Ekonomia na tle innych nauk

1031

Wszystkie nauki są do pewnego stopnia podobne – łączy je na przykład obiektywność i drobiazgowość. Każdy z nich charakteryzuje się różnicami metodologicznymi. Tradycyjnie wyróżnia się nauki dedukcyjne i empiryczne. Przede wszystkim jest to przede wszystkim matematyka i logika, które charakteryzują się tym, że można je ćwiczyć bez wychodzenia z biurka, używając tylko komputera lub kartki papieru i długopisu.

Inaczej jest w przypadku nauk empirycznych: biologii, chemii, astronomii itp. Wymagają one uważnej obserwacji lub eksperymentów dotyczących badanego zjawiska. Nauki dzielą się także na prawa opisowe (idiograficzne) i formułowanie (nomotetyczne). Pierwszy obejmuje takie dyscypliny, jak historia, etnografia i studia literackie. Ich celem jest precyzyjne opisanie konkretnych zjawisk (wydarzeń historycznych, kultur, powieści), a nie tworzenie praw, jak to robią fizycy, chemicy lub geolodzy w swoich dziedzinach.

Do jakich nauk – dedukcyjnych, empirycznych, opisowych lub nomotetycznych – należy zaklasyfikować ekonomię? W sposób dla każdego. Duża różnorodność zagadnień poruszanych w jej ramach przyczynia się do nadzwyczajnego interdyscyplinarnego charakteru tej dziedziny wiedzy. Aby go kultywować, z pewnością konieczna jest obserwacja i zauważenie subtelnych mechanizmów zjawisk ekonomicznych. Elinor Ostrom (Nagroda Nobla w dziedzinie ekonomii w 2009 r.) Zyskał szczególne uznanie w tym względzie, który przez wiele lat przyglądał się, jak lokalne społeczności zarządzają swoimi wspólnymi zasobami. Inny zwycięzca Nagrody Nobla, Daniel Kahneman (nagroda w 2002 r.), Wykorzystał eksperymenty psychologiczne, aby zbadać, w jaki sposób ludzie podejmują decyzje w niepewności. Te przykłady pokazują, że ekonomia jest w dużej mierze nauką empiryczną, która często wykorzystuje obserwację i eksperyment w swoich badaniach.

Z drugiej strony wiele jej osiągnięć powstało bez udziału żadnej z tych metod. Dotyczy to zwłaszcza odkryć mikroekonomii i prakseologii, których przedmiotem są indywidualne ludzkie działania i wybory. To pole rozwija się podobnie do logiki lub matematyki – formułując aksjomaty i dowodząc twierdzeń. Przykładem tego jest prawo podaży i popytu, zgodnie z którym im wyższa cena towaru, tym mniej jest on kupowany. Z czego wynika ta zasada? Można to wywnioskować z faktu, że ludzie mogą używać różnych towarów, aby zaspokoić te same potrzeby. Dlatego gdy towar staje się droższy, rozsądne jest przynajmniej częściowe zastąpienie go innym, którego cena pozostała niezmieniona. Zgodnie z tym rozumowaniem ekonomia jest bardziej dedukcyjna niż empiryczna.

Można również zapytać, czy ekonomia opisuje ekonomię, czy formułuje prawa na jej temat. Innymi słowy, to, co bardziej przypomina – do historii i kulturoznawstwa lub do fizyki i geologii. Odpowiedź pozostaje tak dwuznaczna jak poprzednie. Nie ma wątpliwości, że przepisy dotyczące zarządzania, takie jak prawo podaży i popytu lub malejąca użyteczność krańcowa, odgrywają bardzo ważną rolę w ekonomii. Jednak jest ich niewielu i niewiele osób zajmuje się ich formułowaniem lub badaniami. Z drugiej strony, szczegółowe analizy obecnej i przeszłej sytuacji gospodarczej w różnych regionach świata, na przykład pod względem poziomu bezrobocia, wielkości inwestycji, jakości instytucji społecznych i prawnych, mają ogromne znaczenie. W tego typu badaniach najczęściej stosuje się pomiary ekonometryczne, których wynikiem są dane liczbowe. Są jednak opisowe, podobnie jak eksploracje historyków i geografów.

Podsumowując, ekonomia różni się od innych nauk tym, że jest niezwykle interdyscyplinarna. Aby odnieść sukces, musisz nie tylko być uważnym obserwatorem, takim jak psychologowie, ale także wykazać się umiejętnością formułowania odpowiednich aksjomatów i wyciągania wniosków, na przykład matematyków. Przy dokonywaniu wiarygodnych diagnoz dotyczących gospodarki liczy się zarówno warsztat historyka, jak i znajomość praw w tej dziedzinie.