Na rynku kapitałowym inwestor może prowadzić obrót wieloma instrumentami finansowymi. Wśród nich można wyróżnić: akcje, obligacje, opcje czy kontrakty terminowe.
Akcje spółek giełdowych są akcjami podstawowymi i jednocześnie jednym z najpopularniejszych instrumentów rynku kapitałowego. Akcje giełdowe to papiery wartościowe odzwierciedlające prawa własności w spółce akcyjnej.
Istnieją dwa rodzaje praw, które otrzymują właściciele akcji:
- Prawa majątkowe
- Prawa korporacyjne (prawa niemajątkowe)
Najlepszym przykładem praw majątkowych jest prawo do dywidendy, czyli prawo do udziału w zyskach spółki. Spółka realizująca zysk z działalności gospodarczej może podjąć decyzję o wypłacie części lub całości wygenerowanego zysku netto właścicielom spółki. Zysk wypłacany jest w formie dywidendy.
Prawa korporacyjne dotyczą sfery organizacyjnej spółki. Wśród nich wyróżniamy prawo do uczestnictwa w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy (WZA- Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy) lub prawo poboru (prawo do nabycia akcji nowej emisji).
Kupując akcje giełdowe jako inwestorzy stajemy się współwłaścicielami (akcjonariuszami) przejmowanej spółki, nabywając w ten sposób powyższe prawa.
W ramach swojej działalności spółki akcyjne realizują szereg projektów inwestycyjnych, które mają przełożyć się na szybszy rozwój spółki. W celu realizacji projektów inwestycyjnych konieczne jest pozyskanie odpowiedniego kapitału. Zarząd spółki musi wówczas dokonać wyboru pomiędzy emisją akcji (kapitał własny), emisją obligacji lub zaciągnięciem pożyczki (kapitał zewnętrzny). Poprzez emisję akcji Zarząd pozyskuje niezbędny kapitał od innych uczestników rynku, którzy posiadają nadwyżkę kapitału. W ten sposób transfer kapitału pomiędzy uczestnikami rynku kapitałowego odbywa się efektywnie.
Przy emisji akcji spółka może zdecydować się na wprowadzenie oferty publicznej i akcji na rynek regulowany, tj. rynek giełdowy (Giełda Papierów Wartościowych).
Akcje są notowane na giełdzie, czyli akcje zwykłe, czyli akcje dające takie same prawa inwestorom. Warto zauważyć, że akcje dopuszczone do obrotu giełdowego są zdematerializowane, tzn. istnieją w formie zapisów informatycznych na rachunkach domów maklerskich będących członkami giełdy.
Prawidłowość rozliczeń transakcji pomiędzy inwestorami zapewnia zarówno giełda, jak i izba rozliczeniowa. Dzięki uczestnictwu izby rozliczeniowej obrót akcjami jest bezpieczny dla innych uczestników rynku finansowego.
Obrót akcjami odbywa się na giełdach, na których zgodnie z przepisami instrumenty są przedmiotem obrotu w godzinach handlu. Do najpopularniejszych giełd papierów wartościowych należą giełda nowojorska (NYSE), NASDAQ, giełda londyńska (LSE) oraz giełda warszawska (GPW).
Na giełdzie wycena akcji odbywa się codziennie. Podczas sesji giełdowej odbywa się wiele transakcji pomiędzy kupującymi i sprzedającymi. Cena akcji jest określana przez prawo podaży i popytu. Zasada jest bardzo prosta: im więcej kupujących (im wyższy popyt), tym wyższa cena akcji. Odwrotna sytuacja ma miejsce w przypadku spadających cen akcji. W tej sytuacji dominują sprzedawcy (podaż).
Mechanizm ciągłej wyceny akcji stwarza doskonałą możliwość dla uczestników rynku zwanych spekulantami.
To właśnie spekulacja, oprócz inwestowania w akcje spółek giełdowych (inwestowanie w wartość), jest najczęstszym motywem handlowym wśród inwestorów. Spekulując na cenach akcji, inwestor kupuje akcje i w krótkim czasie oczekuje ich wzrostu. Gracz giełdowy wykorzystuje liczne narzędzia analizy technicznej lub analizy fundamentalnej do określenia przyszłego kierunku zmian cen. Głównym celem jest osiągnięcie wysokiej stopy zwrotu w krótkim czasie. Wśród spekulantów możemy wyróżnić grupę tzw. Day-traderów, którzy nie utrzymują otwartych pozycji na następny dzień handlowy.
Ciągłość notowań akcji na giełdzie zapewnia również bieżącą wycenę danej spółki, tzw. wartość rynkową. Wszelkie informacje pojawiające się w kontekście danej spółki (dane finansowe, raporty) są natychmiast dyskontowane w cenie akcji przez inwestorów.
Należy jednak pamiętać, że obrót akcjami jest nierozerwalnie związany z ryzykiem inwestycyjnym. W odróżnieniu od obligacji (gdzie inwestor otrzymuje predefiniowany kupon), przy zakupie akcji inwestor nie posiada predefiniowanych przepływów pieniężnych. Jego stopa zwrotu zależy od zmiany ceny akcji, otrzymanej dywidendy, a te z kolei od wielu czynników, rynkowych, makroekonomicznych. Ogólna zasada obowiązująca na giełdzie jest następująca: Im wyższa stopa zwrotu, jakiej oczekuje inwestor, tym większe ryzyko inwestycyjne powinien wziąć pod uwagę.
Inwestor, który chce nabyć akcje spółki notowanej na giełdzie, musi skorzystać z usług pośrednika. Taka jest rola Domu Maklerskiego. Otwierając rachunek maklerski, inwestor uzyskuje dostęp do akcji kilkunastu rynków, w tym rynków zagranicznych.
