Jak nie trudno się domyślić, rynek walutowy to miejsce, gdzie dochodzi do handlu walutami. Terminologia Banku Rozrachunków Międzynarodowych jasno wskazuje, że w jego skład wchodzi rynek kasowych transakcji walutowych (transakcje spot) oraz rynek walutowych instrumentów pochodnych. W skład tej drugiej grupy wchodzą transakcje terminowe, m.in. outright forwards, swapy walutowe, opcje walutowe czy inne walutowe instrumenty pochodne na przykład kontrakty futures, które są najprostsze i najtańsze do handlu.

Należy zwrócić uwagę, że obecnie obroty rynku walutowego zostały zdominowane przez transakcje o charakterze spekulacyjnym, których celem jest wypracowanie zysku wynikającego z różnic kursowych. Niegdyś o obrocie decydowały transakcje, które wiązały się z międzynarodową wymianą dóbr i usług. Aktualnie, obrót wynikający stricte z tej działalności stanowi zdecydowanie mniejszą część. Wszystko za sprawą postępującej liberalizacji rynków finansowych, która w pewnym stopniu odpowiada za rozwój spekulacji m.in. na walutach. Istotny w tym wszystkim był rok 1973, na kiedy datuje się start okresu płynnych kursów walutowych.

Kurs walutowy jest w głównej mierze wypadkową popytu i podaży. Ten pierwszy czynnik warunkowany jest m.in. przez wysokość krajowego importu dóbr i usług. Wpływ na niego ma również wysokość zakupów aktywów za granicą. Podaż z kolei kształtuje eksport dóbr i usług jak również to jak wielki jest rozmiar dopływu zagranicznej waluty. Mowa tu o przekazach pieniężnych z zagranicy, krajowych bezpośrednich inwestycjach zagranicznych oraz krajowych inwestycjach portfelowych. Nie zapominajmy również o dochodach, które płyną od turystów. Obecna kondycja gospodarki państwa jak również jej oczekiwany stan w przyszłości odgrywa również istotną rolę w utrzymaniu poziomu równowagi na rynku walutowym.

Nie zapominajmy o istotnym znaczeniu „spekulacji walutowej”, która równie silnie wpływa na ceny walut. To właśnie często ten czynnik jest kluczowy w sprawnym działaniu całego rynku FX. Spekulacja właśnie jest silnie związana z międzynarodowym przepływem kapitału. To dzięki niej występuje duża płynność instrumentów. A dzięki niej bez problemu możemy kupić lub sprzedać parę walutową w każdym momencie działania rynku.

Rynek walutowy – DLACZEGO WARTO?

Rynek Forex jest rynkiem, na którym uczestnicy dokonują wymiany walut. Dzięki globalnemu zasięgowi jest to największy rynek finansowy na świecie. Zgodnie z danymi podanymi przez Bank Rozliczeń Międzynarodowych (Bank for International Settlements) średnie dzienne obroty w kwietniu 2013 roku przekroczyły 5 bilionów dolarów. Jeszcze niedawno rynek walutowy był obszarem zarezerwowanym jedynie dla instytucji finansowych i dużych korporacji. Dynamiczny rozwój Internetu umożliwił rozwój wielu detalicznych platform walutowych. W ten sposób na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat Forex stał się dostępny praktycznie dla każdego. Inwestor, który chciałby zostać uczestnikiem rynku Forex, musi wpłacić niewielki depozyt wstępny oraz posiadać komputer z dostępem do Internetu.

Rynek walutowy FOREX – RYNEK WIELU MOŻLIWOŚCI

Charakterystyczną cechą rynku Forex jest możliwość inwestowania zarówno na wzrostach, jak i spadkach wartości poszczególnych walorów. Inwestorzy na rynku walutowym zazwyczaj nie inwestują w pojedyncze waluty, ale w kontrakty CFD na pary walutowe. Kontrakt CFD (Contract for Differences) jest kontraktem na różnice kursowe, natomiast para walutowa jest to wartość jednej waluty wyrażona w innej walucie. Inwestorzy na platformach transakcyjnych mogą zawierać zarówno transakcje kupna, jak i sprzedaży. Jeżeli Inwestor uważa, że dana waluta umocni się względem drugiej, czyli kurs wzrośnie – wtedy kupuje. Jeżeli uważa, że dana waluta straci na wartości względem drugiej, czyli kurs spadnie – wtedy sprzedaje, mimo że faktycznie nie posiada danej waluty. W ten sposób można przejść do jednej z głównych cech kontraktów CFD – braku konieczności posiadania danego waloru. W celu zawarcia transakcji należy posiadać depozyt zabezpieczający, który jest ułamkiem wartości kontraktu CFD (zazwyczaj 1%), oraz wybrać kierunek, w którym kurs danej pary walutowej może się zmienić. W związku z tym można powiedzieć, że kontrakty CFD są „zakładem” o to, że dany kurs walutowy pójdzie w górę lub w dół.

