Wiedza a ryzyko

1214

Zanim dana osoba będzie mogła podjąć działanie, musi wiedzieć, jak korzystać z zasobów, aby osiągnąć swój cel. Orientacja jest zatem warunkiem wstępnym działalności człowieka. Nie oznacza to jednak, że nie popełnia błędów. Czasami wiedza, którą podążał, okazuje się błędna i nie osiąga swojego celu.
Znając prawa rządzące przyrodą, człowiek może właściwie je wykorzystać w procesie produkcyjnym. To dzięki wiedzy technologicznej ludzie rozwijają i ulepszają kolejne innowacje, dzięki którym cieszymy się coraz wyższym standardem życia. Jednak poznanie rzadko nosi znamiona doskonałości. W przypadku wielu zjawisk naturalnych nie możemy powiedzieć, że one wystąpią na pewno, ale jedynie, że ich wystąpienie jest prawdopodobne w sensie ilościowym. Na przykład na podstawie danych meteorologicznych z przeszłości możemy określić ilościowe prawdopodobieństwo suszy na danym obszarze, ale nie można powiedzieć, czy dana katastrofa nastąpi w danym roku.

Teoria prawdopodobieństwa umożliwia odpowiednie przygotowanie osoby na dane zjawisko. Może się zabezpieczyć przed suszą. Zastosowanie teorii prawdopodobieństwa jest jednak ograniczone tylko do przypadków, które są powtarzalne i można je rozpoznać statystycznie. W praktyce oznacza to, że możesz określić ilościowe prawdopodobieństwo trafienia „szóstki” w loterii, wystąpienia jakiegoś zjawiska meteorologicznego lub produkcji wadliwych towarów.

Jednak oprócz fizycznego aspektu ludzkiej aktywności istnieje także sfera psychiczna. Człowiek jest z natury kreatywny i zmienny. Wszystkie zjawiska leżące na płaszczyźnie mentalnej są wyjątkowe. Z tego powodu nigdy nie możemy być pewni tych zjawisk, ani nie możemy oszacować prawdopodobieństwa ich wystąpienia. Nigdy nie będziemy w stanie oszacować prawdopodobieństwa popytu na dany produkt ani opracować konkretnej innowacji. A co najważniejsze, nie możemy przewidzieć przyszłego stanu naszej wiedzy.

Fakt ten oznacza, że ​​wiele modeli matematycznych stosowanych przez ekonomistów nie w pełni odzwierciedla zjawiska ekonomiczne. Ponadto w fizycznym procesie produkcyjnym trzeba wykorzystywać wiedzę o konkretnych okolicznościach czasu i miejsca, a nie tylko osiągnięcia naukowe. Ta wiedza jest z natury indywidualna i rozproszona, co czyni ją dostępną tylko dla użytkownika i niemożliwą do usystematyzowania, i która często jest wynikiem prób i błędów. Na przykład rolnik, który od dziesięcioleci sieje pola, doskonale wie, które rośliny najlepiej u niego rosną, chociaż nie musi wiedzieć, dlaczego te i prawdopodobnie nikogo, nawet gdyby miał najnowszą wiedzę z zakresu botaniki, będzie wiedział lepiej niż ten rolnik.

Żaden model matematyczny, bez względu na to, jak skomplikowany, nie może być nigdy użyty do przewidywania przyszłego stanu rynku pod względem pewności lub prawdopodobieństwa ilościowego. Brak postępów w dziedzinie nauk społecznych i ekonomicznych zmieni fakt, że przyszłość jest niepewna i ludzie muszą liczyć się z nieskutecznością swoich działań.