Wskaźniki trendu

Średnie ruchome (Moving Averages)

Reprezentują średni poziom cen z danego przedziału czasu. Najczęściej stosowane są: prosta średnia ruchoma i wykładnicze średnie ruchome. Prosta średnia ruchoma obliczana jest jako średnia arytmetyczna z N kolejnych cen zamknięcia. Wykładnicza średnia ruchoma przypisuje różne wagi danym z poszczególnych okresów, zasadniczo największe wagi są przyznawane danym najaktualniejszym.

Jeden z najpopularniejszych wskaźników analizy technicznej, najbardziej skuteczny, gdy mamy wyraźny trend wzrostowy lub spadkowy. Pozwala na identyfikację zmian w kierunkach trendów. Im dłuższy okres czasu, dla którego obliczamy średnią, tym mniejsza wrażliwość na zmiany cen danego instrumentu i większe opóźnienie w sygnałach zmiany trendu. Natomiast im krótszy okres czasu, tym większe jest prawdopodobieństwo generowania fałszywych sygnałów zmiany trendu.

Gdy wartość średniej wzrasta mamy do czynienia z trendem wzrostowym, w przeciwnym wypadku ze spadkowym.

Gdy ceny danego instrumentu przecinają od dołu średnią ruchomą oznacza to sygnał kupna, natomiast gdy ceny przecinają od góry średnią ruchomą i zaczynają przebiegać poniżej wskaźnika oznacza to sygnał sprzedaży.

Wykładnicza średnia ruchoma jest lepszym wskaźnikiem do badania trendu, ponieważ przywiązuje większą wagę do aktualniejszych obserwacji, a co za tym idzie szybciej reaguje na ich zmiany.

MACD (The Moving Average Convergence / Divergence indicator)

Wskaźnik opierający się na analizie zbieżności i rozbieżności dwóch wykładniczych średnich ruchomych. Jest przedstawiony w formie dwóch linii, jedna ciągła zwana linią MACD, a druga przerywana zwana linią sygnału. Linia MACD powstaje przez obliczenie różnicy pomiędzy dwiema wykładniczymi średnimi ruchomymi, przeważnie 12 i 26-dniową. Reaguje ona stosunkowo szybko na zmiany cen. Natomiast linia sygnału jest 9-dniową średnią wykładniczą z linii MACD, która reaguje wolniej na zmiany cen. Twórcą tego wskaźnika był Appel.

Wskaźnik ten pozwala na zidentyfikowanie zmian w kierunkach trendów oraz wysyła informację o momentach kupna i sprzedaży. Niektórzy wykorzystują maksymalne i minimalne poziomy osiągane w przeszłości przez ten wskaźnik jako swego rodzaju poziomy wykupienia czy wyprzedania.

Linia MACD wskazuje na porozumienie zawarte pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w krótszym okresie czasu, natomiast linia sygnału w dłuższym. Przecięcie się obu linii może wskazywać na zmianę układu sił, czyli na zmianę głównego trendu. Przecięcia się linii są więc sygnałami kupna lub sprzedaży. Stan wykupienia pokazuje nam sytuacja, gdy obie linie znajdują się wysoko ponad linią zero, natomiast stan wyprzedania, gdy są mocno poniżej zera. Zauważalna jest także dywergencja pomiędzy liniami MACD a ceną. Negatywna dywergencja – gdy linie MACD znajdują się wyraźnie powyżej poziomu zerowego i zaczynają słabnąć, przy nadal rosnących cenach – istnieje duże prawdopodobieństwo ukształtowania się szczytu cenowego. Pozytywna dywergencja – gdy linie MACD znajdują się wyraźnie poniżej zera i zaczynają rosnąć, przy spadających cenach – kształtowanie dna cenowego.

Jeżeli linia MACD przecina od dołu linię sygnału oznacza to dominację popytu nad podażą i sugeruje rozpoczęcie trendu wzrostowego – generowany jest sygnał kupna. W przypadku sytuacji odwrotnej sygnał sprzedaży.