Możliwość inwestowania nie tylko na wzrostach, ale i na spadkach kursów par walutowych powoduje, że Inwestorzy mogą generować dodatnie stopy zwrotu niezależnie od aktualnej koniunktury gospodarczej. Co więcej, okresy większej nerwowości na rynkach finansowych, wynikające na przykład z pogorszenia sytuacji w gospodarce, sprzyjają większej zmienności na rynku walutowym, co może rodzić jeszcze więcej okazji inwestycyjnych. Na rynku akcji możliwości zarabiania znacząco się kurczą w czasie trwania bessy. Brak zależności wyników Inwestorów na rynku Forex od cyklicznych wahań gospodarki wynika również z niskiej korelacji stóp zwrotu z inwestycji w waluty ze stopami zwrotu z innych aktywów. Dlatego nawet w okresach załamania gospodarczego rynek walutowy daje szanse na uzyskanie dodatnich stóp zwrotu. W związku z tym rynek Forex jest często rozważany jako alternatywa dla rynku giełdowego w okresie spadków na giełdach światowych.

Rynek walutowy posiada również wiele innych cech, które każdy Inwestor może obrócić na swoją korzyść. Należy do nich między innymi nieregulowany charakter oraz niezwykle elastyczny mechanizm dźwigni finansowej. W dalszej części rozdziału zostaną omówione w sposób szczegółowy konsekwencje wymienionych mechanizmów z punktu widzenia Inwestora działającego na tym rynku.’

Lista par dodatkowych, w które możemy inwestować u brokera

Majors – główne pary walutowe na Forex

EUR/USD GBP/USD USD/JPY EUR/JPY USD/CHF GBP/JPY EUR/GBP EUR/CHF USD/CAD NZD/USD CHF/JPY AUD/USD EUR/AUD AUD/JPY NZD/JPY CAD/JPY GBP/AUD EUR/NZD

Minors – dodatkowe pary walutowe

NOK/JPY SEK/JPY NOK/SEK GBP/CHF GBP/CAD AUD/NZD AUD/CAD EUR/CAD GBP/NZD NZD/CHF USD/RUB EUR/RUB

Egzotyczne pary walutowe

EUR/ZAR NOK/DKK USD/DKK EUR/SEK USD/PLN USD/NOK USD/SEK EUR/PLN USD/SGD USD/HKD USD/ZAR EUR/NOK USD/MXN USD/CZK EUR/CZK EUR/HUF USD/HUF EUR/DKK USD/TRY EUR/TRY USD/CNH

NIEREGULOWANY CHARAKTER RYNKU WALUTOWEGO FOREX

Rynek Forex jest rynkiem OTC (over the counter), co oznacza brak koncentracji obrotu, jaki ma miejsce w przypadku np. Giełdy Papierów Wartościowych (GPW) bądź innych giełd regulowanych. Jest również rynkiem globalnym, dlatego nie ma jednego „miejsca”, w którym zawiera się transakcje. Nieregulowany charakter rynku ma szereg istotnych konsekwencji dla Inwestorów. W zależności od platformy transakcyjnej oferowanej przez danego brokera mogą wystąpić różnice w cenach i płynności. Dlatego niezwykle istotny wpływ na wyniki inwestycyjne ma wybór brokera, który będzie w stanie zapewnić odpowiednią płynność. Kłopoty z dostarczeniem płynności można zaobserwować szczególnie w momentach publikacji danych makroekonomicznych, kiedy płynność na całym rynku drastycznie spada. Ponadto nieregulowany charakter rynku sprawia, że nie ma określonych ram czasowych handlu. Rynek działa 24 godziny na dobę 5 dni w tygodniu, co w znaczący sposób wpływa na łatwość zarządzania pozycją zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Niespotykana na innych rynkach duża płynność rynku umożliwia natychmiastowe zawieranie zleceń. Wpływa to znacząco na ograniczenie siły oddziaływania innych Inwestorów na kursy, które może mieć miejsce na mniej płynnych rynkach.

