Wartość dodana – przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji lub tworzenia usługi. Źródłem wartości dodanej jest praca. W działalności gospodarczej jest to różnica między całkowitym przychodem ze sprzedaży a całkowitymi kosztami zasobów zewnętrznych zużytych do produkcji (surowców, energii i usług zewnętrznych związanych z daną produkcją).
OPIS
W ekonomii wartość dodana oznacza przyrost wartości dóbr w wyniku procesu produkcji[1]. Aby obliczyć wartość dodaną, od wartości dóbr finalnych należy odjąć wartość dóbr pośrednich zużytych do produkcji. Dobra pośrednie to dobra częściowo przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji w przedsiębiorstwie. Dobra finalne to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika.
W rachunkowości, wartość dodana to wartość uzyskana przez pomniejszenie sprzedaży o materiały i usługi nabyte z zewnątrz. Koncepcja ta opiera się na założeniu, że sprzedaż osiągnięta przez firmę jest rezultatem zakupu surowców i usług oraz pracy wykonanej przez zatrudnionych (kapitał ludzki) i kapitał finansowy (kapitał własny i obcy). Jeśli firma produkuje dobra pośrednie, jej przychody ze sprzedaży wlicza się jako koszty jej klientom. W tym przypadku, wytworzona wartość dodana nie będzie liczona podwójnie. Gdy dobra i usługi nabywa ostateczny konsument, cena zawiera całą wartość dodaną, wytworzoną na każdym etapie procesu produkcji.
KREOWANIE WARTOŚCI DODANEJ
Wartość dodaną można kreować za pomocą:
- jakości i cech produktów,
- jakości i cech usług,
- jakości obsługi,
- wizerunku marki – często zależy od wymienionych wyżej czynników.
Wartość dodana kreowana przez firmę i postrzegana przez klientów nie musi być tożsama. To rynek i konsumenci ustalają jak jest w istocie. Marketingowa wartość dodana to pojęcie bardzo abstrakcyjne, które można interpretować subiektywnie. Podobnie jest z wartością konsumencką – poziomem standardu produktów i usług jak i systematyzowaniem pozycji marki. Wartość dodana zmienia się również w czasie. To co dziś uchodzi za luksus jutro może (ale nie musi) stać się standardem.
SPRAWOZDANIE Z WARTOŚCI DODANEJ
Struktura tego sprawozdania obejmuje sekcję sprzedaży i kosztów zewnętrznych, czyli ustalenie rozmiarów wartości dodanej oraz sekcję podziału wartości dodanej. Jest to, zatem rodzaj przekształconego rachunku zysków i strat. Poniższe zestawienie przedstawia przykład sprawozdania:
| Sprzedaż | 102 300 |
| Zakupione materiały i usługi | 72 100 |
| Wartość dodana | 30 200 |
| A. | Wypłaty dla pracowników (płace, premie, dodatki, nagrody) | 17 300 |
| B. | Wypłaty dla kapitałodawców: | 1 500 |
| – | Odsetki | 600 |
| – | Dywidendy | 900 |
| C. | Wypłaty dla budżetów: | 3 100 |
| – | Podatek dochodowy | 2 700 |
| – | Inne podatki | 400 |
| D. | Utrzymanie i powiększenie aktywów: | 8 300 |
| – | Amortyzacja | 1 800 |
| – | Podział zysku | 6 500 |
| WARTOŚĆ DODANA (A+B+C+D) | 30 200 |
Cele sprawozdania
- Wykazanie wartości dodanej do zakupionych materiałów i usług w rezultacie działalności firmy w danym okresie.
- Podział wartości dodanej: najpierw dla pracowników, później dla dostarczycieli środków finansowych, a na końcu dla zapewnienia rozwoju firmy.
- Dostarczenie informacji o oceny efektywności wykorzystania dwóch wymienionych czynników (kapitał ludzki i finansowy).
Stworzenie oryginalnego sprawozdania można osiągnąć przez rozwinięcie informacji dotyczących kapitału społecznego. Oprócz wykazywania ogólnej kwoty przekazanej pracownikom należałoby zamieścić bardziej szczegółowe informacje, w których zostanie ukazana relacja między zarobkiem rzeczywistym pracownika a wynagrodzeniem normatywnym, minimalnym przy danym stażu. W rezultacie powstaje obfite źródło informacji, które może być pomocne przy analizie płac i decyzjach w tym zakresie, jest to także ocena stanu płac w firmie.
EKONOMICZNA WARTOŚĆ DODANA
Ekonomiczna wartość dodana (ang. Economic Value Added, EVA) to inaczej zysk ekonomiczny. Jest jedną z najbardziej popularnych metod pomiaru wartości firmy. Miara ta informuje czy dana firma kreuje wartość dla właścicieli. Bazuje ona na zasadzie osiągnięcia przez firmę stopy zwrotu z całego zainwestowanego kapitału o wartości przewyższającej jego koszt.
Wartość dodana (żargon)
Jest to różnica pomiędzy wartością wkładu a wartością produktu (patrz podatek VAT w Kompendium terminów z zakresu rachunkowości po polsku i angielsku). Jednakże znaczenie terminu jest szersze i odnosi się do dostarczania przez firmy klientom czegoś więcej niż istniejące konkurencje. Często kwestia, czy i jak nowa oferta odróżnia się od tego, co jest już dostępne na rynku, pojawia się w kontekście nowej działalności biznesowej. Myśląc tym tokiem, możemy (miejmy nadzieję) powiedzieć: „Wartość dodana tej książki istnieje w dawaniu Czytelnikom wiedzy, której nie mieli wcześniej”.
