Trendy
Analiza techniczna opiera się na generalnym założeniu, że pewne schematy zachowań rynku powtarzają się. Analizując te schematy można zauwazyć, że ceny poruszają się w trendach, co pozwala z pewnym prawdopodobieństwem ocenić, w którym kierunku rynek podaży w przyszłości.
Analiza fundamentalna
Analiza fundamentalna jest najczęściej podstawową metodą oceny opłacalności inwestycji dla inwestorów, którzy lokują pieniądze w akcje na dłuższy czas ( na kilka miesięcy, a nawet lat ). Ten rodzaj analiz obejmuje wiele metod określania rzeczywistej wartości akcji spółek.
Wskaźniki techniczne
Linie trendu i formacje cenowe są użytecznymi narzędziami analizy, jednak czasem sygnały z nich płynące są opóźnione lub po prostu niewystarczające do oceny sytuacji na rynku.
12 podstawowych zasad postępowania
Większość osób, które zajmują się (bądź dopiero chcą się zająć) inwestowaniem, prędzej czy później spotyka się ze stwierdzeniem: inwestowanie jest sztuką, a nie nauką.
Dlaczego analiza techniczna
Często nasuwa się pytanie, dlaczego analiza techniczna jest tak popularna i tylu inwestorów kieruje się jej wskazaniami przy podejmowaniu decyzji. Starając się odpowiedzieć na to pytanie należałoby przedstawić kilka cech, które powodują takie traktowanie tego rodzaju analizy.
TRENDY
Analiza techniczna przyjmuje także założenie, że ceny poruszają się w trendach, przy czym na rynku możemy mieć do czynienia jednocześnie z różnymi trendami, w zależności od rozpatrywanej ramy czasowej. Trendy można podzielić na długo-, średnio- i krótkoterminowe. Trendy długoterminowe trwają na ogół od jednego do kilku lat. Ruchy średnioterminowe trwają od jednego do kilku miesięcy, natomiast trendy krótkoterminowe – krócej niż trzy, cztery tygodnie.
Rozpoznawanie trendu
Trzeba powiedzieć, że rozróżnienie panującego na rynku trendu lub rodzaju formacji horyzontalnych nie jest na ogół proste. Najprostsza definicja trendu wzrostowego mówi, że jest to ruch cen, w którym kolejne zwyżki przekraczają poziom poprzednich szczytów, a spadki mają zasięg krótszy niż poprzedni dołek. Odwrotnie definiuje się trend spadkowy.
Na ogół przyjmuje się, że trend długoterminowy determinowany jest przez sytuację gospodarczą, a ściśle mówiąc z oceny sytuacji gospodarczej przez inwestorów. Dobrze jest więc posługiwać się nie tylko wykresami, ale próbować również określić, w której fazie cyklu wzrost-spadek znajduje się gospodarka.
Zrozumienie, w której fazie trendu długoterminowego znajduje się rynek jest decydujące dla doboru strategii inwestycyjnej. Jeżeli na przykład rynek znajduje się w długoterminowym trendzie wzrostowym, to można przyjąć, że krótkoterminowe zwyżki są zdecydowanie bardziej prawdopodobne i będą trwały dłużej. Generalnie zawsze należy starać się inwestować w kierunku rozpoznanego trendu głównego, bowiem strategia taka jest dużo mniej ryzykowna.
Przykłady
W celu narysowania linii trendu należy przede wszystkim zdecydować, jaki okres analizujemy.
Trend krótkoterminowy przerodził się w dłuższą, kilkumiesięczną tendencję.
ANALIZA FUNDAMENTALNA
Analiza fundamentalna służy do określenia opłacalności inwestycji w akcje spółki, zakładając, że zasadniczy wpływ na zjawiska rynkowe mają procesy ekonomiczne otoczenia spółki czyli występujące poza giełdą jak i dotyczące samego przedsiębiorstwa a konkretnie wyników jego działalności.
W celu poprawnej oceny opłacalności inwestycji badamy bilanse spółek, rachunek zysków i strat, przepływy pieniężne, zamierzenia strategiczne, poziom wypłacanej dywidendy oraz prowadzimy analizę kondycji finansowej firmy posługując się zestawem odpowiednich wskaźników. Całość analizy uzupełniamy oceną sytuacji gospodarczej kraju, wskaźników monetarnych i badaniem marketingowym całej branży.
