Faktoring, Faktor

Usługa finansowa umożliwiająca przedsiębiorstwu upłynnienie należności handlowych przez ich sprzedaż (jeśli następuje ona bez regresu do sprzedawcy na wypadek nieściągalności) lub w formie kredytu, zaciąganego do czasu ściągnięcia należności przez faktora, który w tym przypadku bierze na siebie rolę agenta firmy. Ten drugi rodzaj transakcji, określany jako „dyskontowanie faktur”, nie stanowi faktoringu sensu stricto (regres powoduje bowiem, że należność nie zostaje faktycznie sprzedana), choć firmy faktoringowe często mają taką usługę w ofercie. Finansowym skutkiem faktoringu jest szybsze wygenerowanie gotówki w ramach cyklu konwersji aktywów. Często wykorzystywaną alternatywą dla faktoringu jest wewnętrzna windykacja należności, które finansowane są wówczas z krótkoterminowego kredytu odnawialnego oraz z własnego kapitału obrotowego firmy. Przedsiębiorstwa faktoringowe nierzadko specjalizują się w konkretnej branży, dzięki czemu łatwiej im oceniać ryzyko kredytowe i ściągać należności. Wiarygodność kredytowa klienta ma dla nich stosunkowo małe znaczenie; koncentrują się raczej na tym, ile warta jest dyskontowana należność. Pod tym względem ich działalność bardzo przypomina kredytowanie majątku. Faktor świadczy swoje usługi za wynagrodzeniem lub kupuje faktury z dyskontem. Mamy tu do czynienia z „pakietem” różnych wprawdzie, lecz powiązanych ze sobą usług:

Usługi faktoringowe

Usługa – Opis: w zamian za wynagrodzenie faktor będzie…

• Outsourcing – zarządzał procesem ściągania należności, co umożliwi klientowi rezygnację z wewnętrznego działu windykacji.
• Finansowanie – dyskontował faktury” – udzielał kredytu pod zastaw wskazanych należności do czasu ich ściągnięcia.
• Gwarantowanie spłaty – ponosił wszelkie straty kredytowe na należnościach (zakup należności bez regresu)

Finansowanie faktoringiem jest bardzo popularne wśród małych firm, którym często trudno uzyskać konwencjonalną linię kredytową w banku lub którym brakuje personelu czy zasobów niezbędnych do prowadzenia procesu ściągania należności. Innym motywem sprzedaży należności bez regresu jest chęć pozbycia się ryzyka kredytowego, będącego dla małych firm szczególnym zagrożeniem ze względu na niewielki (w porównaniu z kwotą ekspozycji na należności) kapitał. Na takie ryzyko nie mogą sobie pozwolić. Wreszcie, dla firm uzyskujących wysokie marże na sprzedaży i charakteryzujących się dużą dynamiką przychodów, faktoring jest usunięciem „wąskiego gardła”, ograniczającego wzrost. Dla dużych firm działających na ustabilizowanych rynkach ta forma finansowania jest mniej atrakcyjna. Efekt skali umożliwia im bowiem samodzielne zarządzanie należnościami. Zwykle mają też dostęp do finansowania bankowego. Poza tym faktoring wiąże się nieraz z pewnymi negatywnymi efektami natury jako ściowej, które sprawiają, że jego strona finansowa nieco traci na atrakcyjności:

• pogorszenie wizerunku w oczach klienta (i źródła przychodów), jeśli faktor
  będzie się zachowywał zbyt agresywnie;
• utrata reputacji na rynku, gdy firma zacznie być postrzegana jako taka, któ-
  rej „brakuje gotówki”;
• niskie morale pracowników, spowodowane outsourcingiem i zwolnieniami;
• uzależnienie od faktora w przyszłości (trudno odbudować wewnętrzny dział
  windykacji).

W ramach strategii segmentacji rynku banki skupiające się na obsłudze małych i średnich przedsiębiorstw tworzą niekiedy odrębne podmioty odpowiedzialne za faktoring. Natomiast banki, które działają na rynkach wschodzących o zmieniającej się infrastrukturze instytucjonalnej, przekonują się często, że nie da się finansować należności kredytem odnawialnym. Na przykład niemożliwa może się okazać rejestracja zastawu ruchomego na portfelu należności. Czasem prawo wyklucza uzgodnienie zapadalności na żądanie. Są to kluczowe elementy kredytu obrotowego; jeśli któregoś z nich brakuje, najlepszą alternatywą jest faktoring. Jego wielowiekowa historia wzięła swój początek z instrumentów finansowania handlu międzynarodowego.