List gwarancyjny, bankowy

Dokument, na mocy którego bank udziela gwarancji spłaty określonych należności dłużnika wobec strony trzeciej, często z zastrzeżeniem zaistnienia określonych zdarzeń. Listy gwarancyjne wystawiane są na wniosek klientów banku w celu zabezpieczenia zobowiązań lub należności klienta wobec strony trzeciej. List gwarancyjny stanowi nieodwołalne zobowiązanie się wystawiającego go banku do uregulowania należności. Listy gwarancyjne cedowane na innego kredytodawcę służą natomiast jako dodatkowy instrument zabezpieczający. Przykładowo, spółka dominująca międzynarodowej korporacji w kraju jej rejestracji może zlecić głównemu bankowi wystawienie listu gwarancyjnego dla lokalnego banku na udzielenie kredytu jej zagranicznej spółce zależnej. W przypadku znanego nam Scotiabanku, wartość niespłaconych listów gwarancyjnych oraz akredytyw wyniosła niemal 28 mld dolarów (czyli około 5% bilansu banku). Zobowiązania te zostały uwzględnione na pozycjach pozabilansowych jako warunkowe.

Mimo że zdolność kredytowa banku wystawiającego gwarancje jest bezdyskusyjna, beneficjenci listów gwarancyjnych muszą być świadomi wszystkich warunków określonych w liście gwarancyjnym. Udowodnienie zalegania z płatnością, oszustwa, estoppelu (wyłączenia przez wcześniejsze działania) oraz wygaśnięcia zobowiązania mogą zostać użyte jako legalne uzasadnienie odmowy spłaty. Przed zatwierdzeniem normalnej gwarancji należy ją uważnie przeczytać. W przypadku banków pragnienie ochrony swojej reputacji sprawia, że wystawiane przez nie listy gwarancje są solidniejsze. Przykładowo, wypłacając sumę należną na podstawie listu gwarancyjnego, bank nie jest zobowiązany badać zasadności roszczenia beneficjenta wobec klienta banku. Do wzmocnienia siły listu gwarancyjnego służą również klauzula „nieodwołalności” (bank nie może jednostronnie anulować listu gwarancyjnego) oraz „czysty” status (niewiele lub brak uwarunkowań). Listy gwarancyjne różnią się od akredytywy gwarancyjnej tym, że nie oczekuje się ich wykorzystania i działają bardziej jako środek prewencyjny, podczas gdy w przypadku akredytyw oczekiwanie dotyczące ich wykorzystania jest zdecydowanie większe. Właśnie dlatego akredytywy realizowane na podstawie międzynarodowych zasad UCP, charakterystyczne dla akredytyw dokumentowych, stanowią lepsze zabezpieczenie. Z punktu widzenia wystawcy listy gwarancyjne powinny być postrzegane jako niewykorzystane linie kredytowe. Warunkowa natura listów gwarancyjnych oraz pokusa mniejszej drobiazgowości (nie muszą one zostać wykorzystane) nie powinny uśpić banku, który musi pamiętać o nieodłącznym ryzyku kredytowym, jakie niosą ze sobą listy kredytowe. Dlatego właśnie standardy kredytowe dla listów gwarancyjnych (zdolność obsługi długu, rodzaje i wysokość zabezpieczenia itd.) powinny być generalnie takie same jak przy udzielaniu kredytów.

Priorytet

Rok w rok pożycza się olbrzymie sumy zabezpieczone gwarancją wystawioną przez stronę trzecią (…). Same banki odgrywają istotną rolę w wystawianiu gwarancji i udostępnianiu podobnych instrumentów, takich jak gwarancje przetargowe, gwarancje należytego wykonania kontraktu (…). A jednak anglosaskie prawo zawsze stosowało politykę ochronną wobec poręczycieli, uznając, że każde działanie wierzyciela zwiększające zobowiązania gwaranta bez jego zgody uprawnia do zrzeczenia się odpowiedzialności. Dla wszystkich banków oraz instytucji finansowych przekazujących środki zabezpieczone gwarancją znajomość uregulowań prawnych powinna być priorytetem.

R.M. Goode, Guarantees, fragm. książki Commercial Law, 1982, s. 874

List gwarancyjny, w  bankowości

Synonimiczne określenie to „zobowiązanie gwarancyjne”. W niektórych kręgach listy gwarancyjne nazywane są również „listami patronackimi”. W bankowości stanowią manifestację gwarancji moralnej, aczkolwiek często rozumiane są niejednoznacznie. Wystawiane są zamiast żelaznej gwarancji przez dużych kredytobiorców korporacyjnych. Przykładowo, spółka dominująca może zewnętrznie zabezpieczyć w ten sposób pożyczkę spółki zależnej. Z różnych przyczyn, np. natury technicznej (podatki, postanowienia innych umów kredytowych), zmiany kontroli, korporacyjnej kultury maczyzmu („wystarczy moje słowo”) itd., potężne podmioty mogą odmówić wystawienia formalnych gwarancji. Bank musi więc kalkulować, jak trwałe mogą być takie zapewnienia.