Prawa autorskie – ogół przepisów prawnych określających uprawnienia przysługujące autorowi dzieła artystycznego, literackiego i naukowego oraz regulujących stosunki wynikające z powstawania danych dzieł.
Przedmiotem praw autorskich są wszelkie przejawy działalności twórczej o charakterze indywidualnym, ustalone w dowolnej formie, niezależnie od wartości, celu i sposobu wyrażania. Utwór podlega prawu autorskiemu od momentu jego powstania, nawet jeśli w formie niedokończonej. Ochrona udzielana jest autorowi bez względu na wszelkie formalności.
W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
- plastyczne;
- fotograficzne;
- lutnicze;
- wzornictwa przemysłowego;
- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
- muzyczne i słowno-muzyczne;
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
- audiowizualne (w tym wizualne i audialne).
Treści nieobjęte prawem autorskim
Ochrona prawem autorskim nie obejmuje:
- idee i pomysły (chyba że są wyrażone oryginalną formą);
- urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;
- akty normatywne lub ich urzędowe projekty;
- opublikowane opisy patentowe lub ochronne;
- proste informacje prasowe;
- pomysły i tematy badawcze oraz teorie i fakty naukowe;
- znane powszechnie od dawna formy plastyczne, przestrzenne lub muzyczne;
- elementy utworów pozbawione charakteru twórczego, np.: typowe tabele, rysunki i zestawienia pozbawione oryginalnej koncepcji(np. alfabetyczne);
- utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku;
- utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji;
- znaki firmowe użyte w celach informacyjnych.
PODMIOT PRAWA AUTORSKIEGO
Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Z brzmienia art.7 par. 1 pr. aut. wynika, że prawo autorskie służyć może nie tylko osobie fizycznej, która stworzyła dzieło, ale także i innym podmiotom – jednakże tylko wówczas, gdy wyraźnie stanowi o tym ustawa. Przyznanie w sposób oryginalny prawa autorskiego innej osobie niż twórca dzieła wywołuje w nauce prawa wątpliwości, jako że utwór może powstać jedynie w wyniku intelektualnej działalności człowieka. Z natury swej powstanie utworu jest związane z psychofizycznymi możliwościami człowieka. Nie może więc być mowy o powstaniu utworu, jeżeli jego stworzenie nie da się połączyć z działalnością człowieka.
WYGAŚNIĘCIE PRAWA AUTORSKIEGO
Autorskie uprawnienia osobiste są ściśle związane z osobą twórcy dzieła. Uzasadnia to powstanie pytania, czy wygasają one ze śmiercią pierwotnie uprawnionego, czy też trwają nadal, bez lub z ograniczeniem w czasie. Według naszej ustawy, a mianowicie zgodnie z art. 53 par. 2, “po śmierci twórcy, jeżeli nie wyraził on innej woli, z powództwem o ochronę autorskich dóbr osobistych mogą wystąpić: małżonek, rodzice, dzieci lub rodzeństwo twórcy”. Przepis ten przesądza zatem trwanie ochrony osobistej po śmierci twórcy, nie przesądzając jednak, czy jest to ochrona twórcy, jego bliskich czy też winna być ona realizowana w imię interesu publicznego. MonitorFX.pl
