Friedrich August von Hayek (ur. 8 maja 1899 r., Wiedeń, Austria – zm. 23 marca 1992 r., Fryburg, Niemcy), urodzony w Austrii brytyjski ekonomista znany z krytyki Keynesowskie państwo opiekuńcze i totalitarny socjalizm. W 1974 roku podzielił Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii ze szwedzkim ekonomistą Gunnarem Myrdalem.
Życie i główne dzieła
Ojciec Hayka, August, był lekarzem i profesorem botaniki na Uniwersytecie Wiedeńskim. Jego matka, Felicitas, była córką Franza von Jurascheka, profesora, a później wybitnego urzędnika państwowego. Ponieważ rodzina jego matki była stosunkowo zamożna, Hayek i jego dwaj młodsi bracia mieli wygodne dzieciństwo w Wiedniu, który był wówczas stolicą Cesarstwa Austro-Węgierskiego.
Podczas I wojny światowej Hayek służył w baterii artylerii polowej na froncie włoskim, a po wojnie zapisał się na Uniwersytet Wiedeński. We wczesnych latach uniwersyteckich Hayek był zainteresowany zarówno prawem, jak i psychologią, ale w 1921 r. osiadł na prawie do pierwszego stopnia. Wśród jego kolegów z klasy było wiele osób, które stały się wybitnymi ekonomistami, między innymi Fritz Machlup, Gottfried von Haberler i Oskar Morgenstern. W 1923 r., na ostatnim roku studiów, Hayek studiował u austriackiego ekonomisty Friedricha von Wiesera i uzyskał drugi stopień doktora ekonomii politycznej. Rozpoczął też pracę w tymczasowym urzędzie państwowym, gdzie poznał Ludwiga von Misesa, teoretyka pieniądza i autora krytyki socjalizmu. (Książka Von Misesa została pierwotnie wydana jako Die Gemeinwirtschaft: Untersuchungen über den Sozialismus w 1922 roku i przetłumaczona jako socjalizm: An Economic and Sociological Analysis w 1936).
Von Mises szybko stał się mentorem Hayeka. Po podróży do Stanów Zjednoczonych w latach 1923-24 Hayek wrócił do Wiednia, ożenił się i z pomocą von Misesa został dyrektorem nowo założonego Austriackiego Instytutu Badań nad Cyklem Biznesowym. Hayek został również stałym uczestnikiem dwutygodniowego seminarium von Misesa, zdał habilitację (egzamin ustny, który jest niezbędnym krokiem do zostania nauczycielem akademickim) i w 1929 roku wydał swoją pierwszą książkę, Teoria monetarna i cykl handlowy.
Na początku 1931 roku Hayek został zaproszony do Anglii przez Lionela Robbinsa, aby zaprezentować cztery wykłady z ekonomii monetarnej w London School of Economics and Political Science (LSE). Wykłady te miały ostatecznie doprowadzić do mianowania go w następnym roku profesorem ekonomii i statystyki w LSE, gdzie Hayek pozostał do 1950 r., stając się w 1938 r. naturalizowanym podmiotem brytyjskim. Natychmiast po przyjeździe do Anglii, Hayek został uwikłany w debatę z ekonomistą Uniwersytetu Cambridge Johnem Maynardem Keynesem na temat ich teorii dotyczących roli i efektu pieniądza w rozwiniętej gospodarce. Hayek napisał długą, krytyczną recenzję książki Keynesa z 1930 r. „Traktat o pieniądzach”, na którą Keynes stanowczo odpowiedział, w trakcie której zaatakował jego własną, niedawno wydaną książkę „Ceny i produkcja” (1931). Obydwaj ekonomiści byli krytykowani przez innych ekonomistów, co skłoniło każdego z nich do ponownego przemyślenia jego ram. Keynes skończył jako pierwszy, publikując w 1936 r. prawdopodobnie najsłynniejszą książkę ekonomiczną stulecia, The General Theory of Employment, Interest and Money. Własna książka Hayeka, The Pure Theory of Capital, pojawiła się dopiero w 1941 roku, a zarówno II wojna światowa, jak i jej nieprzejrzystość sprawiły, że była znacznie mniej zauważalna niż praca Keynesa.
