Wyobraź sobie, że możesz włożyć wtyczkę z tyłu twojej głowy i wysłać do mózgu oprogramowanie, które pozwoliłoby ci grać tak jak najlepsi traderzy wszech czasów. Niestety nie mamy możliwości uploadować oprogramowania i natychmiast ulepszać własny mózg, tak jak mógł to robić Neo w Matrixie. Ale chcę, żebyś nauczył się z tej lekcji czegoś bardzo wartościowego, o tym, jak myśleć i działać, jeśli chcesz zarabiać jako trader.
Najlepsi traderzy na świecie instynktownie czy na drodze prób i błędów (doświadczenia) wiedzą, że umysł może nas oszukać, tak że czasem można nawet nie być świadomym, że to się stało. To co powinieneś zrobić do momentu, aż będzie można wrzucić nowy program do mózgu jak Neo i stać się częściowo robotem, jest wyćwiczenie własnego umysłu do używania bardziej zaawansowanych oraz wysoko rozwiniętych zdolności myślenia, dzięki czemu prymitywne procesy mózgu nie będą mieć możliwości zawładnięcia nad twoim handlem i zrujnowania go.
Najpierw musisz zrozumieć dwa systemy w mózgu:
Nasze mózgi są zbudowane z różnych części służących różnym celom. Niektóre z tych części służą naszym podstawowym potrzebom, jak informowanie nas, że potrzebujemy jedzenia, miłości lub innych rzeczy dających satysfakcję. Są to najstarsze części mózgu, one także jako pierwsze wpływają na większość decyzji, co nie zawsze jest dobre w przypadku celów związanych z tradingiem. Duża część traderów pozwala, by najstarsze części mózgu miały wszystko pod kontrolą, nawet jeśli jest nieświadoma, co się dzieje. Przykładowo, czy kiedykolwiek doświadczyłeś uczucia, że patrzenie na wykres z naprawdę agresywnym trendem sprawia, że twoje serce zaczyna bić szybciej, bo chcesz wejść w tę transakcję? To przykład zdobywania przewagi przez pierwotne części mózgu.
Nasze mózgi zasadniczo służą do dwóch celów: prymitywnych takich jak walka czy ucieczka, nagrody / popędy oraz nowszych takich jak planowanie, matematyka, myślenie itp. Jako traderzy powinniśmy się nauczyć jak używać obu tych części mózgu jednocześnie, by osiągnąć optymalne wyniki.
Umysł odruchowy
Parafrazując Jasona Zweiga w jego książce „Twój mózg, twoje pieniądze – Jak neuroekonomia może pomóc ci stać się bogatym”: Część odruchowa mózgu to najstarsza jego część, jak napisałem wyżej. Ten odruchowy system działa tak szybko, że często kończysz już reagować, zanim świadoma część mózgu zda sobie sprawę, że było cokolwiek, na co trzeba zareagować! Przykładem może być zjechanie z drogi, by uniknąć niebezpieczeństwa na autostradzie, zanim zidentyfikujesz, czym była ta przeszkoda. Odruchowy system uczestniczy w podejmowaniu decyzji, które – jak napisałem wyżej – mogą czasem prowadzić do katastrofy.
Odruchowa część mózgu jest związana z emocjami oraz intuicją. Nie oznacza to, że rzeczy te są jednoznacznie ZŁE. Jak zobaczymy później, kluczem do sukcesu w tradingu jest nauczenie się jak i kiedy używać części odruchowej oraz intuicji, a kiedy tego nie robić.
Umysł refleksyjny
System refleksyjny stanowi przeciwwagę do systemu odruchowego. Ta część w dużej mierze znajduje się w korze przedczołowej – która leży za czołem i jest najbardziej zaawansowaną i najnowszą częścią mózgu. Tam neurony misternie połączone z resztą mózgu zajmują się wyciąganiem generalnych wniosków ze strzępów informacji, organizują twoje przeszłe doświadczenia w rozpoznawalne kategorie, tworzą teorie o przyczynach zmian wokół ciebie oraz planują przyszłość.
System refleksyjny jest wykorzystywany głównie do uporania się oraz rozwiązania bardziej złożonych problemów takich jak „Czy moje inwestycyjne portfolio jest wystarczająco dobrze zdywersyfikowane?” lub „Co powinienem dać żonie na naszą rocznicę?” – nawiązując do Zweiga.
Zbyt dużo czegokolwiek jest dla ciebie złe
W przypadku tradingu nadmierne angażowanie odruchowej LUB refleksyjnej części mózgu może sprowadzić cię na drogę systematycznych strat.
Wiemy co dzieje się, kiedy używamy umysłu odruchowego w zbyt dużym stopniu – reagujemy emocjonalnie, wzrasta tętno, robimy głupie rzeczy takie jak zbyt częsty trading, za duże ryzyko itp. Zasadniczo kiedy działasz na podstawie pierwszego impulsu, jak robi większość traderów, używasz odruchowej części mózgu – a jeśli polegasz tylko na części odruchowej, to jest to hazard, a nie trading.
Jeśli chodzi o umysł refleksyjny, możesz uważać, że nadmierne myślenie to nie jest coś złego, prawda? Błąd. MOŻESZ (i prawdopodobnie to robisz) myśleć za dużo. Możesz za dużo analizować rynek. Inny powód, czemu nadmierna analiza jest niebezpieczna jest to, że przekonujesz samego siebie, że masz rację, chcąc wykorzystać cały swój kapitał na koncie, co oczywiście jest skrajnie niebezpieczne i prowadzi do katastrofy.