CO TRZEBA WIEDZIEĆ PRZED ROZPOCZĘCIEM INWESTOWANIA NA RYNKU WALUTOWYM?

Ryzyko

Należy pamiętać, że inwestowanie w kontrakty CFD wiąże się z ryzykiem poniesienia przez Inwestora istotnych strat finansowych. Najważniejszą kwestią jest więc odpowiednie zarządzanie ryzykiem poprzez stosowanie zleceń stop loss oraz trzymanie się zasad zarządzania kapitałem. Zawieranie transakcji na kontraktach CFD wiąże się z ryzykiem występującym na rynku, na którym kwotowany jest dany instrument bazowy. Ryzyko rynku danego instrumentu bazowego obejmuje w szczególności ryzyko zmian politycznych, zmian polityki gospodarczej oraz inne czynniki mogące istotnie i trwale wpływać na wycenę danego instrumentu bazowego.

Inny istotny czynnik wpływający na ryzyko związane z inwestowaniem w kontrakty OTC to ryzyko dźwigni finansowej wynikające z tego, że wartość nominalna zawieranych transakcji może wielokrotnie przekroczyć wartość depozytu zabezpieczającego, a nawet niewielka zmiana ceny kontraktów OTC oferowanych na rynku OTC może w znaczący sposób wpłynąć na stan rachunku inwestycyjnego OTC Klienta, doprowadzając do ponadprzeciętnych zysków lub ponadprzeciętnych strat znacznie przewyższających wartość zabezpieczenia. Należy również pamiętać o ryzyku płynności polegającym na ryzyku ograniczenia lub braku możliwości nabycia lub zbycia kontraktu OTC. Zwiększone ryzyko płynności może w szczególności wystąpić w sytuacji dekoniunktury rynkowej bądź w przypadku publikacji istotnych danych makroekonomicznych. Na ryzyko płynności szczególnie są narażone kontrakty OTC o nietypowych cechach (np. pary walut „egzotycznych”).

Kurs walutowy

Kurs walutowy to cena waluty bazowej wyrażona w walucie kwotowanej. Na przykład w parze EURPLN walutą bazową jest EUR – euro, a walutą kwotowaną PLN – złoty. Kurs walutowy EURPLN na poziomie 4,0876 oznacza, że za jedno euro musimy zapłacić 4,0876 złotego. W przypadku pary walutowej USDPLN, której kurs w danym momencie wynosi 3,1350, można powiedzieć, że za jednego dolara należy zapłacić w danym momencie 3,1350 złotego. Na rynku walutowym dla każdej pary walutowej zawsze prezentowane są dwa kursy dla każdego z notowanych instrumentów: BID i ASK. Przykładowo dla EURPLN:

Kurs BID – jest to oferta, na podstawie której Inwestor sprzedaje kontrakt OTC (otwiera krótką pozycję).
Kurs ASK – jest to oferta, na podstawie której Inwestor kupuje kontrakt OTC (otwiera długą pozycję).

Różnica między tymi dwoma kursami to tzw. spread transakcyjny, który stanowi koszt zawarcia transakcji. Brokerzy działający w modelu Market Maker dodają do spreadu swoją marżę. W przypadku brokerów działających w oparciu o model biznesowy STP/ECN zamiast marży w spreadzie transakcyjnym naliczana jest prowizja za otwarcie i zamknięcie pozycji wyrażona w formie procentowej od wielkości transakcji.

Zawieranie transakcji na rynku walutowym forex

Transakcja kupna danej waluty – inaczej: otwarcie pozycji długiej – jest realizowana zawsze po kursie ASK.
Zamknięcie takiej pozycji następuje po kursie BID. Transakcja sprzedaży waluty – inaczej: otwarcie pozycji krótkiej
– odbywa się zawsze po kursie BID. Zamknięcie takiej pozycji następuje po kursie ASK.

Kiedy BID? Kiedy ASK ?

