Holding (Spółka holdingowa) – korporacja posiadająca wystarczająco dużo akcji z prawem głosu w jednej lub kilku innych spółkach, aby sprawować nad nimi kontrolę. Korporacja, która istnieje wyłącznie w tym celu, nazywana jest czystą spółką holdingową, natomiast ta, która prowadzi również własną działalność gospodarczą, nazywana jest spółką holdingową.
Spółka holdingowa zazwyczaj posiada większość udziałów w spółce zależnej, ale jeżeli własność pozostałych udziałów jest szeroko rozpowszechniona, nawet własność mniejszościowa może wystarczyć do sprawowania kontroli nad spółką holdingową. Spółka holdingowa zapewnia środki pozwalające na skoncentrowanie kontroli nad kilkoma spółkami przy minimalnym poziomie inwestycji. Korzystanie ze spółki holdingowej jest prostsze z prawnego punktu widzenia i tańsze niż inne sposoby przejęcia kontroli nad inną spółką, takie jak łączenie lub konsolidacja. Spółka holdingowa jest w stanie czerpać korzyści z wartości firmy i reputacji spółki zależnej, ale jej odpowiedzialność jest ograniczona do części akcji spółki zależnej, które posiada. Te i inne czynniki sprawiają, że spółki holdingowe są skuteczną formą organizacji zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Spółka dominująca w korporacji konglomeracyjnej jest zazwyczaj spółką holdingową.
Istota struktur holdingowych
Spółki holdingowe mają osobowość prawną niezależnie od tego, czy są spółkami zależnymi (córki) czy uzależniającymi (spółki dominujące). Jednak zdolność spółek dominujących do podejmowania decyzji dotyczących zarządzania nimi oznacza, że mamy do czynienia z organizacją o stosunkowo stabilnych zależnościach i pewnej hierarchii. Nie można jednak zaakceptować stanowiska, z którym spółka dominująca identyfikuje się jedynie ze spółką jawną. W skład holdingu wchodzą co najmniej dwa podmioty prawne i gospodarcze – podmiot dominujący i podmiot kontrolowany. Istotą holdingu jest jednak więź, która łączy te podmioty.
Zalety i wady struktur holdingowych
Do zalet spółek holdingowych należą:
- Zwiększone poczucie odpowiedzialności za wyniki spółek zależnych i zwiększona motywacja do innowacji ze strony ich organów zarządzających, w odniesieniu do struktur podziału. Wyniki pracy, w tym przypadku w bardzo wyraźny sposób, utożsamiane z podmiotem gospodarczym.
- Ograniczenie negatywnych skutków związanych z podejmowaniem działań w obszarach wysokiego ryzyka. Jednostka dominująca, poprzez wyodrębnienie samodzielnego podmiotu gospodarczego, ogranicza ryzyko tylko do wysokości udziałów w kapitale tego podmiotu.
- Silna zachęta dla inwestorów zewnętrznych do angażowania środków w projekty realizowane przez spółki zależne. W przypadku struktury podziału, zainwestowany kapitał jest tracony w całej organizacji biznesowej; w przypadku spółki holdingowej inwestor staje się udziałowcem spółki zależnej, której kapitał jest tylko częścią całej organizacji. Za te same pieniądze inwestor otrzymuje znacznie większy wpływ na zarządzanie wybraną spółką holdingową.
- Ograniczenie ryzyka inwestycyjnego przez kapitał zewnętrzny. Inwestor zewnętrzny angażuje kapitał tylko w spółkę, którą uważa za wartą zachodu, albo ze względu na jej szczególną efektywność, albo ze względu na jej produkty. Nie ponosi on jednak ryzyka związanego np. z niską wydajnością innych spółek zależnych holdingu lub całej organizacji holdingowej. Inwestorzy zewnętrzni starają się czasem przejąć udziały swoich spółek zależnych poprzez stopniowe wykupywanie.
Z drugiej strony, do wad spółki holdingowej należą
- Potrzeba specjalnego nadzoru ze strony kierownictwa w zakresie przepływu informacji. Błędy i pominięcia w tej dziedzinie mogą nawet prowadzić do utraty koordynacji pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami.
- Możliwość wywierania przez spółkę dominującą nadmiernego wpływu na jej spółki zależne.
- Możliwość nieuwzględnienia interesów poszczególnych spółek zależnych – zwłaszcza słabszych uczestników – w strategii całej spółki holdingowej.
