Rynek pierwotny
Rynek pierwotny papierów wartościowych jest część rynku finansowego, na której następuje emisja papierów wartościowych, tj. sprzedaż przez emitenta nowych papierów wartościowych subskrybentom (pierwotnym nabywcom). Rynek wtórny jest to część rynku finansowego, na której dochodzi do zawarcia transakcji kupna-sprzedaży aktywów pomiędzy inwestorami będącymi subskrybentami (pierwotnymi nabywcami) i kolejnymi nabywcami oraz transakcji pomiędzy dalszymi inwestorami.
Rynek pierwotny to zamknięty rynek instrumentów finansowych, na którym transakcje początkowe zawierane są między emitentami (papierów wartościowych, obligacji, instrumentów pochodnych i papierów dłużnych) a kupującymi (gwarantami, inwestorami i pożyczkodawcami). Dealerem na rynku pierwotnym jest ograniczona liczba instytucji finansowych upoważnionych przez emitentów rządowych do gwarantowania nowych emisji. Kiedy gracze rynkowi zaczną handlować swoimi pozycjami rynkowymi, powstaje rynek wtórny.
Rynek pierwotny to jak kupowanie chleba prosto z pieca albo nowego samochodu
Papiery z rynku pierwotnego to takie nówki sztuki nie śmigane. O ile jednak w przypadku chleba jesteśmy zdani na dobrą wolę sprzedającego i musimy wierzyć mu na słowo, że sprzedaje nam pełnowartościowy produkt, o tyle przy publicznej ofercie papierów wartościowych, wszelkich niezbędnych i wiarygodnych informacji dostarcza nam prospekt emisyjny podpisany przez emitenta akcji. Dokument ten (weryfikowany i zatwierdzany przez Komisję Nadzoru Finansowego) jest jedynym prawnie wiążącym źródłem informacji, jednocześnie chroniącym potencjalnych inwestorów przed podjęciem pochopnej decyzji.
Gwarancję sprawnej i fachowej sprzedaży papierów wartościowych na rynku publicznym dają z kolei firmy inwestycyjne (domy maklerskie lub banki).
Rynek wtórny
Rynek wtórny, na którym gracze kupują i sprzedają instrumenty finansowe (np. krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe, obligacje, akcje), które były wyemitowane dla nabywców na rynku pierwotnym. Rynki wtórne cechują się kilkoma cennymi zaletami, zarówno dla emitentów, jak i inwestorów. Zapewniają stały przepływ informacji co do wartości papieru wartościowego i z kolei stanowią „pętlę informacji zwrotnej” dla kierownictwa. Tworzy się w ten sposób mechanizm dyscypliny rynkowej sprzyjający konkurencyjności wyników. Ponadto płynność rynku wtórnego umożliwia wycofanie się z zablokowanej w innej sytuacji pozycji inwestycyjnej, a tym samym zmniejsza ryzyko długofalowych inwestycji. Aby być źródłem płynności, rynek wtórny potrzebuje zorganizowanych wymian i transakcji, co często zapewnia makler specjalista. Również ze względu na fakt, że rynek wtórny jest „o jeden krok” od emitentów (w przeciwieństwie do pierwotnego, na którym inwestorzy przeprowadzili kompleksową analizę), do efektywnego działania obrót wtórny potrzebuje również przepisów regulujących sprawozdawczość emitentów oraz nadzoru organów regulacyjnych.
Obrotne papiery, czyli rynek wtórny
„Ciało puszczone raz w ruch…” – jak mawiał pewien fizyk, mrużąc porozumiewawczo oko. Ta sama zasada obowiązuje również w przypadku obrotu papierami wartościowymi.
O ile na rynku pierwotnym istnieją papiery nowe, o tyle na wtórnym są „puszczane” (sprzedawane i kupowane) już istniejące. Szukając mniej naukowych porównań – rynek wtórny przypomina giełdę używanego sprzętu, tudzież komis samochodowy.
Publiczny rynek wtórny, choć panuje na nim swoboda w ustalaniu cen i sposobu zawarcia transakcji między inwestorami, jest zorganizowany co do miejsca i systemu rozliczeń.
Według prawa, rynki wtórne dzielą się na uregulowane i nieregulowane. Pierwsze z nich cechuje szeroka skala obrotu, nadzór Komisji Nadzoru Finansowego, jednakowe warunki nabycia i zbycia instrumentów finansowych oraz powszechny dostęp do informacji rynkowej przy kojarzeniu ofert. Coś już dzwoni? Otwieramy sesję? Tak, z pewnością! Takim miejscem jest na przykład giełda.
Rynki nieregulowane z kolei nie są aż tak powszechne, zajmują się obrotem papierami wartościowymi na mniejszą skalę, nie podlegają także ścisłej kontroli. Należą do nich rynki pozagiełdowe oraz różnego rodzaju alternatywne systemy obrotu.