Analiza fundamentalna jest najczęściej podstawową metodą oceny opłacalności inwestycji dla inwestorów, którzy lokują pieniądze w akcje na dłuższy czas ( na kilka miesięcy, a nawet lat ). Ten rodzaj analiz obejmuje wiele metod określania rzeczywistej wartości akcji. Wartość otrzymana dzięki wykorzystaniu metod analizy fundamentalnej jest podstawą do porównań z kursem giełdowym, który wynika z relacji podaży i popytu na rynku w danym momencie. Porównując bieżącą cenę akcji na giełdzie z wewnętrzną wartością akcji, inwestor podejmuje decyzję o zakupie i sprzedaży.
Jeżeli wartość wewnętrzna kształtuje się na wyższym poziomie niż cena rynkowa, jest to sygnał do zakupu akcji. Jeżeli jest odwrotnie, wartość wewnętrzna jest mniejsza niż cena rynkowa, wówczas akcje należy sprzedać.
Podstawowe źródła informacji używane w analizie fundamentalnej to prospekt emisyjny, raporty okresowe, bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych, przygotowane przez analityków analizy branżowe czy wskaźniki finansowo-ekonomiczne pozwalające ocenić kondycję finansową spółki.
Analitycy fundamentalni koncentrują sie głównie na przyszłych przepływach pieniężnych firmy. Poprawne ich oszacowanie jest zdaniem analityków wystarczającą przesłanką do zainwestowania w akcje danej spółki lub zaniechania inwestycji. Niestety, brak pełnego rozeznania w planach rozwojowych spółki na okres dłuższy często nie pozwala na zastosowanie tego wariantu analizy fundamentalnej. W praktyce analitycy częściej skupiają się na analizie aktualnej kondycji finansowej spółki.
WSKAŹNIKI TECHNICZNE
Linie trendu i formacje cenowe są użytecznymi narzędziami analizy, jednak czasem sygnały z nich płynące są opóźnione lub po prostu niewystarczające do oceny sytuacji na rynku. Wskaźniki techniczne pomagają w potwierdzeniu sygnałów płynących z analizy wykresów, a niekiedy także wyprzedzają je. Do prawidłowego zastosowania wskaźników potrzebna jest pewna wiedza na temat ich konstrukcji oraz sposobu interpretacji płynących z nich sygnałów.
Średnie kroczące
Średnia krocząca pokazuje średnią wartość ceny w określonym, przyjętym przez inwestora okresie. Najczęściej używana średnia ruchoma jest po prostu średnią arytmetyczną cen z ostatnich kilku czy kilkudziesięciu sesji, w zależności od uznania inwestora. Średnia ta ma jednak wiele wad (przede wszystkim równa waga dla ceny dzisiejszej, jak i wcześniejszych), toteż częściej używa się średnich ruchomych wykładniczych. Są one konstruowane w następujący sposób:
Średnia krocząca wykładnicza (ŚKW) = PD * K + ŚKWP * (1-K)
gdzie:
PD dzisiejsza cena
K=2/(N+1), przy czym N to długość średniej
ŚKWP – wartość średniej z poprzedniej sesji
Średnia ruchoma wykładnicza nadaje ostatniej cenie najwyższą wagę oraz jest bardziej niż prosta średnia czuła na zmiany cen.
Dobór długości średniej zależy od wybranego przez inwestora horyzontu inwestycyjnego. Jeżeli jest to horyzont średnioterminowy średnia powinna być dłuższa niż kilkanaście sesji, a jeżeli krótkoterminowy może mieć długość 10-15 sesji. Średnia nie powinna być jednak zbyt krótka, bo wysyła wówczas zbyt dużo mylnych sygnałów.
