Aureus była to podstawowa złota jednostka monetarna starożytnego Rzymu i świata rzymskiego. Początkowo nazywano ją nummus aureus (“złoty pieniądz”), lub denarius aureus bita od I w. p.n.e. do początków IV w.
Ranga aureus’a wzrosła za panowania Oktawiana Augusta, który wprowadził ją na stałe do systemu monetarnego, wybijając znaczne ilości złotych monet – głównie w centralnej mennicy cesarskiej założonej w Lugdunum. Aureusy cesarza Oktawiana ważyły 7,79 g[c] (42 sztuki za funta). Ich wartość została ustalona przez władcę na 25 denarów. Ze względu na wzrost ceny srebra w stosunku do ceny złota w kolejnych latach I wieku n.e., przy zachowaniu (do czasów Nerona) stopy menniczej wprowadzonej przez cesarza Augusta, rentowność emisji denarów malała, co doprowadziło do dużego spadku ich emisji i wzrostu liczby emitowanych aureusów. W pierwszym wieku, z wyjątkiem czasów Wespazjana (69-79), przeprowadzono jednoczesną emisję aureusów i denarów tego samego typu (tj. o tym samym wyglądzie – identyczny wizerunek na rewesie i legendzie). Na awersie zawsze znajdowało się przedstawienie cesarza z napisami zawierającymi jego imiona (tytuły).
Koniec Aureus’a
Konstantyn Wielki zlikwidował Aureus’a, reformując system monetarny Cesarstwa i wprowadzając nową złotą monetę, solid (309/311) , która była w rzeczywistości bezpośrednią kontynuacją Aureus’a. Nowa moneta była wykorzystywana jako podstawowa złota moneta rzymska, a później bizantyjska do końca XI wieku.
