Jeśli tylko właściciel lub ktoś za jego zgodą może korzystać z towarów, są one określane jako prywatne. Na przykład odzież jest dobrem prywatnym – jeśli jest noszona przez właściciela, żadna inna osoba nie może tego zrobić w tym samym czasie. Wykorzystanie i unieszkodliwianie towaru, który nie pozwala innym osobom na dostęp, jest określane jako konkurencja konsumpcyjna. Przeciwnie, są to dobra publiczne, których nie dotyczy. Przykładem jest obrona narodowa, ponieważ zapewnienie bezpieczeństwa wojskowego jednemu obywatelowi nie ogranicza ochrony, którą otrzymują inni.
Drugim elementem wyróżniającym dobra prywatne i publiczne jest możliwość wykorzystania ich do wykluczenia innych osób. Łatwo jest zabronić niechcianym osobom korzystania z dóbr prywatnych: dom lub samochód można zamknąć, nieruchomość może być otoczona płotem, książki można podpisać i ukryć. W przypadku dóbr publicznych niemożliwe jest lub byłoby bardzo drogie wykluczenie kogokolwiek z korzystania – na przykład niemożliwe jest ogrodzenie wszystkich plaż.
Niektóre towary można zamknąć, ale nie ma konkurencji w konsumpcji: np. wystawa w muzeum może być oglądana przez dowolną liczbę osób (widzowie nie konkurują ze sobą), pod warunkiem, że kupią bilet – są to tak zwane dobra klubowe. Te z kolei, których dotyczy konkurencja konsumencka i których użytkowania nie można wykluczyć, określa się mianem wspólnych zasobów. Przykładem jest środowisko naturalne: w niektórych miejscach na świecie trudno jest powstrzymać ludzi wypasających bydło na wspólnych łąkach, podczas gdy konkurują oni ze sobą o zasoby – trawa wystarcza na ograniczoną liczbę zwierząt.
Jeśli towar można przypisać jednej osobie, grupie lub instytucji prywatnej, mamy do czynienia z własnością prywatną. Kiedy właścicielem jest państwo i samorządy lokalne, mówi się o własności publicznej.
Ogólnie rzecz biorąc, dobra prywatne są prywatnymi, a dobra publiczne są publiczne, ale nie ma stałego i ścisłego podziału. Wiele historycznie prywatnych dóbr stało się obecnie w dużej mierze własnością publiczną, np. opieka zdrowotna, koleje, edukacja, pomoc biednym. W różnych miejscach na świecie podobne towary mogą być prywatne lub publiczne, na przykład w niektórych miastach w Stanach Zjednoczonych istnieje prywatna ochrona przeciwpożarowa, w Wielkiej Brytanii możesz zostać właścicielem jeziora, większość autostrad we Włoszech jest niepaństwowa, w Szwajcarii kilka przedsiębiorstw kolejowych konkuruje ze sobą. Własność prywatna i państwowa jest również spleciona w przypadku dóbr klubowych i wspólnych: działają one tak publicznie jak prywatne galerie, muzea, parki.
Zwolennicy rozszerzenia sfery własności prywatnej powołują się na efektywność ekonomiczną: właściciel dba o swoją nieruchomość najlepiej i robi to w najniższej cenie. Własność prywatna jest podstawą naszej cywilizacji i rozwoju gospodarczego – tylko dzięki niej istnieje możliwość kalkulacji ekonomicznej, czyli ustalania cen, a tym samym możliwość wymiany dóbr i zaspokojenia ludzkich potrzeb. Z kolei zwolennicy większego udziału własności publicznej w gospodarce twierdzą, że niektóre towary powinny być dostarczane w jednakowych ilościach wszystkim obywatelom, a ponieważ prywatni właściciele będą żądać opłat lub nie będą w stanie zapewnić takich towarów, budżetu państwa i samorządów lokalnych muszą je sfinansować z podatków.
