Skala rzadkości monet
Ważnym elementem zaawansowanego kolekcjonowania jest umiejętność określania rzadkości monet. Znajomość rzadkości danej monety jest jednym z warunków jej prawidłowej (choć zazwyczaj orientacyjnej) wyceny.
Istnieją przesłanki pozwalające z dużym prawdopodobieństwem określić rzadkość poszczególnych typów, odmian i roczników. Uwagi te odnoszą się jednak głównie do czasów sprzed XIX wieku, ponieważ dla XIX-XX wieku istnieją zazwyczaj źródła informacji na temat wielkości emisji. W Polsce najczęściej stosowaną skalą rzadkości jest skala opracowana przez Emeryka Huttena-Czapskiego (1828-1896), a nadal wykorzystywana w popularnych katalogach E. Kopickiego, który stopnie rzadkości przypisywał ilościom zachowanych monet.
Ilość monet znanych (zachowanych):
R * = 1
R 8 = 2-3
R 7 = 4-6
R 6 = 7-25
R 5 = 26-120
R 4 = 121-600
R 3 = 601-3000
R 2 = 3001-15000
R 1 = 15001-80000
R = 80001-400000
– = powyżej 400000
Skala ta jest używana przede wszystkim do „starego” mennictwa. Definicja rzadkości emisji monet w przypadku, gdy wielkość emisji nie jest znana, ma zawsze charakter orientacyjny. Określa się je na podstawie ilości monet zachowanych i dostępnych w jakiejś formie. W każdej chwili wygląd monet pochodzących ze skarbu lub nawet z prywatnej kolekcji może znacząco wpłynąć na stopień rzadkości (zwłaszcza w przypadku monet rzadkich).
Określenie rzadkości monet jest zatem wynikiem kilku czynników: ilości monet skarbów, w muzeach i ich podaży na rynku kolekcjonerskim. Biorąc pod uwagę konwencjonalność rzadkości poszczególnych monet, należy w miarę możliwości skonfrontować pojęcia różnych autorów, ale bardzo ważnym elementem jest również doświadczenie kolekcjonera.
Należy mieć świadomość, że wiele terminów rzadkości zostało ustalonych jako szablon, a proponowane katalogi rzadkości są czasem błędne, a w najlepszym razie znacznie odbiegają od rzeczywistości. Dzieje się tak najczęściej w przypadku małych nominałów, które często określa się mianem wspólnych nominałów, choć czasami są one znacznie mniej powszechne niż w przypadku potencjalnie mniej popularnych grubych monet. Tak więc piękna moneta nie musi być z definicji wspólna, ale moneta jest rzadkością. Czasami, oczywiście, małe monety, wzięte razem, są stosunkowo łatwo dostępne dla niektórych rodzajów monet. Jednakże próba uzyskania monet określonego emitenta, mennicy lub rocznika nie jest zazwyczaj tak łatwa.
