Podatek progresywny, podatek nakładający większe obciążenia (w stosunku do zasobów) na bogatszych. Przeciwnie, podatek regresywny, który nakłada mniejsze obciążenie na bogatych. Progresywność podatkowa opiera się na założeniu, że pilność potrzeb wydatkowych zmniejsza się wraz ze wzrostem poziomu wydatków (ekonomiści nazywają to zmniejszającą się marginalną użytecznością konsumpcji), tak aby bogaci ludzie mogli sobie pozwolić na płacenie wyższej części swoich zasobów w podatkach.
Pomiar stopnia progresywności podatkowej jest koncepcyjnie problematyczny. Pierwsza trudność polega na określeniu odpowiedniej jednostki do pomiaru zasobów. Porównajmy na przykład system, w którym płace poszczególnych osób są opodatkowane według stawki progresywnej (“indywidualna podstawa opodatkowania”) z systemem, w którym łączne wynagrodzenia członków gospodarstwa domowego są opodatkowane według stawki progresywnej (“podstawa opodatkowania gospodarstwa domowego”). Łatwo jest skonstruować przykłady, w których każdy z systemów może wyglądać na bardziej progresywny niż pozostałe, w zależności od rozkładu dochodów w obrębie i pomiędzy gospodarstwami domowymi oraz od tego, czy progresywność jest obliczana przez porównanie osób fizycznych czy gospodarstw domowych. Porównanie staje się jeszcze trudniejsze, gdy próbuje się ocenić progresywność w różnych strukturach gospodarstw domowych: Czy gospodarstwo domowe z jednym żywicielem rodziny i dochodem 100 000$ jest w lepszej czy gorszej sytuacji niż gospodarstwo domowe z dwoma żywicielami rodziny, których łączny dochód wynosi 130 000$? Aby zmierzyć progresywność, na takie pytania należy udzielić precyzyjnej ilościowej odpowiedzi.
Innym problemem jest zdefiniowanie ram czasowych, w których progresywność powinna być obliczana. Dany program może być regresywny, gdy bada się go na podstawie danych rocznych, ale progresywny, gdy rozważa się go przez całe życie. Na przykład podatki na ubezpieczenie społeczne w Stanach Zjednoczonych są pobierane tylko do wysokości dostosowanego do inflacji limitu płac, co oznacza, że płace powyżej tego limitu są wolne od tego konkretnego podatku. W związku z tym rozpatrywany sam w sobie podatek od ubezpieczeń społecznych wydaje się regresywny, ponieważ osoby o niskich dochodach płacą proporcjonalnie większą część swoich dochodów w ramach podatków od ubezpieczeń społecznych. Jednak płacenie podatków od ubezpieczeń społecznych uprawnia podatnika do przyszłych świadczeń, które są silnie progresywne, a przez całe życie pracownicy o niskich wynagrodzeniach uzyskują lepszy zwrot ze składek na ubezpieczenie społeczne niż pracownicy wysokopłatni. Dlatego też z perspektywy całego życia amerykański podatek od ubezpieczeń społecznych jest progresywny, nawet jeśli w danym momencie wydaje się być regresywny.