Nachylenie średnich ruchomych pokazuje aktualny kierunek trendu. Jeżeli średnia zwyżkuje, trend jest rosnący i należy zajmować pozycje długie. W przeciwnym razie należy zajmować pozycje krótkie lub (jeśli jest to niemożliwe) pozostać poza rynkiem. Za sygnał zmiany zajmowanej pozycji przyjmuje się najczęściej przecięcie średniej przez cenę. Jeżeli cena przebija wykres ceny od dołu, jest to sygnał kupna. Jeżeli natomiast cena przecina średnią od góry – mamy sygnał sprzedaży. Sygnał kupna jest bardziej wiarygodny, jeżeli średnia jest płaska lub zmienia kierunek na zwyżkujący. Sygnał sprzedaży jest również bardziej wiarygodny, jeżeli średnia przebiega płasko lub zmienia kierunek na zniżkujący.
Wskaźnik zbieżności / rozbieżności średnich kroczących – MACD
Wskaźnik zbieżności/rozbieżności średnich kroczących znany jest pod angielskim skrótem MACD (moving average convergence / divergence). Wskaźnik ten składa się z dwóch linii: ciągłej (linii MACD) i linii sygnału. Linia MACD jest konstruowana następująco:
linia MACD = średnia krocząca wykładnicza krótsza – średnia krocząca wykładnicza dłuższa.
Linia sygnału jest obliczana jako średnia krocząca wykładnicza linii MACD, przy czym jej długość jest mniejsza niż krótszej średniej służącej do wykreślenia linii MACD. Najczęściej używa się następujących długości średnich: 26 i 12 dniowych dla linii MACD i 9 dniowej dla linii sygnału.
Podstawowym sygnałem MACD jest przecięcie linii sygnału przez linię MACD. Jeżeli przecięcie następuje od góry – jest to sygnał sprzedaży, jeżeli natomiast od dołu – jest to sygnał kupna. Niekiedy na wykresie wskaźnika i na wykresach cen pojawiają się dywergencje. Jest to sytuacja, kiedy ceny osiągają dołek na poziomie niższym od poprzedniego dołka, podczas gdy wykres wskaźnika formuje dołek na poziomie wyższym od poprzedniego. Opisana sytuacja powinna być ostrzeżeniem przed zmianą trendu na zwyżkujący. Możliwa jest oczywiście również sytuacja odwrotna – ceny formują nowy, wyższy szczyt, natomiast wskaźnik – formuje szczyt na poziomie niższym od poprzedniego. Jest to ostrzeżenie przed zmianą trendu na zniżkujący.
Wskaźnik zmian
Wskaźnik zmian (rate of change, ROC) należy do grupy wskaźników mierzących impet trendu. Jest on konstruowany w następujący sposób:
Wskaźnik zmian = [cena dzisiaj / cena (dzisiaj – N)] -1
Parametr N jest wyznaczany przez inwestora. Przez punkt 0 na wykresie wskaźnika kreśli się linię horyzontalną zwaną poziomem równowagi. Rosnąca linia wskaźnika obrazuje rosnący impet obecnego trendu wzrostowego, natomiast opadająca jego słabnięcie. Odwrotnie jest w przypadku trendu spadkowego. Niekiedy na wykresie wskaźnika i na wykresach cen pojawiają się dywergencje. Jest to sytuacja, kiedy ceny osiągają dołek na poziomie niższym od poprzedniego dołka, podczas gdy wykres wskaźnika formuje dołek na poziomie wyższym od poprzedniego. Opisana sytuacja powinna być ostrzeżeniem przed zmianą trendu na zwyżkujący. Możliwa jest oczywiście również sytuacja odwrotna – ceny formują nowy, wyższy szczyt, natomiast wskaźnik – formuje szczyt na poziomie niższym od poprzedniego. Jest to ostrzeżenie przed zmianą trendu na zniżkujący.
Trzeba jeszcze dodać, że zmiana trendu wskaźnika zmian często poprzedza zmianę trendu na wykresie cenowym.
Wskaźnik siły względnej
Wskaźnik siły względnej (relative strenght index, RSI) mierzy impet ceny lub jak się czasem to określa “wewnętrzną siłę” instrumentu finansowego. Jest on skonstruowany w następujący sposób:
Wskaźnik siły względnej = 100 – [100 / (1+RS)]
RS jest ilorazem średniej wartości rosnących cen zamknięcia z N dni oraz średniej wartości spadających cen zamknięcia z N dni. Parametr N jest dobierany przez inwestora. Wskaźnik RSI przybiera wartości w zakresie od 0 do 100. Na poziomie 30 i 70 zaznaczane są poziome linie oddzielające odpowiednio obszar wyprzedania i wykupienia. Przebywanie wskaźnika w tych obszarach oznacza, że możliwa jest zmiana kierunku trendu lub przynajmniej jego korekta. Samo wejście wskaźnika w obszar wykupienia lub wyprzedania nie jest jednak samo w sobie dostatecznym sygnałem dokonania transakcji. Za sygnał dokonania transakcji uznaje się często przebicie przez wskaźnik linii wykupienia od góry lub linii wyprzedania od dołu.
