Negocjacje zbiorowe, trwający proces negocjacji pomiędzy przedstawicielami pracowników i pracodawców w celu ustalenia warunków zatrudnienia. Układ zbiorowy pracy może obejmować nie tylko wynagrodzenia, ale również praktyki w zakresie zatrudniania, zwolnienia, awanse, funkcje związane z pracą, warunki i godziny pracy, dyscyplinę pracowniczą i zakończenie zatrudnienia oraz programy świadczeń.
Negocjacje zbiorowe istniały przed końcem XVIII wieku w Wielkiej Brytanii; ich rozwój nastąpił później na kontynencie europejskim i w Stanach Zjednoczonych, gdzie Samuel Gompers rozwinął swoje wspólne zastosowanie w czasie, gdy przewodził Amerykańskiej Federacji Pracy. Układy zbiorowe pracy mają prawdopodobnie najmniejsze znaczenie w krajach rozwijających się, które mają dużą populację siły roboczej, z której mogą czerpać.
Stopień centralizacji w procesie negocjacji i funkcje pełnione przez układy zbiorowe są różne. Negocjacje umów zbiorowych mogą odbywać się na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym, w zależności od struktury przemysłu w danym kraju. Umowy krajowe, które są bardziej powszechne w mniejszych krajach, zazwyczaj regulują sprawy ogólne, pozostawiając bardziej szczegółowe kwestie do rozważenia na szczeblu lokalnym. Porozumienie może, na przykład, określać rzeczywiste stawki płac lub po prostu ustanawiać stawki płac minimalnych.
Umowy zbiorowe nie są prawnie wiążące we wszystkich krajach. W Wielkiej Brytanii ich stosowanie zależy od dobrej woli ich sygnatariuszy. W niektórych krajach – w tym w Niemczech, Francji i Australii – rząd może wymagać, aby warunki negocjowanych rozliczeń zostały rozszerzone na wszystkie firmy w danej branży. W Stanach Zjednoczonych podobne rezultaty osiągnięto, choć mniej formalnie, przez związki zawodowe, które wybierają docelowego pracodawcę w danej branży: wynegocjowanie nowej umowy z docelowym pracodawcą wyznacza następnie wzór dla innych umów o pracę w tej samej branży.