W połowie lat 30. Hayek uczestniczył również w debacie ekonomistów na temat zalet socjalizmu. Dyskusje te pomogły ukształtować jego późniejsze poglądy na temat ekonomii i wiedzy, ostatecznie przedstawione w 1936 r. w przemówieniu prezydenta do Londyńskiego Klubu Ekonomicznego. W latach wojny LSE ewakuowała się do Cambridge. Tam Hayek pracował nad swoim projektem Abuse of Reason, szeroko zakrojoną krytyką asortymentu doktryn, które wrzucił do jednego worka pod etykietę „scjentyzmu”, który zdefiniował jako „niewolnicze naśladownictwo metody i języka nauki” przez badaczy społecznych, którzy zawłaszczyli sobie metody nauk przyrodniczych na obszarach, na których nie miały one zastosowania. Chociaż projekt w pierwotnym kształcie nigdy nie został zrealizowany, stał się podstawą wielu esejów, a także doprowadził do wydania w 1944 r. najsłynniejszej książki Hayeka „Droga do pańszczyzny”, która od razu stała się bestsellerem. W tym samym roku Hayek został wybrany na członka Akademii Brytyjskiej.
Pod koniec II wojny światowej Hayek rozpoczął pracę nad książką z zakresu psychologii teoretycznej, opartą na eseju, który napisał podczas swoich dni studenckich w Wiedniu. W 1947 r. zorganizował spotkanie 39 uczonych z 10 krajów na Mont Pèlerin, nad Jeziorem Genewskim w szwajcarskich Alpach. Był to początek Mont Pèlerin Society, organizacji zajmującej się artykułowaniem zasad, które miały doprowadzić do powstania i zachowania wolnych społeczeństw. Wśród pierwotnych uczestników znaleźli się Von Mises, Robbins i Machlup, a także Milton Friedman, Frank Knight, George Stigler, dyrektor Aaron, Michael Polanyi i austriacki filozof Karl Popper. Hayek odegrał zasadniczą rolę w sprowadzeniu Poppera z Nowej Zelandii do LSE po zakończeniu wojny, a także zapewnił wydawcę książki Poppera „The Open Society and Its Enemies” (1945). Popper i Hayek pozostali przyjaciółmi na całe życie.
W 1950 roku Hayek odszedł z LSE na stanowisko w nowo utworzonym Komitecie Myśli Społecznej na Uniwersytecie w Chicago. W 1952 roku ukazała się jego książka na temat psychologii, The Sensory Order, a także zbiór jego esejów z projektu Abuse of Reason pod tytułem The Counter-Revolution of Science: Studies on the Abuse of Reason. Hayek spędziłby 12 lat w Chicago. Pisał tam artykuły na wiele tematów, m.in. z zakresu filozofii politycznej, historii idei i metodologii nauk społecznych. Aspekty jego szeroko zakrojonych badań zostały wplecione w jego książkę o filozofii politycznej z 1960 r., The Constitution of Liberty.
W 1962 roku Hayek wyjechał z Chicago na Uniwersytet we Freiburgu w Breisgau w Niemczech Zachodnich. Pozostał tam aż do przejścia na emeryturę w 1968 r., kiedy to przyjął profesurę honorową na Uniwersytecie w Salzburgu w Austrii. W 1974 r. Hayek otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii, którą, jak na ironię, podzielił się z Gunnarem Myrdalem, którego poglądy polityczne i ekonomiczne często były mu przeciwne.
W 1977 r. Hayek powrócił na stałe do Freiburga i zakończył pracę nad tym, co stałoby się trzyczęściowym Prawem, Prawodawstwem i Wolnością (1973-79), krytyką starań o redystrybucję dochodów w imię „sprawiedliwości społecznej”. Później, w latach 70., monografia Hayeka The Denationalization of Money została opublikowana przez Institute of Economic Affairs w Londynie, jeden z wielu klasycznych liberalnych think tanków, które Hayek, bezpośrednio lub pośrednio, miał okazję założyć.
Na początku lat 80. Hayek zaczął pisać swoją ostatnią książkę, krytykę socjalizmu. Ponieważ jego zdrowie pogarszało się, inny uczony, filozof William W. Bartley III, pomógł w redakcji ostatecznego tomu, The Fatal Conceit, który został opublikowany w 1988 roku. Hayek zmarł cztery lata później, żyjąc wystarczająco długo, by zobaczyć zjednoczenie Niemiec.
