykę pieniężną i fiskalną. Jeżeli polityka ma być wiarygodna, władze publiczne muszą być w stanie podjąć zobowiązanie monetarne i fiskalne, które jest niezależne od konkurencji politycznej. Wiązałoby się to ze zmianą instytucji, tak aby polityczne kalkulacje zostały usunięte z procesu tworzenia polityki pieniężnej. Taka sytuacja może zostać osiągnięta przez niezależny bank centralny, któremu konstytucyjnie powierzono realizację konkretnego celu inflacyjnego. Zaawansowane gospodarki kapitalistyczne mają tendencję do zwiększania autonomii banku centralnego i odpolityczniania polityki pieniężnej.
Tendencja odpolityczniania polityki pieniężnej poprzez uniezależnianie banków centralnych od walki politycznej budzi poważne obawy co do odpowiedzialności publicznej poszczególnych decydentów politycznych. Niektórzy uważają, że oddanie polityki pieniężnej w ręce publicznie odpowiedzialnych polityków stanowi zagrożenie dla demokracji, ponieważ ogranicza zakres polityki, którą mogą oni prowadzić.
