OPEC, ang. Organization of the Petroleum Exporting Countries, pol. Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową– organizacja międzynarodowa państw będących największymi producentami ropy naftowej z siedzibą w Wiedniu. Głównym celem tej organizacji jest ujednolicenie wydobycia oraz wpływanie na poziom cen ropy naftowej. Obecnie członkami OPEC jest 14 państw.
| Siedziba | Wiedeń |
| Członkowie | 14 |
| Sekretarz generalny | Mohammad Barkindo |
| Utworzenie | 1960 |
Główna siedziba OPEC, najpierw zlokalizowana w Genewie , została przeniesiona do Wiednia w 1965 roku. Największy wzrost znaczenia OPEC przypada na okres kryzysu naftowego, który miał miejsce w latach 1973–1974, kiedy to OPEC celowo doprowadził do znaczącego i dynamicznego wzrostu cen ropy naftowej.
OPEC twierdzi, że jej członkowie łącznie posiadają około czterech piątych sprawdzonych światowych rezerw ropy naftowej, podczas gdy odpowiadają za dwie piąte światowej produkcji ropy. Członkowie różnią się na wiele sposobów w kwestiach takich jak: wielkość rezerw ropy naftowej, położenie geograficzne, religia oraz interesy gospodarcze i polityczne. Niektórzy członkowie, tacy jak Kuwejt, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie, mają bardzo duże rezerwy ropy na mieszkańca; są również stosunkowo silni finansowo, a zatem mają znaczną elastyczność w dostosowywaniu produkcji. Arabia Saudyjska, która ma drugą co do wielkości rezerwę i stosunkowo małą (ale szybko rosnącą) populację, tradycyjnie odgrywała dominującą rolę w określaniu ogólnej produkcji i cen. Z drugiej strony Wenezuela ma największe rezerwy, ale produkuje tylko ułamek tego, co produkuje Arabia Saudyjska.
- Siedziba organizacji: Wiedeń
- Organ naczelny: Konferencja OPEC
- Organ wykonawczy: Rada Gubernatorów i Komisja Ekonomiczna oraz Sekretariat
Członkowie OPEC
Członkowie OPEC (rok przystąpienia do organizacji):
- Algieria (1969)
- Angola (2007)
- Arabia Saudyjska (1960)
- Ekwador (1973–1992 i ponownie od 2007)
- Gabon (1975–1994 i ponownie od 2016)
- Gwinea Równikowa (2017)
- Irak (1960)
- Iran (1960)
- Katar (1961) – w grudniu 2018 poinformował o opuszczeniu OPEC z dniem 1 stycznia 2019
- Kongo (2018)
- Kuwejt (1960)
- Libia (1962)
- Nigeria (1971)
- Wenezuela (1960)
- Zjednoczone Emiraty Arabskie (1967).
Historia OPEC
Gdy w 1960 r. Utworzono OPEC, jego głównym celem było zapobieganie obniżaniu przez koncesjonariuszy – największych światowych producentów, rafinerów i sprzedawców ropy naftowej – ceny ropy, którą zawsze określali lub „publikowali”. Członkowie OPEC starali się zyskać większą kontrolę nad cenami ropy poprzez koordynację ich polityki produkcji i eksportu, chociaż każdy członek zachował najwyższą kontrolę nad własną polityką. OPEC zdołał zapobiec obniżkom cen w latach sześćdziesiątych, ale jego sukces zachęcił do wzrostu produkcji, co spowodowało stopniowy spadek cen nominalnych (nieskorygowany o inflację) z 1,93 USD za baryłkę w 1955 r. do 1,30 USD za baryłkę w 1970 r. W latach 70. głównym celem członków OPEC było zapewnienie całkowitej suwerenności nad zasobami ropy naftowej. W związku z tym kilku członków OPEC znacjonalizowało swoje zasoby ropy naftowej i zmieniło umowy z głównymi koncernami naftowymi.
