Polska jest największym w Unii Europejskiej producentem wódki, trzecim co do wielkości producentem spirytusu nieskażonego i piwa, a także czwartym wytwórcą napojów spirytusowych. Pomimo dużej produkcji Polska jest importerem netto alkoholu, a ujemne saldo obrotów zagranicznych pogłębia się. W latach 2000 – 2016 wartość importu tych produktów zwiększyła się 7,6 razy, a wartość eksportu 11,7 razy. Największą dynamiką wzrostu importu w tym okresie charakteryzował się spirytus, którego w 2000 r. sprowadzono śladowe ilości.
W 2016 r. przywóz w ujęciu wartościowym wyniósł 113 mln euro. Powyższe jest związane ze zwiększonym popytem na ten surowiec do produkcji biopaliw. Dynamicznie rozwijał się także eksport spirytusu, który w tym okresie zwiększył się z 0,4 mln EUR, do 65,3 mln EUR, ale wartość przywozu była blisko 2-krotnie większa od wywozu. W latach 2000 – 2016 znacząco, bo o ponad 150 mln EUR zwiększył się eksport piwa, który stanowił ponad 1/3 wartości wszystkich wywiezionych alkoholi. W latach 2009 – 2016 eksport napojów alkoholowych wzrósł ponad dwukrotnie, do rekordowego poziomu 413 mln EUR w 2016 r. W tym samym okresie import zwiększył się o 88 % do poziomu 649 mln EUR w 2016 r.
Efektywność nakładów pracy oraz majątku i zasobów zarówno w skali makro, jak i mikro w produkcji napojów alkoholowych obniżyła się. Relatywnie wysoka wydajność pracy w przemyśle spirytusowym i piwowarskim w Polsce jest wynikiem nie tylko nowoczesności, ale i koncentracji produkcji. Producenci napojów alkoholowych mają trwałą zdolność do generowania dodatniego wyniku finansowego. Rentowność sprzedaży oraz kapitału własnego sektora napojów alkoholowych była większa od średniej przemysłu spożywczego.
Polski rynek piwa w ciągu ostatniej dekady stał się rynkiem dojrzałym i nasyconym. Produkcja piwa w Polsce 2016 roku wyniosła około 41 mln hektolitrów i była o 0,5 % większa niż w 2015 r. W 2016 r. eksport piwa, tak jak rok wcześniej, wyniósł 330 mln litrów, a jego udział w produkcji wyniósł 8 %. Największymi odbiorcami polskiego piwa (87 %) były kraje UE, w tym głównie Niemcy, Włochy, Holandia, Wielka Brytania, Węgry, Bułgaria i Czechy. Spośród krajów trzecich największymi importerami były USA i Kanada. Znaczący eksport potwierdza, że rynek wewnętrzny jest bliski nasycenia, a producenci poszukują nowych rynków zbytu.
W 2016 roku za granice sprzedano większe ilości alkoholu niż w 2015 r. Wartość eksportowanego wina i wermutów była wyższa o 61 % niż przed rokiem, a wyrobów spirytusowych o 16,7 % wyższa. Niższa o 6,5 % była wartość wywozu piwa. Łączna wartość wywozu alkoholu zwiększyła się o 7 %, a ich udział w eksporcie używek wyniósł 10,2 %. Najważniejszymi rynkami zbytu dla polskiego alkoholu jest UE i kraje Ameryki Północnej. Eksport tradycyjnie objął przede wszystkim alkohole wysokoprocentowe (wódki itp.), przy czym wartość sprzedaży wódki wzrosła o 6 %, do 142 mln EUR. Wartość sprzedaży wódki w 2016 r. stanowiła 59 % wartości wywozu alkoholi wysokoprocentowych wobec 65 % w 2015 r., co oznacza wzrost znaczenia pozostałych alkoholi wysokoprocentowych.
Udział w strukturze wartości podgrupy alkoholu wysokoprocentowego skażonego (np. spirytusu) zwiększył się do 16 %, bowiem wartość sprzedaży wzrosła o 63 %, do 65,3 mln EUR. Stało się tak dzięki 2,4-krotnej zwyżce eksportu spirytusu do Niemiec (do 37,8 mln EUR), ponad 4-krotnym wzroście wywozu na Słowację (do 3,4 mln EUR) oraz 11 mln EUR w eksporcie do Holandii, gdzie w 2014 roku wyeksportowano spirytus o wartości 11 tys. EUR. Zmniejszył się natomiast wywóz pozostałych napojów fermentowanych, w postaci miodu pitnego, którego rola wciąż pozostaje znikoma. Podobna kwestia dotyczy win.
Niewielki wzrost produkcji tego sektora osiągnięto przy szybko rosnącej wartości majątku trwałego, technicznego uzbrojenia pracy i kosztownej produkcji (także ze względu na zmienność cen surowca). Jednocześnie, firmy zmniejszyły swoją aktywność inwestycyjną i oszczędnie gospodarowały kosztami pracy. Jednakże wzrost zasobów wszystkich czynników wytwórczych spowodował obniżenie efektywności. Przy czym należy zauważyć, że mimo to nadal jest ona porównywalna z innymi branżami i średnią przemysłu spożywczego.
Produkcja napojów alkoholowych w ostatnich latach charakteryzowała się niewielką tendencją wzrostową, ale tylko w niektórych segmentach tego rynku. Zwiększył się poziom umiędzynarodowienia sektora mierzony samowystarczalnością, udziałem eksportu w produkcji i importu w zużyciu krajowym.
Ograniczone możliwości sprzedaży wyrobów alkoholowych na rynku krajowym (z uwagi na nasycenie rynku) mogą spowodować, że przyrost produkcji będzie kierowany w znacznej części na rynki zagraniczne. Głównymi odbiorcami wyrobów spirytusowych oraz piwa z Polski są kraje UE. Poza UE produkty te eksportowane są głównie do USA i Kanady, gdzie konsumenci preferują produkty wysokiej jakości, a przy zakupie kierują się również ceną, co czyni polskie produkty potencjalnie konkurencyjnymi.