Jest to prosty wskaźnik, jeden z najlepszych wskaźników ogólnodostępnych. Potrafi nas informować kto ma aktualnie przewagę na rynku oraz kto tę przewagę będzie miał w przyszłości. Zaleca się jednak używanie MACD z innymi wskaźnikami oraz parametrami, ponieważ MACD może mylnie interpretować trendy boczne. Dobre efekty daje MACD liczone na danych tygodniowych.

Oscylator ceny (Price Oscillator)

Wskaźnik ten pokazuje różnicę pomiędzy dwiema średnimi ruchomymi: krótkoterminową i długoterminową, różnica ta może być wyrażona w punktach albo w procentach.

Wskaźnik ten pozwala na zidentyfikowanie zmian w kierunkach trendów oraz wysyła informację o momentach kupna i sprzedaży.

Gdy oscylator ceny biegnie powyżej zera oznacza to, że średnia krótkoterminowa biegnie powyżej średniej długoterminowej, czyli mamy do czynienia z trendem rosnącym. W przeciwnym przypadku z trendem spadkowym.

Sygnał kupna jest generowany, gdy średnia krótkoterminowa przebija od dołu krzywą długoterminową (oscylator ceny przebija od dołu poziom zero). Natomiast sygnał sprzedaży odwrotnie.

Oscylator wyrażony w procentach ma tą zaletę nad oscylatorem wyrażonym w punktach, że pozwala porównywać poziomy oscylatora dla różnych instrumentów oraz dla danego instrumentu w dłuższym okresie czasu.

DEMA (Double Exponential Moving Average)

Jest to wskaźnik składający się z pojedynczej wykładniczej średniej ruchomej oraz podwójnej wykładniczej średniej ruchomej. Liczymy go z następującego wzoru:

(2*n-day EMA)-(n-day EMA of EMA); gdzie EMA to wykładnicza średnia ruchoma (Exponential Moving Average). Twórcą tego wskaźnika był Mulloy.

Wskaźnik może być używany w miejsce tradycyjnych średnich ruchomych i służyć do wygładzania cen instrumentów lub innych wskaźników, np. MACD. Wygładzone w ten sposób wskaźniki dają mniej sygnałów, ale mają one większą skuteczność i są bardziej zyskowne.

Gdy wartość DEMA wzrasta mamy do czynienia z trendem wzrostowym, w przeciwnym przypadku ze spadkowym.

Gdy ceny danego instrumentu przecinają od dołu wskaźnik DEMA oznacza to sygnał kupna, natomiast gdy ceny przecinają go od góry i zaczynają przebiegać poniżej wskaźnika oznacza to sygnał sprzedaży.

Jego główną zaletą jest to, że sygnały zmiany trendu dostarczane są z mniejszą liczbą opóźnień niż w przypadku standardowych średnich ruchomych. Ponadto poprawia skuteczność i zyskowność transakcji opartych na innych wskaźnikach (np. MACD) poprzez ich wygładzanie.

Parabolic SAR (Stop-and-reversal indicator)

Jest to wskaźnik stworzony przez J.W. Wildera . Nazwa wskaźnika wynika z tego , że przyjmuje on paraboliczny kształt i jest wskaźnikiem pokazującym miejsca zatrzymania i odwrócenia trendu. Wskaźnik ten jest nie tylko funkcją ceny, ale także funkcją czasu. Wskaźnik rośnie lub maleje zgodnie z kierunkiem, który był zainicjowany. Kierunek ten wynika z bieżącego trendu. Kolejne wartości wskaźnika obliczane są zgodnie ze wzorem:

SAR(t)=SAR(t-1)+AF*(EP(trade)-SAR(t-1)); gdzie:

AF – acceleration factor – jego wartości rosną od 0,02 do 0,20 co jednostkę (zazwyczaj 0,02)

EP(trade) – maksymalna cena osiągnięta w danym trendzie (dla pozycji długiej) lub minimalna cena osiągnięta w danym trendzie (dla pozycji krótkiej)

W momencie zmiany trendu wskaźnik SAR obliczany jest od nowa. Jako początkową wartość SAR przyjmujemy najwyższą cenę osiągnięta podczas poprzedniego trendu (gdy nastąpiła zmiana z wzrostowego na spadkowy) lub najniższą cenę osiągniętą podczas poprzedniego trendu ( gdy nastąpiła sytuacja odwrotna).