Wkład intelektualny Hayek’a
Pisarstwo Hayeka obejmuje siedem dekad. Przez większość swojego dorosłego życia był aktywny zawodowo i wniósł wkład w różne dyscypliny, m.in. ekonomię, filozofię polityczną, psychologię, historię idei oraz filozofię i metodologię nauk społecznych. Hayek był również kontrowersyjny. Jako członek austriackiej szkoły ekonomicznej był częścią tradycji, która została zmarginalizowana politycznie i ogólnie odrzucona przez środowisko ekonomiczne na około 50 lat, począwszy od lat 30. Na przykład w tej i następnej dekadzie Hayek popierał ekonomię wolnorynkową i klasyczne liberalne doktryny polityczne, gdy wielu intelektualistów uważało socjalistyczną i socjalistyczną politykę państwa za „środek” pomiędzy totalitaryzmem (zwłaszcza w jego komunistycznych lub faszystowskich formach) a postrzeganymi niepowodzeniami nieskrępowanego kapitalizmu (zwłaszcza po Wielkim Kryzysie). Jako wczesny przeciwnik Keynesa, Hayek przeżył epokę (zwłaszcza w latach 50. i 60.), w której Keynesizm zdominował zawód ekonomisty, a konieczność powszechnej interwencji państwa w gospodarkę była powszechnie akceptowana w demokracjach zachodnich. Dopiero stagflacja (wysoki poziom inflacji i bezrobocia w połączeniu z niskim wzrostem) lat 70. położyła kres dominacji keynesistowskiej, a pod koniec lat 80. upadek państw komunistycznych w byłym Związku Radzieckim i Europie Wschodniej spowodował ponowną ocenę wkładu Hayeka. Obecnie istnieje znacząca literatura na temat Hayka i szkoły austriackiej – część z nich jest krytyczna, część adulatorska. Wszystkie te rozważania wymagają ostrożności w podejściu do Hayka jako postaci historycznej. Ankieta dotycząca jego najważniejszych wypowiedzi musi, ze względu na zakres pracy Hayeka, być selektywna. Poniżej zostaną omówione cztery ogólne obszary, w których Hayek wniósł swój wkład.
Teoria cyklu handlowego
Najwcześniejszym wkładem Hayka było opracowanie przez niego teorii cyklu koniunkturalnego, która bazowała na wcześniejszych pracach szwedzkiego ekonomisty Knuta Wicksella i von Misesa. Teoria Hayeka przedstawia naturalną stopę procentową jako cenę intertemporalną, czyli cenę, która koordynuje decyzje oszczędzających i inwestorów w czasie. Cykl pojawia się, gdy rynkowa stopa procentowa (to znaczy ta, która dominuje na rynku) odbiega od tej naturalnej stopy procentowej. Powoduje to zniekształcenie struktury zasobów kapitałowych, tak że nie odzwierciedla ona już pragnień oszczędzających i inwestorów wyrażanych na rynku. Jego teoria zawierała niefortunne implikacje polityczne, że próby przeciwdziałania recesji lub okresowi wysokiego bezrobocia przy wzroście podaży pieniądza jeszcze bardziej zaburzyłyby strukturę zasobów kapitałowych. Jego remedium polegało po prostu na tym, aby umożliwić recesję, a tym samym umożliwić rynkowi powrót do naturalnej stopy procentowej.
Podczas gdy teoria cyklu handlowego Hayeka, artykułowana podczas Wielkiego Kryzysu, ma dziś stosunkowo niewielu obrońców, niektóre jej aspekty pozostają cenne. Należą do nich koncepcja stopy procentowej Hayeka jako ceny intertemporalnej oraz jego pogląd, że zmiany w podaży pieniądza mogą być ważną przyczyną braku koordynacji, zwłaszcza że zmiany te wpływają na zdolność cen do dokładnego odzwierciedlania względnych niedoborów.
Ekonomia i wiedza
Wśród ekonomistów wysoko ceniona jest analiza Hayka dotycząca roli założeń o wiedzy w teoriach ekonomicznych. Hayek zaczął rozwijać swoje pomysły w latach trzydziestych XX wieku, kiedy teorie równowagi statycznej były pełnymi modelami informacyjnymi; innymi słowy, zakładały one, że wszyscy agenci mają dostęp do tej samej obiektywnie poprawnej informacji. Hayek uważał, że takie modele nie ilustrują roli cen rynkowych w dostarczaniu informacji uczestnikom rynku.
