Definicja: Kryzys finansowy to sytuacja, w której zachodzą nagłe zmiany na rynku finansowym, związane głównie z niewystarczającą płynnością lub niewypłacalnością banków, instytucji finansowych lub innych podmiotów, powodujące spadek produkcji lub pogłębienie już istniejącego spadku.
Rodzaje kryzysów finansowych
- kryzys bankowy,
- kryzys walutowy,
- kryzys zadłużenia zagranicznego,
- kryzys systemu finansowego.
Przebieg kryzysu finansowego
Kryzys finansowy często przebiega według następującego schematu:
- liberalizacja przepływów kapitałowych przyciąga kapitał zagraniczny, co ożywia gospodarkę i przyciąga nowych inwestorów
- stymulowanie akcji kredytowej na rynku krajowym, zwiększenie podaży pieniądza
- wzrost cen akcji i nieruchomości
- wzrost aktywów przedsiębiorstw, które mogą służyć jako zabezpieczenie kredytów
- dobra sytuacja gospodarcza, wzrost gospodarczy i napływ kapitału powodują wzrost kursu waluty krajowej
- wzrost gospodarczy i niezdolność do subsydiowania importu produkcją krajową, przyspiesza tempo importu
- wzrost kursu walutowego i silny popyt krajowy ograniczają eksport
- tworzy się i rośnie nierównowaga w bilansie handlowym i płatniczym (dalsze podtrzymywanie wzrostu gospodarczego i dobrobytu, napływ kapitału zagranicznego, niesie ze sobą czynniki kryzysowe).
- obawa przed dalszym pogłębianiem się nierównowagi zewnętrznej prowadzi do zaostrzenia polityki pieniężnej (wyższe stopy procentowe).
- wysokie stopy procentowe przyciągają nowy kapitał
- waluta krajowa nadal rośnie.
- firmy krajowe zaciągają tańsze kredyty za granicą, a następnie przeliczają je na walutę krajową
- co skutkuje dalszym wzrostem rezerw walutowych i dalszym napływem kapitału.
- nagromadzenie zewnętrznej obsługi zadłużenia przez przedsiębiorstwa krajowe powoduje pogorszenie bilansu płatniczego
- silna presja walut obcych na rynek krajowy, wynikająca ze zwiększonej świadomości możliwości załamania się waluty krajowej
- ostra deprecjacjacja waluty krajowej (rezerwy banku centralnego okazują się niewystarczające)
- załamanie
- skutki załamania są przenoszone na inne sfery gospodarki.
- deprecjacjacja waluty zwiększa trudności w spłacie (przedsiębiorstwa mają trudności ze spłatą długów, ich zobowiązania się pogarszają)
- spekulanci zwiększają pożyczki krótkoterminowe poprzez podwyższenie stóp procentowych.
- wzrost stóp procentowych przy spadku kursów walutowych pogarsza sytuację finansową banków i przedsiębiorstw
- wzrost oprocentowania depozytów, bez możliwości podwyższenia oprocentowania udzielonych pożyczek
- spadek cen akcji i nieruchomości oznacza straty dla banków i spółek
- koszty przywozu rosną
- banki nie są w stanie wspierać przedsiębiorstw
- niezdolność przedsiębiorstw do wywiązania się ze swoich zobowiązań skutkuje masowymi bankructwami
Światowy kryzys gospodarczo-finansowy od 2007r. do 2009r.
Światowy kryzys gospodarczy i finansowy został wywołany przez sytuację na rynku finansowym w USA w 2007 r., która miała największy wpływ na światowy kryzys gospodarczy i finansowy. Pęknięcie bańki na rynku nieruchomości przyczyniło się do recesji światowej gospodarki. Kredyty hipoteczne były bardzo chętnie udzielane podmiotom nieposiadającym wystarczającej zdolności kredytowej.
Inne przyczyny to m.in. sytuacje:
- Makroekonomiczne
- Mikroekonomiczne
Pierwsza z nich dotyczy skali globalnej nierównowagi. Głównymi przyczynami zidentyfikowanymi w tym obszarze są nadwyżki w gospodarkach wschodzących (kraje arabskie eksportujące ropę naftową oraz kraje azjatyckie, takie jak Chiny) oraz słabo rozwinięte systemy pośrednictwa finansowego utrudniające skuteczne inwestycje w takich krajach. Z drugiej strony w krajach rozwiniętych było odwrotnie. Szczególnie w Ameryce Północnej stopa oszczędności była zbyt niska. Ważnym czynnikiem przyczyniającym się do pogłębienia tych problemów była wschodząca, odporna gospodarka chińska w ogólnej gospodarce światowej.
Innym powodem makroekonomicznym było to, że realne stopy procentowe przez długi czas pozostawały niskie. W krajach rozwiniętych spowodowało to szybki wzrost cen kredytów i aktywów (surowców, nieruchomości i akcji). W konsekwencji pojawiły się bańki spekulacyjne. Podsumowując, boom na kredyty hipoteczne, zwiększony popyt na zadłużenie gospodarstw domowych oraz poszukiwanie wysokopłacalnych stóp zwrotu przez instytucje finansowe doprowadziły do poważnych zaburzeń równowagi i nierównowagi w wielu krajach.
Druga dotyczy sytuacji mikroekonomicznej. Problemy wskazują tutaj na kwestie związane z funkcjonowaniem systemów finansowych i podmiotów finansowych. Wymienione tu przyczyny to m.in.
- Wadliwa struktura, w której menedżerowie zwracali uwagę jedynie na wysokie stopy zwrotu.
- Błędy w wycenie i pomiarach
- Słaba struktura nadzorcza
- Słaby system regulacyjny
Czynniki te, we wspólnej interakcji, przyczyniły się do zwiększenia wielkości dźwigni finansowej. W czasie światowego kryzysu instytucje finansowe musiały znaleźć nowe źródła finansowania, aby spłacić swoje długi. Konsekwencją tego była drastyczna redukcja środków pieniężnych na wielu rynkach oraz spadek cen aktywów, w tym również w krajach nazywanych “rynkami wschodzącymi”. Wysoka dźwignia finansowa doprowadziła do sytuacji, w której niewielka utrata aktywów doprowadziła do poważnych problemów z wypłacalnością instytucji finansowych.