Wskaźnik ten pokazuje momenty, kiedy powinno się zamknąć zajmowane pozycje z powodu odwrócenia trendu.

Gdy mamy do czynienia z trendem wzrostowym (zajmujemy długą pozycję), to wskaźnik SAR rośnie każdego dnia, bez względu na kierunek ruchu cen. Linia wskaźnika SAR kształtuje się pod wykresem ceny instrumentu. Kiedy natomiast mamy do czynienia z trendem spadkowym wskaźnik SAR systematycznie spada i znajduje się nad wykresem ceny danego instrumentu.

Pozycja długa powinna zostać zamknięta, gdy linia wskaźnika SAR wzrasta powyżej ceny instrumentu; pozycję krótką należy zamknąć, gdy SAR spada poniżej ceny instrumentu.

Wskaźnik powinien być używany tylko wtedy , gdy mamy jasno zdefiniowany trend. W przypadku konsolidacji bowiem daje on dużo fałszywych sygnałów. Z kolei jego zaletą jest to, że w razie zmiany trendu pozwala na szybkie zamknięcie pozycji, co pozwala inwestorowi zachować sporą część zysku.

Directorial Indicator (DI)

Jest to wskaźnik stworzony przez J.W. Wildera i służy do określania momentów zmiany trendu. Składa się z dwóch elementów „+ DI” oraz „-DI”, które są obliczane w następujący sposób:

Najpierw obliczamy tzw. „+DM” oraz „-DM” (Directorial Movement) za pomocą wzorów:

Jeżeli Highj (maksimum z danego dnia)> Highj-1 (maksimum z poprzedniego dnia),

Wtedy +DMj = Highj – Highj-1, w przeciwnym wypadku +DMj = 0

If Lowj (minimum z danego dnia) < Lowj-1 (minimum z poprzedniego dnia),

Wtedy -DMj = Lowj-1 – Lowj, w przeciwnym wypadku -DMj = 0

Jeśli +DMj> -DMj to -DMj = 0; Jeśli -DMj> +DMj to +DMj =0

Jeśli +DMj = -DMj to +DMj =0, -DMj =0

Kolejnym krokiem jest policzenie „+SDI” oraz „-SDI” ze wzoru:

+SDIj = +DMj / TRj; -SDIj =-DMj / TRj

Jeżeli TRj = 0 wtedy +SDIj = 0, -SDIj = 0,

TR oznacza wskaźnik True Range i jego opis można znaleźć wśród wskaźników zmienności.

+DIj jest to wykładnicza średnia ruchoma n-okresowa z +SDI

-DIj jest to wykładnicza średnia ruchoma n-okresowa z -SDI

Najskuteczniejsze sygnały daje wykładnicza średnia ruchoma z ostatnich 14. okresów.

Jest wykorzystywany do określania kierunku trendu oraz momentów zmiany trendu.

Gdy krzywa „+DI” przecina od dołu krzywą „-DI” to mamy do czynienia z trendem rosnącym i powinniśmy zajmować pozycje długie, a zamykać pozycje krótkie na badanym instrumencie. Gdy krzywa „+DI” przecina od góry krzywą „-DI” to mamy do czynienia z trendem malejącym i powinniśmy postąpić odwrotnie niż w poprzednim przypadku.

Miejsca przecięcia krzywych są momentami zmiany trendu, gdy krzywa „+DI” przecina od góry krzywą „-DI”, to mamy sygnał sprzedaży, w odwrotnej sytuacji mamy sygnał kupna.

