Księga
Zbiór kont księgowych o podobnym charakterze. Tradycyjnie, każda księga składała się z szeregu kart poświęconych poszczególnym kontom, które razem określane były mianem „ksiąg”. Cechą charakterystyczną każdej księgi rachunkowej jest po pierwsze jej elastyczność (tj. możliwość dopisywania nowych kont), a po drugie szczegółowy system odsyłaczy (znany jako plan kont). We współczesnych czasach księgi to zazwyczaj pliki komputerowe. Dzieli się je na różne kategorie:
Wpisy trafiają do poszczególnych ksiąg za pośrednictwem dziennika rejestrującego wszystkie transakcje w porządku chronologicznym. Proces przenoszenia i sumowania sald z poszczególnych ksiąg w celu sporządzenia sprawozdania finansowego nazywany jest, bardzo stosownie, zamknięciem ksiąg. Patrz również ewidencja, plan kont, księgowanie i zestawienie obrotów i sald.
Księga główna
Systematyczne zapisy księgowe przedsię- biorstwa, na podstawie których regularnie sporządza się bilans oraz rachunek zysków i strat. Księga główna – w skrócie księgi (rachunkowe) – uzupełniona jest przez szereg dodatkowych ksiąg pomocniczych: dotyczących środków pieniężnych, zapasów, aktywów trwałych itp. Sporządzanie sprawozdań finansowych polega na zamknięciu księgi głównej na koniec okresu obrotowego, dokonaniu korekt o rozliczenia międzyokresowe i uzupeł- nieniu całości częścią opisową, zwaną informacją dodatkową.
Księga kasowa
Dziennik chronologicznie ewidencjonujący transakcje gotówkowe, z wykazaniem sald na dany moment w czasie. Księga kasowa rejestruje wpłaty i wypłaty z rachunku bankowego. W ramach procedur kontroli wewnętrznej, powinno się ją okresowo uzgadniać z wyciągami bankowymi. Transakcje drobne, które nie są rejestrowane w księdze kasowej, mogą być ewidencjonowane w księdze kasy podręcznej. Księga kasowa może stanowić podstawę prowadzenia rachunkowości systemem pojedynczego zapisu (patrz systemy pojedynczego zapisu księgowego). W firmach szarej strefy, wpływy gotówkowe nie są odzwierciedlane ani na rachunku bankowym, ani w księdze kasowej.
Księgi podatkowe
Ewidenca księgowa wykorzystywana do udokumentowania kalkulacji podatku dochodowego. Ponieważ standardy rachunkowości generalnie nie służą do obliczania podstawy opodatkowania, przedsiębiorstwa muszą w celu obliczenia płatności podatku dochodowego skorygować kwotę osiągniętego zysku zgodnie z uregulowaniami podatkowymi. Zazwyczaj wymaga to sporządzenia (w formie notatek) odrębnych korekt zysku księgowego w deklaracji podatkowej. Deklaracja podatkowa jest jednak oparta na ewidencji finansowej (takiej jak księga główna), której zadaniem jest rzetelne odzwierciedlenie rzeczywistości finansowej. W przypadkach szarej strefy, często tworzy się odrębny zestaw ewidencji księgowej, mający udokumentować sprawozdania finansowe celowo zaniżające podlegający opodatkowaniu zysk. Jeżeli organy skarbowe zdecydują się na przeprowadzenie kontroli, można im przedstawić wewnętrzną ewidencję, która uzasadnia osiągnięte wyniki. Jednocześnie, przedsiębiorstwo prowadzi na własne potrzeby prywatny zestaw ksiąg, które pozwalają mu ocenić faktyczne wyniki finansowe lub mogą posłużyć do uzyskania kredytu w banku.
Księgi rachunkowe (księgi)
Wewnętrzna dokumentacja księgowa, obejmująca dzienniki, zestawienia obrotów i sald oraz poszczególne księgi (rejestry), odzwierciedlająca aktywa, pasywa, przychody i koszty przedsiębiorstwa. Po zarejestrowaniu wszystkich transakcji danego okresu i skorygowaniu zapisów dla uwzględnienia standardów rachunkowości (tj. po „zamknięciu”), księgi stają się podstawą do sporządzenia sprawozdania finansowego. Poprawne prowadzenie ksiąg rachunkowych jest zwykle wymagane na mocy przepisów prawa spółek. Patrz również prowadzenie ksiąg rachunkowych i fałszować (preparować) księgi.