W swoim orędziu prezydenckim z 1936 r. do Londyńskiego Klubu Ekonomicznego, Ekonomii i Wiedzy, Hayek przedstawił w zamian świat, w którym wiedza jest rozproszona pomiędzy wielu różnych agentów i w którym informacje, które posiada jeden agent, niekoniecznie są prawidłowe. Następnie zapytał, w jaki sposób koordynacja społeczna może kiedykolwiek zaistnieć w takim świecie. Jego odpowiedź była taka, że swobodnie tworzone i swobodnie dostosowywane ceny rynkowe zawierają informacje o planach i zamiarach milionów uczestników rynku. Z tego powodu zmiany cen odzwierciedlają zmieniające się względne niedobory czynników, towarów i usług, a tym samym umożliwiają agentom rynkowym planowanie i dostosowywanie subiektywnie ukształtowanego postrzegania i oczekiwań dotyczących warunków rynkowych do rzeczywistych warunków. Innymi słowy, świat ciągle się zmienia i ciągle popełniane są błędy, ale błędy stwarzają możliwości zysku dla świadomych przedsiębiorców, których działania dostosowują ceny rynkowe do podstawowych, względnych niedoborów. Hayek argumentował, że ceny rynkowe pozwalają w ten sposób agentom, z których wszyscy działają z ograniczonymi informacjami, na koordynowanie swoich działań. Natomiast pełne modele równowagi informacyjnej zaciemniają proces, w którym rzeczywiste rynki radzą sobie z problemem rozproszonych informacji, ponieważ opierają się na założeniu, że taka koordynacja już miała miejsce.
Hayek doszedł do tych spostrzeżeń w wyniku debat z przeciwnikami na temat swojej teorii monetarnej i żywotności socjalizmu. Jak wspomniano powyżej, pokazał, jak zmiany w podaży pieniądza mogą zakłócać zdolność stóp procentowych do koordynowania decyzji międzyokresowych i jak inflacja może zakłócać skuteczność sygnałów cenowych. Zdaniem Hayeka systemy socjalistyczne, które albo znoszą rynki (jak np. gdy środki produkcji są upaństwowione, eliminując w ten sposób rynki czynników produkcji w odniesieniu do dóbr kapitałowych), albo nie pozwalają na dostosowanie cen, albo pozwalają im na dostosowanie się tylko powoli (jak ma to miejsce w gospodarkach planowanych, w których ceny są ustalane przez władze centralne), dodatkowo zakłócają zdolność cen do koordynowania rozproszonej wiedzy.
Hayek dodał później do swojej analizy, najpierw zauważając, że wiedza, oprócz tego, że jest zlokalizowana, jest często milcząca (to znaczy dorozumiana, ale nie wyrażona jasno). Ze swej natury, milcząca wiedza nie może być artykułowana, ale wpływa na zachowanie ludzi i jest uchwycona w cenach rynkowych. Hayek zauważył również, że systemy cen dalekie są od pojedynczych wpływów i że inne instytucje społeczne pomagały w koordynowaniu ludzkich działań.
Ekonomia informacji jest obecnie ważną dziedziną ekonomii, a wielu teoretyków (m.in. Leonid Hurwicz, Sanford Grossman i Joseph Stiglitz) przypisuje Haykowi, że jako jedni z pierwszych podkreślił rolę cen rynkowych w przekazywaniu informacji. Co ciekawe, niektóre z poglądów Hayka na temat wiedzy (zwłaszcza jej cichego wymiaru) nie pasują tak łatwo do głównego nurtu ekonomii informacji, dlatego jego analizy mogą być postrzegane z równą sprawiedliwością jako stawiające wyzwania, jak i przewidujące dalszy rozwój sytuacji.
Krytyka socjalizmu i obrona klasycznych instytucji liberalnych
Przez całe życie Hayek krytykował socjalizm, często kontrastując go z systemem wolnych rynków. Chociaż jego wcześniejsza krytyka opierała się na przesłankach ekonomicznych, później wykorzystywał w swojej sprawie argumenty polityczne, etyczne i inne.
