Prawa autorskie

665

Prawa autorskie – ogół przepisów prawnych określających uprawnienia przysługujące autorowi dzieła artystycznego, literackiego i naukowego oraz regulujących stosunki wynikające z powstawania danych dzieł.

Przedmiotem praw autorskich są wszelkie przejawy działalności twórczej o charakterze indywidualnym, ustalone w dowolnej formie, niezależnie od wartości, celu i sposobu wyrażania. Utwór podlega prawu autorskiemu od momentu jego powstania, nawet jeśli w formie niedokończonej. Ochrona udzielana jest autorowi bez względu na wszelkie formalności.

W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:

  • wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
  • plastyczne;
  • fotograficzne;
  • lutnicze;
  • wzornictwa przemysłowego;
  • architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
  • muzyczne i słowno-muzyczne;
  • sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
  • audiowizualne (w tym wizualne i audialne).

Treści nieobjęte prawem autorskim

Ochrona prawem autorskim nie obejmuje:

  • idee i pomysły (chyba że są wyrażone oryginalną formą);
  • urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;
  • akty normatywne lub ich urzędowe projekty;
  • opublikowane opisy patentowe lub ochronne;
  • proste informacje prasowe;
  • pomysły i tematy badawcze oraz teorie i fakty naukowe;
  • znane powszechnie od dawna formy plastyczne, przestrzenne lub muzyczne;
  • elementy utworów pozbawione charakteru twórczego, np.: typowe tabele, rysunki i zestawienia pozbawione oryginalnej koncepcji(np. alfabetyczne);
  • utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku;
  • utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji;
  • znaki firmowe użyte w celach informacyjnych.

PODMIOT PRAWA AUTORSKIEGO

Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Z brzmienia art.7 par. 1 pr. aut. wynika, że prawo autorskie służyć może nie tylko osobie fizycznej, która stworzyła dzieło, ale także i innym podmiotom – jednakże tylko wówczas, gdy wyraźnie stanowi o tym ustawa. Przyznanie w sposób oryginalny prawa autorskiego innej osobie niż twórca dzieła wywołuje w nauce prawa wątpliwości, jako że utwór może powstać jedynie w wyniku intelektualnej działalności człowieka. Z natury swej powstanie utworu jest związane z psychofizycznymi możliwościami człowieka. Nie może więc być mowy o powstaniu utworu, jeżeli jego stworzenie nie da się połączyć z działalnością człowieka.

WYGAŚNIĘCIE PRAWA AUTORSKIEGO

Autorskie uprawnienia osobiste są ściśle związane z osobą twórcy dzieła. Uzasadnia to powstanie pytania, czy wygasają one ze śmiercią pierwotnie uprawnionego, czy też trwają nadal, bez lub z ograniczeniem w czasie. Według naszej ustawy, a mianowicie zgodnie z art. 53 par. 2, „po śmierci twórcy, jeżeli nie wyraził on innej woli, z powództwem o ochronę autorskich dóbr osobistych mogą wystąpić: małżonek, rodzice, dzieci lub rodzeństwo twórcy”. Przepis ten przesądza zatem trwanie ochrony osobistej po śmierci twórcy, nie przesądzając jednak, czy jest to ochrona twórcy, jego bliskich czy też winna być ona realizowana w imię interesu publicznego. MonitorFX.pl