Zajęcie pozycji długiej na danej parze walutowej, czyli gra na wzrost kursu tej pary, następuje poprzez
kliknięcie przycisku „Kupno po rynkowej”:

Zajęcie pozycji krótkiej na danej parze walutowej, czyli gra na spadek kursu tej pary, następuje poprzez
kliknięcie przycisku „Sprzedaż po rynkowej”:

Zgodnie z tym, co zostało napisane wcześniej, rynek walutowy Forex daje możliwość inwestowania zarówno na spadkach, jak i wzrostach kursów. Dzięki temu Inwestor może zarabiać zarówno wtedy, gdy rynek znajduje się w trendzie spadkowym, jak i wtedy, gdy znajduje się w trendzie wzrostowym. Należy jednak pamiętać, że inwestycje zarówno podczas trendu wzrostowego, jak i spadkowego analogicznie mogą również generować straty.

Zawierając transakcję kupna – Inwestor zajmuje pozycję długą, licząc na wzrost ceny danego instrumentu

Przykład zajęcia pozycji długiej w trakcie trendu wzrostowego na wykresie dziennym GBPJPY (funta brytyjskiego do jena japońskiego)

Zawierając transakcję sprzedaży – Inwestor zajmuje pozycję krótką, licząc na spadek ceny danego instrumentu. Warto pamiętać, że Inwestor „sprzedaje” daną parę walutową pomimo tego, że wcale jej nie posiada. Inwestor liczy jednak na spadek kursu, co będzie oznaczało, że odkupi on sprzedaną parę, a różnica w kursach będzie jego zyskiem.

Przykład zajęcia pozycji krótkiej w trakcie trendu spadkowego na wykresie dziennym GBPUSD (funta brytyjskiego do dolara amerykańskiego)

Spread transakcyjny i prowizja

Spread transakcyjny to różnica pomiędzy ceną ASK a ceną BID danego instrumentu finansowego. Wielkość spreadu zależy od rozmiarów rynku oraz płynności pary walutowej, na której dokonujemy transakcji. Najniższe spready transakcyjne można zaobserwować na parach walutowych z najwyższymi dziennymi obrotami, takich jak: EURUSD, GBPUSD, USDJPY. Pary walutowe charakteryzujące się mniejszą płynnością będą miały wyższe wartości spreadów. W zależności od modelu biznesowego danego brokera na koszt transakcyjny dla Klienta może składać się sam spread (model Market Maker) lub spread i prowizja naliczona przez brokera (STP/ECN). W pierwszym przypadku w spreadzie pojawia się dodatkowo marża. W drugim wariancie Klient zawiera transakcję bez marży brokera, który nalicza jedynie stałą prowizję uzależnioną od wielkości transakcji. Po zsumowaniu koszty w obu wariantach są zbliżone, jednak w ostatnim czasie to brokerzy STP/ECN oferują zazwyczaj lepsze warunki transakcyjne.

Jednostka transakcyjna

Nieregulowany charakter rynku walutowego sprawia, że wielkość transakcji jest kwestią ustalaną między stronami transakcji. Teoretycznie transakcje mogą być zawierane na dowolne kwoty. Często stosowaną jednostką transakcyjną na detalicznym rynku Forex jest tzw. lot, który oznacza 100 000 jednostek waluty bazowej. Minimalną jednostką transakcyjną na rynku międzybankowym, a więc w ofertach brokerów STP/ECN, jest 0,1 lota, czyli 10 000 jednostek waluty bazowej. W przypadku Klientów korzystających z popularnej platformy MT4 nie można wybierać dowolnej wielkości pozycji, można jedynie skalować ją co 0,01 lota, czyli 1000 jednostek waluty. Na platformie MetaTrader Klient może otworzyć na przykład pozycje o wielkości 0,10, 0,57 lub 2,7 lota.

Pips (ang. price interest point) oznacza najmniejszą wartość, o jaką może zmienić się kurs pary walutowej. Na rynku walutowym pips najczęściej definiuje się jako czwarte miejsce po przecinku – 0,0001.

Wyjątkiem od tej reguły są pary powiązane z jenem japońskim, koroną czeską oraz forintem węgierskim.