Niekiedy na wykresie wskaźnika i na wykresach cen pojawiają się dywergencje. Jest to sytuacja, kiedy ceny osiągają dołek na poziomie niższym od poprzedniego dołka, podczas gdy wykres wskaźnika formuje dołek na poziomie wyższym od poprzedniego. Opisana sytuacja powinna być ostrzeżeniem przed zmianą trendu na zwyżkujący. Możliwa jest oczywiście również sytuacja odwrotna – ceny formują nowy, wyższy szczyt, natomiast wskaźnik – formuje szczyt na poziomie niższym od poprzedniego. Jest to ostrzeżenie przed zmianą trendu na zniżkujący. Zwykle najbardziej istotne są dywergencje, które pojawiają się w obszarach wykupienia i wyprzedania.
Oscylator stochastyczny
Oscylator stochastyczny sygnalizuje momenty, w których ceny zamknięcia grupują się wokół poziomów maksymalnych (dla wybranego okresu) w trendzie wzrostowym lub poziomów minimalnych w trendzie spadkowym. Sytuacje takie sygnalizują bowiem możliwość zmiany trendu. Wskaźnik ten składa się z dwóch linii %K i %D.
%K = [(cena zamknięcia – LO) / (HO-LO)] * 100
gdzie L i H to odpowiednio najwyższa i najniższa cena w okresie O. Standardowa długość okresu O wynosi 5 dni. Czym dłuższy jest wybrany okres, tym mniej sygnałów daje wskaźnik, jednak może pomijać wówczas niektóre punkty zwrotne. Linia %D jest wygładzoną wersją %K. Najczęściej stosuje się trzydniowe okienko czasowe.
%D = 100* [3-dniowa suma (cena zamknięcia – LO) / 3-dniowa suma (HO-LO)]
Oscylator przybiera wartości w zakresie 0-100. Bardzo wysoka wartość wskaźnika mówi, że ceny zamknięcia jest zbliżona do maksymalnych cen w danym okresie i odwrotnie. Na poziomie 20 (najczęściej) wykreśla się poziomą linię określającą poziom wyprzedania, natomiast na poziomie 80 – linię wykupienia. Przebywanie wskaźnika w tych obszarach oznacza, że możliwa jest zmiana kierunku trendu lub przynajmniej jego korekta. Samo wejście wskaźnika w obszar wykupienia lub wyprzedania nie jest jednak samo w sobie dostatecznym sygnałem dokonania transakcji. Za sygnał dokonania transakcji uznaje się natomiast przebicie przez wskaźnik linii wykupienia od góry lub linii wyprzedania od dołu.
Niekiedy na wykresie wskaźnika i na wykresach cen pojawiają się dywergencje. Jest to sytuacja, kiedy ceny osiągają dołek na poziomie niższym od poprzedniego dołka, podczas gdy wykres wskaźnika formuje dołek na poziomie wyższym od poprzedniego. Opisana sytuacja powinna być ostrzeżeniem przed zmianą trendu na zwyżkujący. Możliwa jest oczywiście również sytuacja odwrotna – ceny formują nowy, wyższy szczyt, natomiast wskaźnik – formuje szczyt na poziomie niższym od poprzedniego. Jest to ostrzeżenie przed zmianą trendu na zniżkujący. Zwykle najbardziej istotne są dywergencje, które pojawiają się w obszarach wykupienia i wyprzedania.