Jak pisał Jason Zweig w poprzednio wspomnianej książce:
„Choć lekarze mają złą reputację jako inwestorzy, to moje doświadczenie pokazuje, że inżynierzy są jeszcze gorsi. Może tak być dlatego, że są przyzwyczajeni do obliczania i mierzenia każdej możliwej zmiennej. Spotkałem inżynierów, którzy spędzali 2 – 3 godziny dziennie na analizie akcji. Często byli przekonani, że odkryli wyjątkowy statystyczny sekret, który pozwoli im wygrać z rynkiem. Ponieważ wyciszają intuicję, ich analizy przestają ich informować o najbardziej oczywistym fakcie ze wszystkich: Na Wall Street zawsze będzie jakaś zmienna do mierzenia, która będzie wyrzucać strumień statystyk dotyczących wszystkiego pod słońcem. Niestety co najmniej 100 milionów innych inwestorów giełdowych widzi te same dane, podczas gdy w każdym momencie nieoczekiwane wydarzenie na rynku może niemile zaskoczyć traderów, czyniąc analizę techniczną każdej osoby przynajmniej chwilowo bezużyteczną”.
Jak handlować jak pół-człowiek i pół-maszyna:
By osiągnąć sukces w tradingu, musisz handlować jak pół-człowiek i pół-maszyna. Maszyny są zimne, pozbawione emocji, zero-jedynkowe, obiektywne – przypominają refleksyjny system w mózgu. Ludzie zaś są pełni uczuć, emocji oraz idei – co wynika z naszego odruchowego systemu.
Trik ten pozwala wykorzystywać nasze umysły w najlepszy możliwy sposób oraz nie pozwalać, by jeden system wziął górę nad drugim.
Przykładowe ćwiczenie: Możesz ODCZUWAĆ emocje związane z chęcią dojścia do lepszej kondycji – chcesz to zrobić, chcesz osiągnąć rezultat, który przynosi ciężka praca. Jednak samo działanie, pocenie się, dyskomfort, a nawet ból, to dla wielu osób za dużo, by móc to robić systematycznie, więc zaprzestają walczyć o długoterminową satysfakcję dla tymczasowego lepszego samopoczucia. Jednak najważniejsze jest to, że jeśli wytrzymasz początkowy dyskomfort i będziesz działał systematycznie, to w końcu zaczniesz w pewnym stopniu odczuwać przyjemność z bólu. Kiedy dojdziesz do tego momentu, to będziesz używał obu systemów razem. Odruchowa część mózgu będzie odczuwać satysfakcję, ale nie z bezczynności, chipsów i telewizji, ale dzięki endorfinom, sile, sprawności fizycznej oraz ogólnemu lepszemu samopoczuciu – to coś, co trzeba zaplanować i użyć dyscypliny oraz zaangażowania by dokończyć proces wynikający z systemu refleksyjnego.
Oto najważniejsza rzecz, którą powinieneś wynieść z tego artykułu w odniesieniu do tradingu:
PRZESTAŃ wpadać w krótkoterminowe pokusy zdobycia „szybkiej kasy” poprzez overtrading oraz stosowanie zbyt dużej dźwigni oraz niestosowanie się do własnego planu – używasz w zbyt dużym stopniu systemu odruchowego! PRZESTAŃ zawierać transakcje bez namysłu i bez dwukrotnego sprawdzenia trading planu.
ZACZNIJ używać systemu refleksyjnego, by planować szczegółowo to co powinieneś zrobić, zrozum że obecna systematyczność oraz dyscyplina opłaci się PÓŹNIEJ i nie staniesz się bogaty od razu. ZACZNIJ używać checklisty, by móc dwukrotnie sprawdzić każdą okazję, jaką zauważysz, z twoim planem tradingu. Weź głęboki oddech oraz przemyśl co powinieneś zrobić, zanim wciśniesz przycisk 'sprzedaj” lub „kup” (ale nie myśl o tym ZA dużo). Po zakończeniu transakcji zrób sobie jednodniową przerwę, odejdź od komputera. Zaplanuj wszystko wcześniej, wypisz to na papierze oraz zmuś się do działania zgodnie z tym każdego dnia. Używaj własnej intuicji, ale upewnij się, że łączysz ją z częścią refleksyjną mózgu, żeby ją okiełznać.
Zakończenie
W Matrixie Neo wiedział co było nie tak na początku – zdał sobie sprawę, że został pogrążony w matrixie, co spowodowało, że jego mózg został zalany wywołującymi dobre samopoczucie komputerowymi symulacjami, które nadmiernie pobudzały odruchowy system w jego mózgu, który utrzymywał każdego człowieka w posłuszeństwie wobec architektów matrixa. Neo chciał wiedzieć więcej, chciał prawdy, a kiedy ostatecznie obudził się z matrixa, zaczął używać swojego refleksyjnego umysłu w połączeniu z umysłem odruchowym, a wtedy doznał olśnienia.
Na rynku musisz być jak Neo. Musisz zdać sobie sprawę, że jeśli nie będziesz zapobiegawczy, to zbyt często będziesz używać systemu odruchowego, a to jest powód, czemu tak wielu traderów traci kapitał.
Musisz „wyłączyć” się z „Matrixa”, którym jest działanie na podstawie pierwszego impulsu i podążanie za swoimi pragnieniami oraz to, co daje ci „dobre samopoczucie” na rynku. Nie możesz zarobić na rynku w ten sposób. Ciężko to przezwyciężyć na początku, ale tak jak z ćwiczeniami fizycznymi, staje się coraz łatwiejsze i coraz bardziej satysfakcjonujące.