W przypadku par walutowych, w których walutą kwotowaną jest jen japoński, zmiana o jeden pips oznacza zmianę kursu o 0,01. Przykładem może być zmiana kursu EURJPY z 152,26 na 152,27.
W ramach oferty brokerów forex kursy walutowe prezentowane są z dokładnością do piątego miejsca po przecinku. Oznacza to, że kurs walutowy minimalnie może zmienić się o 0,1 pipsa. Przykładowo dla pary EURUSD będzie to zmiana z 1,10683 na 1,10684.

Oznaczenie pipsa w kwotowaniu większości par walutowych:
0,00001 – jedna dziesiąta pipsa
0,0001 – jeden pips
0,0010 – dziesięć pipsów
0,0100 – sto pipsów (w przypadku par z PLN jest to odpowiednik 1 grosza, np kurs EUR/PLN: 4,0100)
Oznaczenie pipsa w kwotowaniu par walutowych z JPY:
0,001 – jedna dziesiąta pipsa
0,01 – jeden pips
0,10 – dziesięć pipsów

Kalkulacja wartości pipsa

Wartość 1 pipsa zawsze określana jest w walucie kwotowanej (drugiej w każdej parze) i kalkulowana jest na podstawie minimalnej zmiany ceny dla danej pary walutowej oraz wolumenu transakcji (wielkości pozycji).

W poniższym przykładzie kalkulacja jednego pipsa wygląda w następujący sposób:
1 pips dla 1 lota EURUSD = 100 000 EURUSD x 0,0001 = 10 USD = 37,2 PLN (przy założeniu kursu USDPLN: 3,72)
1 pips dla 0,27 lota EURUSD = 27 000 EURUSD x 0,0001 = 2,7 USD = 10,04 PLN
1 pips dla 0,5 lota USDPLN = 50 000 USDPLN x 0,0001 = 5 PLN

Całkowity koszt zawarcia transakcji 

Zakładając, że prowizja wynosi 0,0045% od transakcji, dla transakcji o wielkości 10 000 euro oznacza to koszt w wysokości 45 eurocentów. W celu oszacowania całkowitego kosztu zawarcia transakcji do prowizji należy dodać koszt wynikający ze spreadu transakcyjnego.
Rozważmy transakcję o wielkości 10 000 euro na najpopularniejszej parze walutowej – EURUSD. Przy założeniu średniego spreadu na poziomie 0,2 pipsa oraz prowizji od transakcji na poziomie 0,0045% dla pozycji o wielkości 10 000 euro koszt zawarcia transakcji można obliczyć w następujący sposób:
• wartość prowizji za otwarcie = 10 000 EUR x 0,0045% = 0,45 EUR = ok. 1,9 PLN (przy założeniu kursu EURPLN: 4,22)
• wartość prowizji za zamknięcie = 10 000 EUR x 0,0045% = 0,45 EUR = ok. 1,9 PLN
• wartość spreadu = 10 000 x 0,00002 = 0,2 USD = ok. 0,65 PLN
• całkowity koszt zawarcia transakcji = 0,65 PLN + 2 x 1,9 PLN = 4,45 PLN

Dźwignia finansnowa na rynku walutowym forex

Dźwignia finansowa, czyli tzw. lewar, pozwala na zawieranie transakcji przekraczających wielkość środków na rachunku. W momencie zawierania transakcji blokowana jest pod depozyt zabezpieczający tylko niewielka część wartości transakcji, stanowiąca najczęściej 1% wielkości pozycji. Zastosowanie lewara umożliwia dokonywanie transakcji opiewających na kwoty o wiele wyższe niż pieniądze, jakimi dysponuje Inwestor. Dźwignia na poziomie
1:100 oznacza, że dysponując 1000 PLN, możemy otworzyć pozycje o wartości 100 000 PLN.

Dzięki dźwigni finansowej nawet niewielkie ruchy cen pozwalają Inwestorom uzyskiwać znaczące zyski. Należy jednak pamiętać, że dźwignia finansowa działa symetrycznie. Lewar daje szanse odniesienia ponadprzeciętnych zysków, ale wiąże się także z ryzykiem poniesienia dużych strat. Wraz ze wzrostem poziomu dźwigni finansowej wzrasta ryzyko inwestycyjne. Większe ryzyko przekłada się na możliwość osiągnięcia większych potencjalnych zysków, ale może również przyczynić się do poniesienia większych strat. Kluczowe jest więc umiejętne i ostrożne stosowanie tego narzędzia przez Inwestorów.