Same jego argumenty ekonomiczne miały wiele wymiarów. Hayek zauważył na przykład, że ceny rynkowe, które odzwierciedlają ocenę milionów uczestników rynku, są niezbędne dla kalkulacji przedsiębiorczych; pozwalają one właścicielom firm na wybór najbardziej przystępnych cenowo kombinacji technicznie możliwych do uzyskania nakładów. Hayek twierdził, że w świecie ciągłych zmian, w którym każda zmiana ceny powoduje, że uczestnicy rynku zmieniają swój popyt i podaż, co prowadzi do innych dostosowań, ad infinitum-niebudowany system może dopasować się do zdolności procesu rynkowego do ciągłego dostosowywania się do zmian. Twierdził on, że sam system rynkowy stanowi „procedurę odkrywania”, ponieważ dostarcza bodźców do odkrywania nowych produktów i procesów, jednocześnie rozpowszechniając informacje wśród uczestników rynku (np. konsumentów). Dzieje się tak dlatego, że przedsiębiorcy mają motywację, aby być czujnym i wykorzystywać nowo odkrytą lub stworzoną wiedzę. Hayek utrzymywał, że system rynkowy pomaga w koordynacji planów i korygowaniu błędów w świecie, w którym wiedza jest rozproszona, milcząca i specyficzna dla czasu i miejsca oraz w którym indywidualne przekonania mogą być błędne. Odwrotnie, ustalanie cen utrudnia koordynację; próby centralnego gromadzenia wiedzy nie pozwalają na najlepsze wykorzystanie zlokalizowanej i cichej wiedzy; a żaden system nie zapewnia takiej ilości informacji zwrotnych i bodźców do korygowania błędów w postrzeganiu, jak system rynkowy.
Okazjonalna surowość argumentów Hayeka musi być rozumiana w kontekście ich czasu. Pod koniec lat 30. wielu intelektualistów uważało, że kapitalizm zawiódł i że tylko poprzez planowanie ekonomiczne zachodnie demokracje mogą uniknąć totalitaryzmu, czy to faszystowskiego, czy komunistycznego. „Planowanie na rzecz wolności” stało się hasłem dnia wśród elit Europy Zachodniej.
To właśnie tej postawie politycznej Hayek przeciwstawiał się w „Drodze do pańszczyzny” i innych publikacjach. Zaczął od założenia, że w społeczeństwie obywatelskim każdy człowiek realizuje swój własny zestaw wartości. Wiele form planowania zakłada jednak implicite, że istnieje wspólny zbiór wartości; w przeciwnym razie niemożliwe byłoby osiągnięcie konsensusu co do tego, jak mają być rozdzielane środki. Hayek argumentował, że bez wspólnego zestawu wartości planiści nieuchronnie narzuciliby społeczeństwu pewien zestaw wartości. Innymi słowy, planiści rządowi nie mogliby wykonywać swoich zadań bez sprawowania kontroli poza sferą ekonomiczną i polityczną.
Hayek uważał więc, że jego przeciwnicy mają to dokładnie na odwrót. Planowanie raczej hamowałoby niż promowało wolność. Tylko wtedy, gdy system wolnorynkowy będzie powiązany z demokratycznymi instytucjami politycznymi, wolność wyboru będzie mogła się utrzymywać.
W Konstytucji Wolności i w innych miejscach Hayek określił instytucje społeczne, które jego zdaniem najskuteczniej osiągną cel wolności. Argumentował, że system wolnorynkowy w demokratycznej polityce, z prywatną sferą indywidualnej działalności, która jest chroniona przez silną konstytucję, z dobrze zdefiniowanymi i egzekwowanymi prawami własności, wszystkie rządzone przez rządy prawa, w których prawa są perspektywiczne, jednakowo egzekwowane, abstrakcyjnie określone i stabilne – będą wspierać zestaw instytucji, które zarówno pozwalają jednostkom realizować własne wartości, jak i pozwalają im jak najlepiej wykorzystać swoją lokalną wiedzę. W „Prawie, prawodawstwie i wolności” argumentował, że pojęcie „sprawiedliwości społecznej”, na które często powoływał się w obronie polityki nowoczesnego państwa opiekuńczego, jest bez znaczenia, ponieważ skupia się na rezultatach, a nie działaniach, a ponadto, że specjalne interesy są zobowiązane do manipulowania takimi moralnymi schematami redystrybucji, aby się wzbogacić.
Komponując ostateczny zestaw argumentów przeciwko socjalizmowi, Hayek dokonał rozróżnienia między „zamówieniami spontanicznymi” a „zamówieniami konstruowanymi”. Obawiał się, że wiele instytucji społecznych – wśród nich język, pieniądze, prawo zwyczajowe, kodeks moralny i handel – to przypadki spontanicznych zamówień. Nakazy te powstają w wyniku ludzkiego działania i powstają w wyniku dążenia jednostek do osiągnięcia celów, ale nie są wytworem ludzkiego projektu, ponieważ nikt nie zamierzał ich tworzyć. Przeżywają, ponieważ przynoszą korzyści społeczeństwom, które je praktykują. Hayek twierdził, że ze względu na ich „naukowe uprzedzenia” ci, których nazwał „racjonalistycznymi konstruktywistami”, nie uznawali, że instytucje mogą (i faktycznie tak jest) powstać spontanicznie, ani nie rozumieli, jak te instytucje mogą przynosić korzyści społeczeństwu. Dla porównania, „konstruowane porządki” często zawierają wady, ponieważ próby przeprojektowania, stworzenia lub zaplanowania instytucji społecznych przez planistów często mają niezamierzone, nieprzewidziane lub niekorzystne konsekwencje. Hayek powiązał swoją dyskusję na temat spontanicznych porządków z wcześniejszymi spostrzeżeniami na temat wiedzy z twierdzeniem, że spontanicznie tworzone porządki często są w stanie łatwiej przystosować się w środowiskach charakteryzujących się szybkimi zmianami i powszechną niepewnością wynikającą z rozproszenia wiedzy. Strukturalnym porządkom brakuje takiej zdolności adaptacyjnej.