Zaprezentowana powyżej zasada określania momentów zajmowania odpowiednich pozycji powinna być stosowana w połączeniu z innymi metodami np. wskaźnikiem ADXR lub „zasadą punktu ekstremum”. Zasada ta jest stosowana, aby ograniczyć ilość transakcji. W momencie, gdy „+DI” i
„-DI” się przecinają notujemy tzw. „cenę ekstremalną”. Ta cena jest później używana jako punkt inicjujący transakcję, np. gdy otrzymamy sygnał kupna powinniśmy zaczekać aż cena danego instrumentu będzie wyższa od „ceny ekstremalnej” (najwyższa cena z dnia, w którym nastąpił poprzedni moment przecięcia „+DI” i „-DI”). Jeśli ceny danego instrumentu nie przekroczą „ceny ekstremalnej” nie powinniśmy otwierać długiej pozycji. Analogicznie jest w przypadku zajmowania krótkiej pozycji.

Average Directorial Movement Index (ADX) – Średni Indeks Ruchu Kierunkowego

Jest to wskaźnik stworzony przez J.W. Wildera i służy do określania siły trendu. Wskaźnik ten należy do klasy oscylatorów i jego wartości kształtują się od 0 do 100, ale zasadniczo rzadko kiedy wskaźnik przekracza wartość 60.

Jest on wyliczany przy użyciu omówionych wcześniej „+DI” oraz „-DI”. ADX jest wykładniczą średnią ważoną n-okresową z DX.

Wyróżniamy także wskaźnik ADXR, który jest wygładzeniem wskaźnika ADX.

Wskaźnik pokazuje nam kiedy występują silne trendy, a kiedy mamy do czynienia z konsolidacją. Jest to bardzo użyteczne, ponieważ pozwala otwierać pozycje lub utrzymywać otwarte pozycje tylko wtedy, gdy mamy jasno określony trend.

Wartości wskaźnika poniżej 20 oznaczają słaby trend, natomiast wartości powyżej 30 oraz rosnący wskaźnik oznaczają silny trend. Wysokie wartości wskaźnika mogą oznaczać silny trend zarówno wzrostowy, jak i spadkowy.

Gdy wskaźnik przekroczy wartość 30 i nadal rośnie to jest to sygnałem, aby otwierać pozycje zgodnie z obowiązującym trendem.

Bardzo rzadko wskaźnik ten przekracza wartość 40, która oznacza bardzo wyraźny trend. Ponadto występują duże opóźnienia tego wskaźnika w przypadku gwałtownej zmiany trendu.

Aroon Indicator

Wskaźnik ten zaproponowany został przez Tushara Chande i miał na celu pokazanie czy dany instrument znajduje się w trendzie i jaka jest siła trendu. Jego konstrukcja składa się z dwóch linii: wzrostowej (Aroon Up) oraz spadkowej (Aroon Down). Dla obliczania wartości Aroon Up ustalamy ile okresów minęło od momentu, w którym został osiągnięty szczyt, do końca badanego przedziału czasowego. Dla obliczania wartości Aroon Down ustalamy ile okresów minęło od momentu, w którym został osiągnięty dołek, do końca badanego przedziału czasowego.

Obie wartości oscylują w przedziale od 0 do 100. Aroon oscylator obliczamy jako różnicę pomiędzy Aroon Up i Aroon Down. Wartości oscylatora kształtują się w przedziale od -100 do 100, gdzie 0 jest wartością graniczną.

Wskaźnik ten pokazuje nam kierunek oraz siłę trendu.

Każdy wynik oscylatora wyższy od 0 wskazuje na formowanie się trendu wzrostowego, natomiast niższy od 0 na formowanie się trendu spadkowego. Im odległość od 0 jest większa tym siła trendu jest większa. Gdy Aroon Up i Aroon Down poruszają się równocześnie oznacza to, że nie ma wyraźnego trendu. Gdy Aroon Down przyjmuje wartości poniżej 50 oznacza to, że trend spadkowy wytraca swój impet, natomiast gdy Aroon Up przyjmuje wartości poniżej 50 to samo dotyczy trendu wzrostowego.

Przekroczenie poziomu zerowego przez Aroon oscylator i jego dalsze wzrosty generują sygnał kupna badanego instrumentu, przeciwna sytuacja generuje sygnał sprzedaży.

Sygnały generowane są z dużo większym opóźnieniem niż w przypadku np. MACD.