12 PODSTAWOWYCH ZASAD POSTĘPOWANIA
Większość osób, które zajmują się (bądź dopiero chcą się zająć) inwestowaniem, prędzej czy później spotyka się ze stwierdzeniem: inwestowanie jest sztuką, a nie nauką. Jest to zapewne prawda, co nie oznacza, że można inwestować “na oko”. Na improwizację mogą sobie pozwolić muzycy, co jednak też wymaga od nich lat ciężkiej pracy. Inwestor powinien posiadać jasny plan tego, co chce osiągnąć i w jaki sposób. Ze względu na ciągle zmieniająca się sytuację na rynku zawsze też powinien mieć plan B, na wypadek, gdyby się pomylił.
Poniżej przedstawiamy kilka zasad inwestowania przydatnych zwłaszcza dla początkujących. Niektóre z nich mogą wydawać się oczywiste, jednak ich stałe stosowanie wymaga pewnego wysiłku i praktyki.
Pierwszy zbiór zasad dotyczy ogólnego podejścia do inwestycji
- Zanim zainwestujesz zapłać swoje rachunki (lub spłać kredyt). Pozwoli to uniknąć sytuacji, w której likwidujesz w pośpiechu swoją pozycje tylko dlatego, że nadszedł termin jakiejś płatności. Musisz pamiętać, że kluczem do sukcesu na giełdzie jest oszczędność.
- Opracuj własny system inwestycyjny. Może się on opierać na analizie technicznej lub fundamentalnej, albo też na kombinacji obydwu. Jeżeli masz czas na śledzenie informacji z całego rynku możesz próbować wykorzystywać sytuacje specjalne jak np. oczekiwane przejęcia spółek czy wykup własnych akcji. Inwestowanie na podstawie podglądania na sali dogrywek “co kupują inni”, prędzej czy później źle się skończy.
- Sporządź plan inwestycji (najlepiej pisemny) obejmujący powody nabycia akcji, cenę nabycia, oczekiwaną cenę sprzedaży oraz oczekiwany moment sprzedaży.
- Dokonuj okresowego przeglądu inwestycji z uwzględnieniem powodów nabycia akcji. Jeżeli zorientujesz się, że się mylisz, wycofaj się.
- Pamiętaj o dywersyfikacji inwestycji (czyli “nigdy nie wkładaj wszystkich jaj do jednego koszyka”). Jeżeli kupisz kilka akcji, z których jedna pozwoli zarobić 50% a inne przyniosą niewielkie zyski lub straty, to pewnie będziesz żałować, że nie masz akurat tych akcji więcej. Jednak przy takim podejściu twoje pojedyncze pomyłki nie zakończą się katastrofą.
- Inwestując trzeba być cierpliwym. Nie należy wykonywać zbyt wielu transakcji.
Drugi zbiór obejmuje bardzie szczegółowe zasady postępowania
- Nie walcz z trendem. Ta tajemnicza zasada oznacza, że trzeba starać się określić kierunek przynajmniej średnioterminowego trendu rynkowego i inwestować zgodnie z nim. Jeżeli określimy trend jako spadkowy, nie powinniśmy kupować akcji, choćby wydawały się już tanie.
- Straty ucinaj natychmiast. Twój plan powinien obejmować również sposób postępowania na wypadek pomyłki, czyli cenę, przy której zamykamy nieudaną inwestycję. Jeżeli cena akcji spadnie do założonego poziomu, należy natychmiast sprzedać. Jest to jedna z najtrudniejszych do stosowania zasad inwestycyjnych, a zarazem jedna z najważniejszych. Jest ona polecana przez praktycznie wszystkich znanych inwestorów, pozwala bowiem na zachowanie kapitału, co jest niezbędnym warunkiem utrzymania się w grze. Określenie ceny wyjścia nie jest proste, najczęściej ustala się ją na podstawie analizy technicznej w pobliżu istotnych poziomów wsparcia.
- Nie pozwól zyskom zamienić się w straty. Często zdarza się, że akcje, na których osiągamy zyski zaczynają zniżkować, także poniżej ceny nabycia. Utracie zyskówmożemy zapobiec przesuwając cenę wyjścia coraz wyżej wraz ze wzrostem ceny akcji.
- Nigdy nie uśredniaj strat. Jeżeli posiadane akcje zniżkują, nie kupuj tylko dlatego, żeby średnia cena nabycia była niższa. Ten sposób postępowania nie zmniejsza poniesionych strat, może je tylko powiększyć.
- Nie inwestuj na podstawie plotek – 90% z nich okazuje się fałszywa lub też sprawdza się, gdy dla Ciebie jest już za późno.