Depozyt zabezpieczający to wysokość kapitału wymagana przez brokera do otworzenia określonej pozycji. Wielkość depozytu zabezpieczającego wynika z wysokości dźwigni finansowej. Jeżeli depozyt wynosi 1%, oznacza to, że możliwe jest inwestowanie z maksymalną dźwignią 1:100.

Przykład wyliczenia depozytu zabezpieczającego niezbędnego do otwarcia danej pozycji: Inwestor chce otworzyć pozycję 100 000 EURPLN

Dane:

• Depozyt zabezpieczający – 1%
• Kurs EURPLN – 4,062 PLN
• 100 000 * 1% = 1000 EUR
• 1000 EUR * 4,062 PLN = 4062 PLN

Odpowiedź:

• Wymagany minimalny depozyt na rachunku Klienta przy pozycji na 100 000 EURPLN to 4062 PLN.

Warto pamiętać, że przy inwestowaniu z wykorzystaniem dźwigni zyski i straty liczone są od kwoty otwartej pozycji, a nie od wartości depozytu. Oznacza to, że dla przykładowej transakcji 100 000 EUR/USD, do której system zablokował 4062 PLN, wartość jednego pipsa to 10 USD (ok. 37 PLN). W przypadku gdy danego dnia kurs zmieni się o 100 pipsów, oznacza to zysk/stratę 1000 USD (100 pipsów * 10 USD), czyli 3700 PLN. W stosunku do posiadanego depozytu Klient uzyskałby stopę zwrotu równą 91%. W przypadku błędnej decyzji schemat ten działa w drugą stronę, co oznacza utratę prawie całego depozytu.

Warto pamiętać, że na każdym rynku mogą wystąpić ekstremalne ruchy cenowe, które powodują czasami powstanie luki cenowej, czyli dużej różnicy pomiędzy następującymi po sobie cenami. Przykładem może być jakieś niespodziewane wydarzenie w czasie weekendu, które spowoduje, że kurs danej pary walutowej otworzy się w poniedziałek kilka procent poniżej kursu piątkowego zamknięcia. W takim przypadku inwestycja może spowodować stratę przekraczającą wartość rachunku. W normalnych warunkach ryzyko ujemnej wyceny
zmniejszone jest dzięki mechanizmowi stop out, który automatycznie zamyka pozycję w przypadku spadku depozytu poniżej określonej wartości. Jest to rozwiązanie nowe w stosunku do mechanizmu działania kontraktów terminowych na GPW, gdzie Inwestor sam każdego dnia musi kontrolować ryzyko konieczności uzupełnienia debetu. Taka dynamika zmian powoduje, że na rynku Forex jedną z najważniejszych zasad inwestowania jest odpowiednie zarządzanie kapitałem.

Wybór brokera forex

Wybór brokera jest pierwszym krokiem, który musi wykonać Inwestor, zanim rozpocznie inwestycje na rynku Forex. Wyróżnia się dwa podstawowe modele działania brokerów na rynku Forex: MM (Market Maker), w którym broker forex jest organizatorem własnego rynku dla swoich Klientów, oraz STP/ECN, w którym broker forex korzysta z ceny z rynku międzybankowego i zabezpiecza na nim wszystkie transakcje Klientów. W pierwszym modelu (MM) potencjalne straty Klienta mogą być zyskiem brokera. Z tego powodu mówi się często o możliwym konflikcie interesów Klienta i brokera. Dlatego w ostatnim czasie na popularności wśród Inwestorów zyskują brokerzy działający w ramach modelu STP/ECN. W tym modelu broker nie ingeruje w kwotowania par walutowych oraz pozycje Klientów, a kursy, które widzi Klient, nie zawierają żadnych dodatkowych marż. W przeciwieństwia do brokera typu MM, broker STP/ECN nie zatrudnia grupy osób odpowiedzialnej za zarządzanie pozycją. Dlatego
mówi się, że brokerzy STP/ECN nie mają dealing desku (No Dealing Desk – NDD).

Podsumowanie różnicy między dwoma podstawowymi typami brokerów:

Podsumowanie – przykładowe transakcje wraz z podstawowymi wyliczeniami:

Wynik jest automatycznie przeliczany na walutę rachunku