Linear Regression Indicator

Wskaźnik ten jest oparty na regresji liniowej obliczanej za pomocą metody najmniejszych kwadratów. Metoda ta pozwala na dopasowanie linii trendu do cen danego instrumentu w taki sposób, aby dystans pomiędzy linią trendu a danymi był jak najmniejszy w określonym przedziale czasu. Dla danego okna czasowego jest wyznaczana linia trendu, następnie to okno jest przesuwane o jedną obserwację i wyznaczana jest kolejna linia trendu. Punkty końcowe z tak wyznaczonych linii trendu tworzą nam Linear Regression Indicator. Wskaźnik ten jest prognozą ceny dla następnego okresu (np. następnego dnia), przedstawioną na wykresie obecnie.

Wskaźnik ten służy do przewidywania cen instrumentu w przyszłości na podstawie ceny obecnej oraz cen z przeszłości w określonym przedziale czasu.

Interpretacja tego wskaźnika jest podobna do interpretacji wskaźnika średniej ruchomej (Moving Average): gdy wartość wskaźnika wzrasta mamy do czynienia z trendem wzrostowym, w przeciwnym wypadku ze spadkowym.

Gdy ceny danego instrumentu przecinają od dołu linię trendu oznacza to sygnał kupna, natomiast gdy ceny przecinają od góry linię trendu i zaczynają przebiegać poniżej wskaźnika oznacza to sygnał sprzedaży.

W porównaniu do średniej ruchomej wskaźnik ten nie jest tak mocno opóźniony. Ponadto wskaźnik ten dopasowuje linię trendu do szeregu danych, a nie uśrednia je, jak to jest w przypadku średniej ruchomej. Dlatego jest on bardziej wrażliwy na zmiany cen danego instrumentu.

Linear Regression Slope

Jest to kolejny wskaźnik oparty na regresji liniowej. Pokazuje on jak dużą zmianę cen danego instrumentu oczekujemy w jednostce czasu, czyli określa nam nachylenie linii trendu.

Wskaźnik pokazuje nam ogólny kierunek trendu (rosnący lub spadkowy).

Interpretacja tego wskaźnika jest podobna do interpretacji wskaźnika średniej ruchomej (Moving Average): gdy wartość wskaźnika wzrasta mamy do czynienia z trendem wzrostowym, w przeciwnym wypadku ze spadkowym.

Kiedy nachylenie linii trendu staje się znacząco dodatnie oznacza to, że możesz otwierać długą pozycję. Powinieneś otworzyć krótką pozycję, gdy nachylenie linii trendu staje się znacząco ujemne. Aby określić, kiedy ma miejsce znaczące nachylenie trendu używa się innego wskaźnika: r-squared (będzie on omówiony niżej).

Wskaźnik ten daje dobre rezultaty gdy jest używany razem ze wskaźnikiem r-squared, który pokazuje siłę trendu. Wysoka wartość r-squared może być powiązana z mocno dodatnim lub mocno ujemnym nachyleniem linii trendu.

r-squared

Wskaźnik także oparty na regresji liniowej. Wartości wskaźnika pokazują procentowy ruch ceny danego instrumentu, który może być wyjaśniony za pomocą regresji liniowej. Pozostała część jest spowodowana przez czynniki losowe.

Wskaźnik ten jest bardzo pomocny, gdy stosujemy go wraz ze wskaźnikiem Linear Regression Slope. Linear Regression Slope pokazuje generalny kierunek trendu, a r-squared pokazuje siłę trendu.

Im bardziej ceny danego instrumentu poruszają się w liniowej relacji w miarę upływu czasu, tym silniejszy jest trend. Wysokie wartości wskaźnika oznaczają, że duża część ruchu cen może być wyjaśniona za pomocą regresji linowej, ceny poruszają się bardzo blisko liniowej zależności, czyli mamy wyraźny trend wzrostowy lub spadkowy. Mała część ruchu cen jest natomiast spowodowana czynnikami losowymi. Dla tego wskaźnika są wyliczone tzw. wartości krytyczne (na 0,95 poziomie ufności) w zależności od liczby obserwacji. Gdy wskaźnik przyjmuje wartości równe lub większe niż wartości krytyczne możemy z 95% prawdopodobieństwem określić trend jako silny.