W październiku 1973 roku OPEC podniósł ceny ropy o 70 procent. W grudniu, dwa miesiące po Wojna Jom Kippur ( patrz wojny arabsko-izraelskie ), ceny zostały podniesione o dodatkowe 130 procent, a członkowie arabscy organizacji, którzy utworzyli OAPEC (Organizacja Arabskie kraje eksportujące ropę naftową ) w 1968 r. Ograniczyła produkcję i umieściła m.in.embarga na dostawy ropy do Stanów Zjednoczonych i Holandii, głównych zwolenników Izraela podczas wojny. Rezultatem na całym Zachodzie były poważne niedobory ropy i rosnąca inflacja. Gdy OPEC nadal podnosił ceny przez resztę dekady (ceny wzrosły 10-krotnie od 1973 do 1980 r.), Jego siła polityczna i gospodarcza rosła. Dzięki wielu petrodollarom wielu członków OPEC rozpoczęło krajowe programy rozwoju gospodarczego i społecznego na dużą skalę i zainwestowało znaczne środki za granicą, szczególnie w Stanach Zjednoczonych i Europie. OPEC utworzył również międzynarodowy fundusz pomocy krajom rozwijającym się.
Chociaż kraje importujące ropę reagowały powoli na wzrost cen, ostatecznie zmniejszyły ogólne zużycie energii , znalazły inne źródła ropy (np. W Norwegii, Wielkiej Brytanii i Meksyku) i opracowały alternatywne źródła energii, takie jak węgiel , gaz ziemny i energia jądrowa . W odpowiedzi członkowie OPEC – szczególnie Arabia Saudyjska i Kuwejt – obniżyli poziom produkcji na początku lat 80. XX wieku, co okazało się daremnym wysiłkiem w obronie swoich cen.
Produkcja i ceny nadal spadały w latach 80. Chociaż ciężar cięć produkcji poniosła Arabia Saudyjska, której dochody z ropy zmniejszyły się o około cztery piąte do 1986 r., Przychody wszystkich producentów, w tym krajów spoza OPEC, spadły o około dwie trzecie w tym samym okresie co cena ropy spadło do mniej niż 10 USD za baryłkę. Spadek przychodów i ruiny Wojna Iran-Irak (1980–2088), która zmusiła dwóch członków OPEC przeciwko sobie, podważyła jedność organizacji i przyspieszyła poważną zmianę polityki przez Arabię Saudyjską, która zdecydowała, że nie będzie już bronić ceny ropy, ale będzie bronić zamiast tego jego udział w rynku. Idąc śladem Arabii Saudyjskiej, inni członkowie OPEC wkrótce postanowili utrzymać kwoty produkcyjne. Wpływ Arabii Saudyjskiej w OPEC był również widoczny podczas Wojna w Zatoce Perskiej (1990–91) – która była wynikiem inwazji jednego członka OPEC (Kuwejt) przez innego (Irak) – gdy królestwo zgodziło się zwiększyć produkcję, aby ustabilizować ceny i zminimalizować wszelkie zakłócenia na międzynarodowym rynku ropy.
W latach 90. OPEC nadal podkreślał kwoty produkcyjne. Ceny ropy, które załamały się pod koniec dekady, zaczęły ponownie rosnąć na początku XXI wieku, dzięki większej jedności członków OPEC i lepszej współpracy z krajami niebędącymi członkami (takimi jak Meksyk, Norwegia, Oman i Rosja), wzrostem napięć w Bliskiego Wschodu , a także kryzys polityczny w Wenezueli. Na początku XXI wieku międzynarodowe wysiłki na rzecz ograniczenia spalania paliw kopalnych (które znacznie przyczyniły się do globalnego ocieplenia; patrz efekt cieplarniany ) sprawiły, że światowe zapotrzebowanie na ropę nieuchronnie spadnie. W odpowiedzi OPEC podjął próbę opracowania spójnej polityki środowiskowej. Siła OPEC zaczęła rosnąć i maleć od czasu jej powstania w 1960 r. I prawdopodobnie będzie tak nadal, dopóki ropa naftowa pozostanie realnym zasobem energii.