- Nie staraj się “łapać” dokładnie dołka lub szczytu. Polegaj na sygnałach pochodzących z Twojego systemu inwestycyjnego, a jednocześnie analizuj sytuacje, w których się nie sprawdziły.
Powyższy zestaw nie jest oczywiście wyczerpujący, jednak obejmuje najważniejsze zasady działania na giełdzie. Stosowanie się do nich ma przede wszystkim uchronić przed zbyt emocjonalnym podejściem do inwestycji, bowiem to właśnie własne emocje inwestora okazują się często jego największym wrogiem. Trzeba też pamiętać, że rynek tworzą inwestorzy, z których każdy stara się zrobić jak najwięcej, dlatego też nie ma powodu sądzić, ze osiągnięcie sukcesu będzie proste.
DLACZEGO ANALIZA TECHNICZNA?
Często nasuwa się pytanie, dlaczego analiza techniczna jest tak popularna i tylu inwestorów kieruje się jej wskazaniami przy podejmowaniu decyzji. Starając się odpowiedzieć na to pytanie należałoby przedstawić kilka cech, które powodują takie traktowanie tego rodzaju analizy.
Najważniejszą z nich wydaje się być forma prezentacji danych, czyli wykresy. Cechuje je jednorodny sposób tworzenia i wyświetlania, co pomaga przy tworzeniu własnego portfela, a także przejrzystość. Powoduje to, że już średnio doświadczony gracz giełdowy jest w stanie odczytywać przydatne dla siebie informacje. Oczywiście wymaga to pewnej praktyki, ale przy obecnie dostępnych źródłach informacji nie powinno to nastręczać zbyt wielu kłopotów.
Horyzont czasowy inwestycji nie powoduje trudności w stosowaniu analizy technicznej, ponieważ jej stosowanie jest użyteczne zarówno dla krótkiego jak i długiego okresu czasu. Reguły są w każdym przypadku takie same. Jest to kolejny powód popularności analizy technicznej, ponieważ jej stosowanie jest dostępne dla zróżnicowanego grona inwestorów.
Przytoczone powyżej argumenty świadczą jedynie o zaletach analizy technicznej wynikających z formy przedstawienia informacji oraz z uniwersalności tej metody, na co wskazuje zastosowanie na różnych rynkach i w różnych przedziałach czasowych. Używanie tej metody na różnych rynkach oparte jest na takich samych regułach i nie jest potrzebna specjalistyczna wiedza dotycząca danego sektora wymiany.
Ostatnia sprawa to założenie, że poziom ceny waloru, który widzimy na wykresie informuje nie tylko o tym, jak kształtuje się popyt i podaż, ale także w sposób pośredni pokazuje wszelkie inne dane dotyczące interesującego nas podmiotu. Chodzi w tym przypadku nie tylko o kondycję finansową jednostki, ale także o styl zarządzania, czy opinie o kierownictwie.
Wszystko, co wpływa w jakikolwiek sposób na daną spółkę dyskontuje się w jej cenie. Daje to przewagę inwestorom, którzy używają analizy technicznej, ponieważ wszelkie informacje pojawiające się na rynku znajdują już odzwierciedlenie w kursie waloru. Wyklucza to tym samym potrzebę ciągłego śledzenia komunikatów i innych wiadomości ze spółek, ponieważ wiadomo, że rynek je uwzględni. Ale najważniejsze jest to, że czas reakcji, czyli wejścia lub wyjścia z rynku, znacznie się przyspiesza. Inwestorzy mogą szybciej podjąć odpowiednią decyzję właśnie na podstawie analizy technicznej co przekłada się na większe zyski lub uniknięcie strat. W przypadku analizy fundamentalnej nie przestawia się to tak jednoznacznie, ponieważ każdy analityk sam musi określić znaczenie danej informacji i wpływ, jaki będzie miała na dany walor.
Przytoczone powyżej cechy analizy technicznej nie oddają w pełni jej charakteru i stanowią jedynie część, która pokazuje najważniejsze zalety tego rodzaju badania rynku. Nie wyczerpują one zagadnienia, ale pokazują to, co z praktycznego punktu widzenia stanowi o popularności tej metody.
