Vilfredo Pareto, (ur. 15 lipca 1848 r. w Paryżu, Francja – 19 sierpnia 1923 r. w Genewie, Szwajcaria), włoski ekonomista i socjolog, znany z teorii interakcji masowej i elitarnej oraz z zastosowania matematyki do analizy ekonomicznej.
Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie w Turynie (1869), gdzie studiował matematykę i fizykę, Pareto został inżynierem, a następnie dyrektorem kolei włoskiej i był zatrudniony również w dużej hucie żelaza. Mieszkając we Florencji, studiował filozofię i politykę oraz napisał wiele artykułów okresowych, w których najpierw analizował problemy ekonomiczne z narzędziami matematycznymi. W 1893 r. został wybrany na następcę Léona Walrasa w katedrze gospodarki politycznej na Uniwersytecie w Lozannie w Szwajcarii.
Pierwsza praca Pareto, Cours d’économie politique (1896-97), zawierała jego słynne, ale bardzo skrytykowane prawo podziału dochodów, skomplikowane matematyczne sformułowanie, w którym Pareto próbował udowodnić, że podział dochodów i bogactwa w społeczeństwie nie jest przypadkowy i że spójny wzór pojawia się w historii, we wszystkich częściach świata i we wszystkich społeczeństwach.
W swojej najbardziej wpływowej pracy Manuale d’economia politica (1906) rozwinął teorię czystej ekonomii i analizę bliskości (siły dającej satysfakcję). Podwaliny pod nowoczesną ekonomię dobrobytu położył koncepcją tzw. Pareto Optimum, stwierdzając, że optymalna alokacja zasobów społeczeństwa nie jest osiągana tak długo, jak długo możliwe jest ulepszenie co najmniej jednej jednostki we własnej ocenie, przy jednoczesnym utrzymaniu innych tak dobrze, jak wcześniej we własnej ocenie. Wprowadził też “krzywe obojętności”, instrumenty analityczne, które stały się popularne dopiero w latach 30.
Wierząc, że istnieją problemy, których ekonomia nie jest w stanie rozwiązać, Pareto zwrócił się do socjologii, pisząc to, co uważał za swoją największą pracę, Trattato di sociologia generale (1916; Umysł i społeczeństwo), w której pytał o naturę i podstawy działania indywidualnego i społecznego. Argumentował, że osoby o wyższych zdolnościach aktywnie dążą do potwierdzenia i wzmocnienia swojej pozycji społecznej. W ten sposób tworzą się klasy społeczne. Starając się o awans do elity wyższych warstw, uprzywilejowani członkowie grup niższego rzędu nieustannie starają się wykorzystywać swoje zdolności i tym samym poprawiać swoje możliwości; odwrotna tendencja jest widoczna wśród elit. W rezultacie najlepiej wyposażone osoby z klasy niższej wznoszą się, by zakwestionować pozycję elity wyższej. W ten sposób dochodzi do “krążenia elit”. Ze względu na swoją teorię wyższości elit, Pareto czasami kojarzony był z faszyzmem. Jego koncepcja społeczeństwa jako systemu społecznego miała silny wpływ na rozwój socjologii i teorii działania społecznego w Stanach Zjednoczonych po II wojnie światowej.
