Wskaźnik cen konsumpcyjnych (CPI) to stosunek cen reprezentatywnego zestawu dóbr konsumpcyjnych w kolejnych latach badania do ceny tego koszyka dóbr w roku bazowym, tj. podstawa przyjęta do obliczeń.
Wskaźnik CPI jest często określany jako wskaźnik kosztów utrzymania, ponieważ obejmuje towary regularnie kupowane przez konsumentów. Należy jednak pamiętać, że nie odzwierciedla kosztów utrzymania każdego obywatela, a jedynie ilustruje zmiany cen wybranych towarów spożywanych w dużych ilościach przez ludność miejską.
Indeks cen dóbr konsumpcyjnych CPI stanowi bez wątpienia najpopularniejszą na świecie miarę poziomu inflacji. CPI jest indeksem obrazującym wzrost cen towarów i usług. Wskaźnik można zdefiniować jako średnią ważoną cen typowych usług i towarów kupowanych przez przeciętne gospodarstwa domowe. Do kalkulacji indeksu wykorzystuje się tak zwany statystyczny koszyk zakupów, który tworzony jest w oparciu o badania struktury wydatków przeciętnego gospodarstwa domowego. Przy obliczaniu indeksu stosowane są różne metodologie. Do najczęściej wykorzystywanych rodzajów CPI należy tzw. inflacja bazowa (bazowe CPI), czyli CPI obliczone z wyłączeniem cen energii i żywności, które są kształtowane w dużym stopniu przez czynniki będące poza wpływem polityki pieniężnej.
Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych
W USA za publikację CPI odpowiada Bureau of Labor Statistics (BLS) . A w Unii Europejskiej Eurostat.
Do zbudowania CPI potrzebne są dwa typy danych. Dane o zarobkach i dane ważone. Ta pierwsza kategoria po prostu gromadzi przykłady towarów i usług w różnych lokalizacjach i próbach czasowych. Jednak dane ważone określają udział różnych rodzajów wydatków w całkowitych wydatkach objętych wskaźnikiem. Informacje są zwykle uzyskiwane za pomocą badań gospodarstw domowych.
CPI jest zwykle publikowane co miesiąc, aw niektórych krajach kwartalnie, jako średnia ważona subindeksów dla różnych składników wydatków konsumenckich – takich jak żywność, mieszkanie, odzież i tak dalej. Na przykład na najbardziej szczegółowym poziomie znajdują się wskaźniki dla męskich koszul sprzedawanych w galeriach w Chicago. Ogólny krajowy wskaźnik cen konsumpcyjnych jest następnie tworzony na podstawie takich niewielkich danych.
Wartości historyczne wskaźnika CPI
Patrząc na wykres amerykańskiego CPI, widzimy, że jego dynamiczny wzrost rozpoczął się w latach 70. Jednak na rynkach nie interesuje nas wartość ilościowa indeksu, ale zmiana procentowa w porównaniu do wcześniejszych okresów. Bardzo wysoki CPI zwykle wróży problemom z inflacją, podczas gdy spowolnienie gospodarcze zbliża się do zera lub poniżej i szansa na wejście w spiralę deflacyjną.
Wskaźnik cen konsumpcyjnych jest niezwykle ważny przy prognozowaniu rzeczywistych wartości inflacji, dlatego tuż za nim znajduje się praktycznie cały rynek.
Sposób obliczania wskaźnika CPI
Wskaźnik cen towarów i usług konsumenckich obliczany jest na podstawie następującego wzoru:
CPI = KrKb
- gdzie:
- Kr – koszt koszyka rynkowego w danym roku
- Kb – koszt koszyka rynkowego w roku bazowym
Znaczenie CPI dla gospodarki
Indeks cen konsumpcyjnych jest ważny dla gospodarki:
- jako miara inflacji;
- miara siły nabywczej pieniądza;
- w Stanach Zjednoczonych, na przykład przy zawieraniu umów o pracę w celu ochrony przed skutkami inflacji, podpisywana jest klauzula dotycząca indeksowania wynagrodzenia za pomocą wskaźnika kosztów utrzymania, jest to tak zwana klauzula COLA (korekta kosztów utrzymania);
- dostosowanie polityki pieniężnej i fiskalnej do ruchów CPI.
Wskaźnik cen konsumpcyjnych ma wiele zastosowań w gospodarce. W polityce pieniężnej jej znaczenie jest ważne dla krajów, w których bank centralny stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. W Polsce strategia ta obowiązuje od 1999 r. I od samego początku CPI jest wskaźnikiem referencyjnym. Istnieją również inne wskaźniki określające stabilność cen w gospodarce, np. Deflator PKB. Jednak badania pokazują, że CPI jest dobrym wskaźnikiem inflacji w porównaniu do konkurencyjnych wskaźników. Przy formułowaniu celu inflacyjnego należy jednak pamiętać o uwzględnieniu obciążenia CPI.
Znaczenie indeksu CPI dla rynku
Indeks cen dóbr konsumpcyjnych CPI należy do najważniejszych wskaźników ekonomicznych, głównie dlatego iż wiele innych wskaźników ekonomicznych jest określanych w dużym stopniu w oparciu o ten wskaźnik. Publikacja CPI pozwala odpowiedzieć na wiele istotnych kwestii dotyczących poziomów wielu innych wskaźników i danych makroekonomicznych. Właśnie z tych względów publikacja CPI będzie miała niezwykle istotny, często kluczowy wpływ na rozwój wydarzeń praktycznie na wszystkich rodzajach rynków finansowych, przede wszystkim rynki akcji i długu. Inwestorzy często będą opierać swoje oczekiwania co do dalszych posunięć banków centralnych w zakresie polityki pieniężnej. Podsumowując CPI należy do wskaźników, na których publikację trzeba zwrócić szczególną uwagę.