Na rynku ludzie stale zawierają dobrowolne umowy i dzięki wyborom konsumentów decydują się na przeniesienie praw własności prywatnej. Właściciele kapitału i ziemi mogą wykorzystywać swoją własność, wykorzystując ją tylko do zaspokojenia potrzeb innych ludzi, ponieważ aby uzyskać zysk, muszą służyć konsumentom. Własność jest cenna tylko dla tych, którzy wiedzą, jak z niej korzystać, aby konsumenci mogli z niej skorzystać i jak najlepiej. Na przykład właściciel kopalni miedzi, jeśli zobaczy, że zasoby się kończą, ograniczy produkcję, aby kontynuować działalność. Zwiększy to cenę miedzi i da konsumentom sygnał, że zasoby należy wykorzystywać rozsądniej, np. oddaj zużyte kable lub sprzęt elektroniczny do recyklingu i może szukać lepszej technologii, np. wymień miedziane przewody telefoniczne na światłowody. Z drugiej strony, gdy właściciel fabryki światłowodów ma większy popyt na swoje produkty, zwiększy produkcję i zainwestuje w nowe urządzenia, aby zaspokoić popyt. Jeśli nie, zostanie wyprzedzony przez konkurencję oferującą tańsze i lepsze produkty.
Prawa własności prywatnej, w przeciwieństwie do fizycznego rozporządzania, nie wyrządzają nikomu krzywdy ani nie pogarszają jej pozycji. Na przykład, jeśli właściciel znajdzie źródło wody w swojej okolicy i zbuduje studnię, nikt nie odniesie obrażeń z powodu wyłącznego prawa właściciela do czerpania wody.
Definicja praw własności i jej ochrona zapewniona przez aparat państwowy jest produktem ustawodawcy i sędziów, wtórnym do rozumienia własności w ekonomii. Sformułowania w kodach nie mają ostatecznych wydźwięków, zmieniają się i różnią w zależności od lokalnych warunków. Zwykle nakładają ograniczenia na prawa własności z powodów etycznych, kulturowych, politycznych lub publicznych. Na przykład od czasów starożytnych istniały ograniczenia dotyczące usuwania szczątków ludzkich, niektóre rzeczy mogą być własnością tylko niektórych podmiotów, jak w przypadku sprzętu wojskowego, a dla niektórych zjawisk, takich jak oceany, nie ma ustalonych praw własności . Ze względów etycznych dozwolone jest niszczenie cudzej własności w sytuacjach ratowania życia i zdrowia, w aspektach społeczno-ekonomicznych tzw. Służebności pozwalającej ludziom przejść przez cudzą ziemię, gdy nie ma odpowiedniej drogi publicznej, lub tzw. domniemanie, tj. gdy nie można znaleźć właściciela nieruchomości przez długi czas lub nie jest on zainteresowany swoją nieruchomością. Większość ingerencji w prawo własności prywatnej dokonywane jest przez prawo publiczne, np. prawo budowlane, środowiskowe i podatkowe.
Stosunkowo nową koncepcją jest własność intelektualna, tj. Produkty ludzkiego umysłu gwarantowane przez państwowy monopol prawny – patenty, dzieła literackie i muzyczne, programy komputerowe i wzory przemysłowe. Krytycy tego terminu uważają, że niematerialnych pomysłów nie można przypisywać własności, ponieważ nigdy nie są rzadkim zasobem – można je odtwarzać w nieskończoność bez szkody.
Spór o to, co może być przedmiotem własności prywatnej i publicznej, w jakim stopniu własność powinna być chroniona, aw jakich przypadkach ograniczona, powstaje nie tylko w prawie i etyce, ale także w ekonomii i teorii skutecznego zarządzania.
Tabela 1. Podział dóbr
| Wyłączenie z konsumpcji |
Brak wyłączenia z konsumpcji |
|
| Konkurencja w konsumpcji |
dobra prywatne (np. jedzenie, odzież, mieszkanie, samochód) |
dobra wspólne (np. środowisko naturalne) |
| Brak konkurencji w konsumpcji |
dobra klubowe (np. instytucje kultury, telewizja satelitarna) |
dobra publiczne (np. wojsko, policja) |
