Umowa kredytowa
Wiążąca umowa cywilnoprawna określająca warunki udzielanego kredytu. Zależnie od okoliczności umowy kredytowe mogą być obszerne, szczegółowe i złożone („memoranda”) lub krótkie, proste i ogólne („umowa w formie listu”). Ponieważ są dokumentem prawnym, powinny stanowić użyteczne narzędzie wyjaśniające kredytodawcy oraz kredytobiorcy naturę wzajemnych stosunków handlowych (zob. cytat, s. 124). Umowy tego rodzaju mogą zawierać wiele standardowych sformułowań, przy czym zazwyczaj obejmują takie elementy, jak:
- definicja stron oraz stosowanych terminów;
- określenie kredytobiorcy;
- określenie kredytodawcy;
- oświadczenia i gwarancje kredytobiorcy;
- wysokość kredytu oraz limity kredytowe;
- dostępność kredytu (waluta, opcje i instrumenty kredytowe) oraz warunki wstępne;
- oprocentowanie;
- harmonogram spłat;
- kowenanty i testy finansowe;
- środki prawne na wypadek niedotrzymywania terminów płatności, w tym klauzula istotnej niekorzystnej zmiany sytuacji dłużnika;
- warianty i kary umowne związane z wcześniejszą spłatą kredytu;
- okres spłaty;
- sposoby rozwiązywania sporów.
Umowy kredytowe powinny opierać się na dwóch prostych, choć bardzo istotnych, założeniach:
- jeżeli obowiązuje okres spłaty kredytu na żądanie, co jest regułą dla pożyczek krótkoterminowych, kluczowe znaczenie powinno mieć ufność kredytodawcy do kredytobiorcy, a nie pisemne uzgodnienia;
- według opinii prawnej bankiera największą uwagę należy zwrócić na dokumentację zabezpieczającą (w przypadku kredytów zabezpieczonych), na której będzie się można oprzeć w razie konieczności podjęcia ostatecznych kroków, tj. realizacji zabezpieczenia w momencie zajęcia sądowego, kiedy wszelkie spory muszą zostać rozwiązane w sądzie.
Szczególnym wyzwaniem przy sporządzaniu umów kredytowych jest opracowanie kowenantów na tyle elastycznych, by nie były zbyt uciążliwe dla kredytobiorcy, ale które będą wystarczająco silne, by skutecznie chronić interesy kredytodawcy. Dobra umowa kredytowa daje kredytobiorcy odpowiednio dużo „wolności operacyjnej” pozwalającej na realizowanie legalnych celów handlowych i transakcyjnych, ale z zachowaniem nieprzekraczalnych granic, które utrzymają ryzyko kredytowe w ramach akceptowalnych limitów.
Na piśmie
Ryzyko nie jest wartością statyczną, jego poziom może się zmieniać w czasie. Jednak umowy kredytowe zawiera się w określonym momencie, dlatego odzwierciedlają one kondycję finansową kredytobiorcy w dniu ich podpisania. Każda umowa jest zindywidualizowanym kontraktem, który definiuje obowiązki dłużnika oraz określa postanowienia i warunki, na podstawie których kredytodawca zgadza się przekazać (lub udostępnić) środki finansowe. Umowy mogą być rozumiane jako pisemne ujęcie umiejętności zarządzania ryzykiem, tak żeby klient w pełni pojął oczekiwania kredytodawcy w zakresie akceptowania ryzyka kredytowego.
Brian Ranson, Credit Risk Management, 2003, s. 117
