Urynkowienie, wprowadzenie konkurencji w sektorze publicznym w obszarach wcześniej podlegających bezpośredniej kontroli publicznej. W swoim najszerszym użyciu termin urynkowienie odnosi się do procesu przekształcania całej gospodarki z dala od planowanego systemu gospodarczego w kierunku większej organizacji rynkowej. Proces ten może obejmować liberalizację działalności gospodarczej (np. Zniesienie kontroli cen), ograniczenie regulacji i otwarcie systemu rynkowej alokacji zasobów.
W węższym ujęciu, urynkowienie odnosi się do zmian w sektorze publicznym, w których mechanizmy rynkowe i zachęty są wprowadzane w organizacjach publicznych lub publicznie regulowanych. Urynkowienie w tym sensie może obejmować reformy, które wprowadzają zlecanie na zewnątrz lub outsourcing elementów zamówień publicznych, kuponów dla klientów, stymulowanie konkurencji między dostawcami towarów i usług w zakresie finansowania publicznego lub tworzenie zachęt do przedsiębiorczej odpowiedzialności w zakresie dostarczania towarów i usług. Urynkowienie może zatem następować w różnym stopniu, od liberalizacji całej gospodarki lub sektora gospodarczego do wprowadzenia bardziej ograniczonej konkurencji w sektorze, w którym rząd nadal kontroluje wejście i wyjście oraz ustalanie cen. Wspólne dla tych różnych podejść jest to, że każde z nich w pewnym stopniu przesuwa się w kierunku kierowania produkcją i alokacją towarów i usług poprzez zachęty rynkowe, a nie bezpośrednie formy dowodzenia i kontroli lub sieciowe formy organizacji.
Chociaż urynkowienie często uzupełnia przejście w kierunku prywatyzacji, jest koncepcyjnie odrębne. Prywatyzacja polega na przejściu w kierunku większego prywatnego finansowania lub prywatnej własności towarów lub usług i może mieć miejsce zarówno przy zwiększonych zachętach do konkurencji rynkowej, jak i bez nich. Podobnie niektóre formy marketingu mogą wystąpić bez zmiany właściciela. Na przykład wiele rządów wprowadziło zachęty rynkowe w sektorze publicznym, tworząc „rynek wewnętrzny”, na którym organizacje publiczne konkurują ze sobą.
Podstawowym uzasadnieniem dla wprowadzenia na rynek jest to, że zwiększona konkurencja w sektorze będzie stymulować wzrost wydajności. Prace nad reformami usług użyteczności publicznej lub regulowanych sugerują, że zagrożenie wejścia konkurenta może być wystarczające do stymulowania znacznego wzrostu wydajności na rynkach towarów i usług, nawet bez bezpośredniej prywatyzacji własności. Ta logika jest kluczowa dla większości teorii ekonomicznych, które opowiadają się za zyskami związanymi z organizacjami rynkowymi. W bardziej ograniczonej formie argumenty te zostały przedstawione w literaturze na temat reformy administracji publicznej. W szczególności naukowcy z nowej szkoły zarządzania publicznego argumentowali, że wprowadzenie zachęt konkurencyjnych lub rynkowych w sektorze publicznym zamiast publicznego monopolu stymuluje większą wydajność, innowacyjność i ogólną wydajność.
Wiele krajów wprowadziło znaczące reformy rynkowe, ze szczególnie dramatycznymi skutkami w krajach wychodzących z gospodarek socjalistycznych na przełomie tysiącleci. Reforma tych nierynkowych gospodarek była najbardziej widoczna w okresie tzw. Wielkiego Wybuchu na początku lat dziewięćdziesiątych w krajach postsowieckich. Reformy te szybko przestawiły się z planowania gospodarczego na gospodarkę rynkową i często łączyły hurtową prywatyzację gospodarki państwowej z przejściem na rynek w zakresie liberalizacji cen i ograniczenia regulacji. Niektórzy komentatorzy argumentowali, że wprowadzanie na rynek wcześniej socjalistycznych gospodarek nastąpiło zbyt szybko i zostało przeprowadzone w zbyt fragmentaryczny sposób, aby wesprzeć towarzyszące im masowe prywatyzacje, prowadząc w ten sposób do niskiego poziomu faktycznej konkurencji.
Urynkowienie było również wspólną strategią w reformie sektora publicznego w gospodarkach rynkowych. Wiele krajów zaczęło wprowadzać na rynek usługi komunalne i inne usługi publiczne od wczesnych lat 80. Na przykład w obszarze usług użyteczności publicznej, takich jak energia elektryczna i telekomunikacja, niektóre kraje, takie jak Wielka Brytania, podjęły działania w kierunku zarówno wprowadzenia na rynek, jak i prywatyzacji tych sektorów, podczas gdy w Norwegii i Szwecji wprowadzono na rynek przede wszystkim w sektorze publicznym. W obu przypadkach rynki energii i komunikacji zostały otwarte na większą konkurencję, a obecni dostawcy zostali przekształceni w podmioty korporacyjne i powierzono im odpowiedzialność za reagowanie na zachęty rynkowe. Chociaż wprowadzanie na rynek było rzadziej stosowane w publicznych usługach społecznych, takich jak opieka zdrowotna, edukacja i opieka społeczna, wiele krajów wprowadziło również elementy rynkowe w tych obszarach. Reformy te obejmują na przykład wprowadzenie bonów szkolnych w publicznych systemach edukacji, podział nabywcy-usługodawcy na systemy opieki zdrowotnej oraz udzielanie zamówień na usługi opieki nad osobami starszymi.