Aby wygenerować sygnały kupna lub sprzedaży używamy oprócz r-squared wskaźnik Linear Regression Slope. Np. kiedy 14. okresowy Slope zmieni nachylenie z negatywnego na pozytywny (przekroczy granicę zero), a 14. r-squared wzrośnie powyżej wartości krytycznej (0,27) powinniśmy otworzyć pozycję długą.

R-squared jest bardzo użyteczny jako wskaźnik potwierdzający np. dla wskaźników impetu lub systemów opartych na średnich ruchomych, które w ten sposób zyskują sporo na wiarygodności.

Time Series Forecast Indicator (TSF)

Jest to wskaźnik oparty na regresji liniowej wyznaczanej za pomocą metody najmniejszych kwadratów. Z wyglądu i konstrukcji bardzo przypomina Linear Regression Indicator: dla danego okna czasowego jest wyznaczana linia trendu, następnie to okno jest przesuwane o jedną obserwację i wyznaczana jest kolejna linia trendu. Do każdego z punktów końcowych danej linii trendu jest dodawane nachylenie i połączone w ten sposób punkty dają nam Time Series Forecast Indicator. Dlatego też jest on czasem nazywany „ruchomą regresją liniową” albo „oscylatorem regresji”.

Wskaźnik ten służy do przewidywania cen instrumentu w przyszłości na podstawie ceny obecnej oraz cen z przeszłości w określonym przedziale czasu. Pozwala on na przewidywanie cen danego instrumentu na więcej niż jedną obserwację do przodu (w przeciwieństwie do Linear Regression Indicator).

Interpretacja tego wskaźnika jest podobna do interpretacji wskaźnika średniej ruchomej (Moving Average): gdy wartość wskaźnika wzrasta mamy do czynienia z trendem wzrostowym, w przeciwnym wypadku ze spadkowym.

Gdy ceny danego instrumentu przecinają od dołu linię trendu oznacza to sygnał kupna, natomiast gdy ceny przecinają od góry linię trendu i zaczynają przebiegać poniżej wskaźnika oznacza to sygnał sprzedaży.

W porównaniu do średniej ruchomej wskaźnik ten nie jest tak mocno opóźniony. Ponadto wskaźnik ten dopasowuje linię trendu do szeregu danych, a nie uśrednia je, jak to jest w przypadku średniej ruchomej. Jest on także bardziej wrażliwy na krótkookresowe zmiany cen danego instrumentu niż Linear Regression Indicator, dlatego że jego wartości „przybliżają” się do cen danego instrumentu znacznie mocniej (z powodu dodanego nachylenia).

Forecast Oscillator

Wskaźnik ten stworzony został przez Tushara Chande. Jest on wyliczany jako procentowa różnica pomiędzy prognozowaną ceną (wyznaczoną za pomocą x-okresowej linii regresji liniowej) i aktualną ceną danego instrumentu. Jest on rozszerzeniem wskaźników opartych na regresji liniowej. Oscylator znajduje się powyżej zera, gdy prognozowana cena znajduje się powyżej aktualnej ceny. W przeciwnym wypadku znajduje się poniżej zera. Jest to bardzo rzadki przypadek, gdy ceny te są równe.

Wskaźnik ten służy do przewidywania kierunków trendów w przyszłości.

Gdy aktualna cena danego instrumentu znajduje się przez pewien okres czasu poniżej Forecast Oscillator oznacza to, że spodziewamy się spadku cen w przyszłości. W odwrotnej sytuacji prognozujemy wzrost cen.

Do generowania sygnałów wykorzystuje się prostą średnią ruchomą trzy-okresową z tego wskaźnika. Gdy wskaźnik przecina od dołu średnia ruchomą i zaczyna przebiegać powyżej niej to jest to sygnał do zajmowania długiej pozycji. W przeciwnym wypadku jest to sygnał sprzedaży.

Stosunkowo małe opóźnienia sygnałów.