Społeczeństwo postindustrialne, społeczeństwo charakteryzujące się przejściem od gospodarki opartej na produkcji do gospodarki opartej na usługach, przejściem, które jest również związane z późniejszą restrukturyzacją społeczną. Postindustrializacja jest kolejnym krokiem ewolucyjnym od społeczeństwa uprzemysłowionego i jest najbardziej widoczna w krajach i regionach, które jako jedne z pierwszych doświadczyły rewolucji przemysłowej, takich jak Stany Zjednoczone, Europa Zachodnia i Japonia.
Amerykański socjolog Daniel Bell po raz pierwszy ukuł termin postindustrialny w 1973 roku w swojej książce The Coming of Post-Industrial Society: A Venture in Social Forecasting, która opisuje kilka cech społeczeństwa postindustrialnego.
Społeczeństwa postindustrialne charakteryzują się takimi cechami:
- Przejście od produkcji dóbr do produkcji usług, przy czym bardzo niewiele firm bezpośrednio produkuje jakiekolwiek dobra.
- Zastąpienie ręcznych robotników fizycznych pracownikami technicznymi i zawodowymi – takimi jak inżynierowie informatycy, lekarze i bankierzy – jako bezpośredniej produkcji towarów jest przenoszone gdzie indziej.
- Zastąpienie wiedzy praktycznej wiedzą teoretyczną.
- Większą uwagę zwraca się na teoretyczne i etyczne konsekwencje nowych technologii, co pomaga społeczeństwu uniknąć niektórych negatywnych cech wprowadzania nowych technologii, takich jak wypadki środowiskowe i masowe, powszechne przerwy w dostawie prądu.
- Rozwój nowszych dyscyplin naukowych – takich jak te, które dotyczą nowych form technologii informacyjnych, cybernetyki lub sztucznej inteligencji – w celu oceny teoretycznych i etycznych implikacji nowych technologii.
- Większy nacisk na uczelnie wyższe i instytuty politechniczne, które tworzą absolwentów tworzących i kierujących nowymi technologiami o kluczowym znaczeniu dla społeczeństwa postindustrialnego.
- Oprócz ekonomicznych cech społeczeństwa postindustrialnego, zmieniające się wartości i normy odzwierciedlają zmieniające się wpływy na społeczeństwo. Na przykład outsourcing wytworzonych dóbr zmienia sposób postrzegania i traktowania cudzoziemców lub imigrantów przez członków społeczeństwa. Ponadto, osoby wcześniej zatrudnione w sektorze produkcyjnym nie mają jasno określonej roli społecznej.
Istnieje szereg bezpośrednich skutków postindustrializmu dla społeczności. Po raz pierwszy termin “społeczność” kojarzy się mniej z bliskością geograficzną, a bardziej z rozproszonymi, lecz podobnie myślącymi jednostkami. Postępy w telekomunikacji i Internecie sprawiają, że telepraca staje się coraz bardziej powszechna, oddalając ludzi od miejsca pracy i ich współpracowników.
Relacja pomiędzy produkcją a usługami zmienia się w społeczeństwie postindustrialnym. Przejście do gospodarki opartej na usługach oznacza, że produkcja musi mieć miejsce gdzie indziej i często jest zlecana na zewnątrz (tzn. wysyłana z firmy do zakontraktowanego dostawcy) gospodarkom przemysłowym. Podczas gdy daje to złudzenie, że społeczeństwo postindustrialne opiera się jedynie na usługach, jest ono nadal silnie związane z tymi gospodarkami przemysłowymi, do których produkcja jest zlecana na zewnątrz.