Ekonomiczne argumenty Hayeka dotyczące żywotności socjalizmu okazały się wymowne. Na przełomie XXI i XXI w. niewielu było zwolenników centralnego planowania wśród ekonomistów, a nawet zwolennicy socjalizmu rynkowego doszli do wniosku, że przy próbie projektowania nowych systemów należy uwzględnić kwestie wiedzy, informacji i struktury zachęt zidentyfikowanych przez Hayeka.
Argumenty polityczne Hayeka w „Drodze do pańszczyzny” zostały przyjęte bardziej kontrowersyjnie. Wiele się zmienia, czy odczytuje się Hayka jako przepowiednię (w tym przypadku jego przewidywania dotyczące zachodnich demokracji nie miały miejsca), czy też jako ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem utraty indywidualnych swobód i naciskania na zestaw wspólnych wartości w systemach socjalistycznych. Wreszcie, jego argumenty dotyczące spontanicznych porządków uderzyły w akord wśród osób zainteresowanych badaniem złożonych systemów adaptacyjnych.
Granice nauk społecznych
Już we wczesnych pismach Hayek podkreślał ograniczoną rolę pracy empirycznej w ekonomii. Wynikało to po części z jego przynależności do austriackiej szkoły, której działalność ukształtowała się w wyniku „walki o metody” (Methodenstreit) z niemiecką szkołą historyczną ekonomistów na przełomie XIX i XX wieku. Strona austriacka podkreślała, że teoretyczne (w przeciwieństwie do czysto empirycznego) podejście do nauk społecznych jest zarówno możliwe, jak i owocne, a wszystkie obserwacje zakładają podstawowe ramy teoretyczne. W późniejszych dziesięcioleciach austriaccy ekonomiści sprzeciwili się wzrostowi znaczenia doktryn pozytywistycznych i innych radykalnie empirycznych w filozofii nauki.
Pierwszą krytykę tych podejść Hayek wyraził w swoim eseju „Scientism and the Study of Society” (1952). W późniejszych pracach Hayek zaczął rozróżniać między naukami badającymi zjawiska proste a tymi, które badają zjawiska złożone. W tych ostatnich dziedzinach utrzymywał, że nie da się precyzyjnie przepowiadać; możliwe są jedynie „przewidywania schematów” lub „wyjaśnienia zasady” działania mechanizmu. Tak jak biolodzy ewolucyjni, z teorią selekcji naturalnej, są w stanie wyjaśnić spekulacje, ale nie przewidzieć konkretnych przypadków zmiany gatunków w przyszłości, tak ekonomiści mogą wyjaśnić zasady, na jakich odbywa się kształtowanie cen, nie będąc w stanie przewidzieć ich przyszłego przebiegu.
Dziedzictwo – Friedrich August von Hayek
Podobnie jak w przypadku całej jego pracy, idee metodologiczne Hayka ukształtowały się na tle intensywnych debat nad wykonalnością i odpowiedniością alternatywnych systemów politycznych i gospodarczych. Jego najlepsze pomysły wykraczają poza okoliczności ich powstania. Jeśli Hayek ma swoją spuściznę, to jedna z jej części nieustannie przypomina, że ludzka wiedza jest ograniczona i że zrozumienie tego ograniczenia jest pierwszym krokiem w kierunku mądrości. Inną częścią jego przesłania jest to, że wiele instytucji społecznych utrzymuje się właśnie dlatego, że umożliwiają one ludziom przetrwanie i prosperowanie w świecie, w którym wiedza jest ograniczona i że próby stworzenia instytucji na nowo, często podejmowane z najlepszymi intencjami, były przyczyną wielu ludzkich nieszczęść.
